ძირითადი საშუალებები
| საბუღალტრო აღრიცხვა |
|
| ბუღ. აღრიცხვის საერთ. სტანდარტები |
|---|
| ბასსი და ფასსი |
| სააღრიცხვო პოლიტიკა |
| მარაგების აღრიცხვის მეთოდები |
| ანგარიშთა გეგმა |
ძირითადი საშუალებები — საწარმოს განკარგულებაში არსებული მატერიალური აქტივები, რომელსაც საწარმო იყენებს, წარმოებაში, მომსახურეობაში, იჯარით გასაცემად, ადმინისტრაციული მიზნებისათვის და გამოიყენება ერთ წელზე მეტი ხნის ვადით.
- ფინანსურ აღრიცხვაში ძირითადი საშუალებები წარმადგენენ გრძელვადიანი აქტივების ნაწილს, ხოლო ანგარიშთა გეგმაში უკავიათ საბალანსო მუხლი — 2100.
- საგადასახადო აღრიცხვაში ძირითადი საშუალებების პარალელური აღრიცხვა წარმოებს, რომელიც „ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსის“ (ჯღბ) სახელითაა ცნობილი.
ძირითადი საშუალებები ფინანსურ აღრიცხვაში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მთავარი სტატია: ბასს 16.„ბასს 16“-ის განმარტებით,
|
„ძირითადი საშუალებები არის მატერიალური აქტივები რომლებიც:
|
|
|
„ძირითადი საშუალება უნდა აღიარდეს აქტივად, თუ:
|
ძირითადი საშუალებების საბალანსო მუხლები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]| ძირითადი საშუალებები | ძირითადი საშუალებების ცვეთა |
|---|---|
| 2110 - მიწა | ცვეთა არ ერიცხება |
| 2120 - დაუმთავრებელი მშენებლობა | ცვეთა არ ერიცხება |
| 2130 - შენობა | 2230 - შენობის ცვეთა |
| 2140 - ნაგებობა | 2240 - ნაგებობის ცვეთა |
| 2150 - მანქანა-დანადგარები | 2250 - მანქანა-დანადგარების ცვეთა |
| 2160 - ოფისის აღჭურვილობა | 2260 - ოფისის აღჭურვილობის ცვეთა |
| 2170 - ავეჯი და სხვა ინვენტარი | 2270 - ავეჯი და სხვა ინვენტარის ცვეთა |
| 2180 - სატრანსპორტო საშუალებები | 2280 - სატრანსპორტო საშუალებების ცვეთა |
| 2190 - იჯარით აღებული ქონების კეთილმოწყობა | 2290 - იჯარით აღებული ქონების კეთილმოწყობის ცვეთა |
თვითღირებულების ფორმირება
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ძირითადი საშუალების თვითღირებულება მოიცავს:
- მისი შესყიდვის ფასს, საიმპორტო ბაჟისა და დაუბრუნებადი გადასახადების ჩათვლით, ყოველგვარი სავაჭრო ფასდათმობისა და შეღავათის გარეშე
- ნებისმიერ დანახარჯს, რომელიც პირდაპირ დაკავშირებულია აქტივის დანიშნულების ადგილამდე მიტანას და სამუშაო მდგომარეობაში მოყვანასთან.
- აქტივის დემონტაჟისა და ადგილმდებარეობის აღდგენის დანახარჯების თავდაპირველ შეფასებას, რომლის ვალდებულებასაც იღებს საწარმო ძირითადი საშჲალების შეძენის მომენტში.
ძირითადი საშუალების თვითღირებულებაში არ შედის:
- სესხის პროცენტი (გარდა განსაკუთრებული აქტივებისა).
- ძირითადი საშუალების გამოყენებისათვის სწავლის საფასური.
- სესხის პირასამტეხლოები და ჯარიმები.
- აღმოჩენილი სამშენებლო წუნი.
