Bakso
 Bakso kang disuguhaké nganggo bihun lan pangsit goreng | |
| Ajangan | mangan utama |
|---|---|
| Panggonan asal | Cina |
| Hawa ajangan | panas |
| Woworan pokok | daging dicampur glepung |
 Buku masakan: Bakso  Médhia: Bakso | |
Bakso utawa baxo[1] iku panganan Indonésia. Bakso iku rupané awujud daging sing dicampur glepung kanji sithik lan diwangun bundher-bundher.[2]
Sajarah
[besut | besut sumber]Bakso iku asalé saka basa Cina kang kasusun saka rong tembung, yaiku bak lan so.[2] Bak tegesé daging babi, déné so tegesé mi lan sop.[2] Ing Indonésia dhéwé daging babi diganti nganggo daging sapi, nanging tetep diarani bak.[2] Carita ngenani bakso ana wiwit abad 17, nalika pungkasané Dinasti Ming.[3] Ing sawijining désa ing Fuzhou ana priya jenengé Meng Bo kang banget ngabekti mring ibuné.[3] Nalika ibuné tuwa, dhèwèké nggawé daging giling kang digodhog kanggo ibuné amarga ibuné seneng dhahar daging.[3] Bakso iki rasané jebul énak lan tangga teparoné padha ngerti banjur njaluk tulung supaya diajari nggawé.[3] Wiwit saka iku bakso kawentar tekan ngendi-endi.[3].
Jinis
[besut | besut sumber]Bakso lumrahé digawé saka daging lan uga ana kang diisi daging kang wis dialusaké.[4] Nanging saliyané iku ana uga bakso kang diisi lombok rawit.[4] Bakso iki diarani bakso mercon.[4] Diarani bakso mercon amarga rasané kang pedes amarga lombok rawit.[4] Ana uga bakso coklat, yaiku bakso kang diisi coklat.[4] Saliyané iku ana uga bakso buah, bakso buah yaiku bakso kang diisi buah, kaya ta nanas, stroberi, tomat.[4] Kéju uga bisa dadi isi bakso, lumrahé diarani bakso kéju.[4] Supaya rasané bisa nyampur, buah kang wis dikethok kothak cilik-cilik bisa disisipaké ing bakso kang satengah mateng.[4] Bakso banjur digodhog manèh nganti mateng.[4]
Bentuk
[besut | besut sumber]Bakso kotak yaiku bakso kang dhapuré kotak utawa pasagi empat.[5] Bakso kotak bahané kaya bakso bunder biyasa, nanging dhapuré digawé kotak.[5] Bakso kothak idéné éntuk saka program komputer kang diarani Auto-Cad.[5] Yèn bakso bunder digawé bunder-bunder nganggo tangan, bakso coklat diwangun nganggo cithakan dhéwé.[5] Bakso kothak duwé ukuran kurang luwih 5x2x2 cm.[5]
Bakso ing nagara-nagara liya
[besut | besut sumber]Bakso utawa misuwur nganggo jeneng meatball nduwé jeneng lan cara anggoné nyuguhaké kang séjé ing saben-saben nagara.[2]
- Indonésia. Bakso padatan disuguhaké ing wadhah mangkok kaya sup, nganggo mi, tahu, endhog, siomay.[2]
- Ing Afganistan, bakso dianggo minangka panganan tradhisional karo sop gawéan omah.[2]
- Albania. Bakso iku digoréng (Qofte të fërguara).[2]
- Bèlgi. Bakso diarani ballekes utawa bouletten ing Flanders lan Brussels, lan boulettes utawa boulets ing Wallonia.[2] Padatan disuguhaké karo saos tomat utawa saos sambel, lan kenthang goréng, krokèt kenthang (kenthang croquettes) utawa kenthang kukus (steamed potatoes).
- Portugal lan Brazil. Bakso diarani almôndegas lan padatan digoreng lan disuguhaké bebarengan karo spaghetti.[2]
- Cina. Bakso kang paling kerep digawé iku saka daging babi lan padatan digodhog (kadhang ditambahi kecap).[2]
- Dhénemarken. Bakso misuwur kanthi jeneng frikadeller lan padatan digorèng, digawé saka daging sapi, babi, bawang, endhog, uyah, lan mrica diwangun kaya bal.[2]
- Jerman. Bakso diarani Frikadellen utawa Fleischpflanzerl utawa Fleischküchle.[2] Kang paling misuwur yaiku bakso Jerman Königsberger Klopse kang isiné anchovy utawa gerèh lan dipangan nganggo saos caper.[2]
- Ostenrik. Bakso gorèng diarani Fleischlaibchen utawa Fleischlaberl.[2]
Bahan nggawé bakso
[besut | besut sumber]Bakso bisa digawé saka bahan-bahan kaya ta daging sapi, iwak (iwak kang dagingé putih kaya ta tengiri, kakap, kerapu, tuna, utawa iwak gabus), urang, unus (nus), lan iwak pitik.[6] Jenengé bakso lumrahé padha kaya daging kang dadi bahané.[6] Umpamané bakso kang digawé saka iwak, diarani bakso iwak, bakso kang digawé saka sapi diarani bakso sapi, bakso kang diiséni buah, diarani bakso buah, lan liya-liyané.[6]
Kaséhatan
[besut | besut sumber]Yèn nggawé bakso ana uga kang dicampur karo boraks utawa bleng.[7] Gunané kanggo nggawé bakso luwih kenyal kaya daging lan luwih awét.[7] Iki ndadèkaké bakso tau dianggep panganan kang kurang aman karo BPOM.[7] BPOM ngélingaké yèn ngonsumsi jajanan kang ngandhut boraks kang akèh nganti 5 nganti 10 taun bisa ngundhakaké resiko lelara kanker hati.[8] Mulané bakso kang didol ing pasar tradhisional lan pasar swalayan diwajibké bébas boraks.[8]
Gladri
[besut | besut sumber]-
penthol bakso -
bakso kuah -
panci bakso -
bakso daging sapi -
bakso mi bihun -
mi bakso bali -
bakso mi -
bakso urat asli Sala -
bakso iwak -
mi ayam bakso -
bakso malang karapitan
Cathetan suku
[besut | besut sumber]- ↑ Cara panulisan sing kerep ditemoni ing tlatah Semarang
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Bakso Archived 2011-05-16 at the Wayback Machine. (diaksès tanggal 13 Maret 2011)
- ↑ a b c d e Sejarah Bakso Archived 2011-02-28 at the Wayback Machine. (dipunundhuh 13 Maret 2011)
- ↑ a b c d e f g h i http://berita.liputan6.com/(dipunundhuh tanggal 9 Mèi 2011)
- ↑ a b c d e http://www.republika.co.id/(dipunundhuh tanggal 9 Mèi 2011)
- ↑ a b c http://bos.fkip.uns.ac.id/[pranala mati permanèn](dipunundhuh tanggal 9 Mèi 2011)
- ↑ a b c Boraks Ada dalam Makanan Kita, Suara Merdeka http://www.suaramerdeka.com/(dipunundhuh tanggal 9 Mèi 2011)
- ↑ a b [cite web|url=http://www.suaramerdeka.com/English/index.php?page=infodtl&InfoID=8&dtl=1%7Ctitle=Watch Out For The Food We Consume|last=Staff writer|year=2006|publisher=Directorate of Consumer Protection, Jakarta, Indonésia|accessdate=2009-02-10 http://www.suaramerdeka.com/](dipunundhuh tanggal 9 Mèi)