ძირითადი საქშუალებების აღრიცხვა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ძირითადი საშუალების შეძენა კრედიტში:
- დ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
- დ. 3340 - გადახდილი დღგ
- კ. 3110 - მოწოდებიდან და მომსახურეობიდან წარმოქმნილი ვალდებულებები
ძირითადი საშუალების მონტაჟი:
- დ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
- კ. 1600 - სასაქონლო-მატერიალური მარაგი
- კ. 3130 - გადასახდელი ხელფასები
ძირითადი საშუალების შეძენა შემდგომი დემონტაჟით:
- დ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
- დ. 3340 - გადახდილი დღგ
- კ. 3110 - მოწოდებიდან და მომსახურეობიდან წარმოქმნილი ვალდებულებები
- კ. 4320 - სხვა ანარიცხები (დემონტაჟის თანხა)
- ძირითადი საშუალების წარმოება საკუთარი ძალებით:
- დ. 2120 - დაუმთავრებელი მშენებლობა
- კ. 1600 - სასაქონლო-მატერიალური მარაგი
- კ. 3130 - გადასახდელი ხელფასები
მშენებლობის ხარვეზის შემთხვევაში მისი გამოსწორება:
- დ. 8220 - არასაოპერაციო ზარალი
- კ. 1600 - სასაქონლო-მატერიალური მარაგი
- კ. 3130 - გადასახდელი ხელფასები
მშენებლობის დასრულების შემდგომ აქტივის ბალანსზე აყვანა:
- დ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
- კ. 2120 - დაუმთავრებელი მშენებლობა
- ძირითადი საშუალების მიღება სხვა აქტივებზე გაცვლის გზით:
- დ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
- დ. 2200' - ძირითადი საშუალების ცვეთა
- კ. 2100' - ძირითადი საშუალებები
წარმოშობილი მოგების შემთხვევაში ტარდება:
- კ. 8130 - არასაოპერაციო მოგება
ზარალის შემთხვევაში კი ტარდება:
- დ. 8220 - არასაოპერაციო ზარალი
- ძირითადი საშუალების შეძენა განვადებით:
- დ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
- კ. 3210 - მოკლევადიანი სესხები
- კ. 4100 - გრძელვადიანი სასესხო ვალდებულებები
საპროცენტო ხარჯი არ შეიტანება თვითღირებულებაში:
- დ. 8210 - საპროცენტო ხარჯი
- კ. 3410 - გადასახდელი პროცენტები
- განსაკუთრებული აქტივები - აქტივები რომელთაც სჭირდებათ ხანგრძლივი პერიოდი ძირითად საშუალებად გადასაქცევად. განსაკუთრებული აქტივების შემთხვევაში შესაძლოა იყოს მიღებული დაშვება რომ სესხის პროცენტიც შეყვანილ იქნეს ძირითადი საშუალების თვითღირებულებაში.
- დ. 2120 - დაუმთავრებელი მშენებლობა
- კ. 3210 - მოკლევადიანი სესხები
- კ. 4100 - გრძელვადიანი სასესხო ვალდებულებები
- კ. 3410 - გადასახდელი პროცენტები
- ძირითადი საშუალების მიღება უსასყიდლოდ:
- დ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
- კ. 4410 - გადავადებული შემოსავალი
გადავადებული შემოსავალი გაყოფილი გამოყენების ვადის სიდიდეზე დაირიცხება ყოველწლიურად:
- დ. 4410 - გადავადებული შემოსავალი
- კ. 8190 - სხვა არასაოპერაციო შემოსავლები
- ძირითადი საშუალების გაცემა უსასყიდლოდ:
- დ. 9222 - გაცემული შესაწირი
- დ. 2200' - ძირითადი საშუალების ცვეთა
- კ. 2100' - ძირითადი საშუალებები
თვითღირებულებისა და გადაფასების მეთოდები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ფინანსურ აღრიცხვაში ძირითადი საშუალების ჯგუფების აღიცხვა შეიძლება, როგორც თვითღირებულების, ისე გადაფასების მეთოდის პარალელური გამოყენებით.
- თვითღირებულების მეთოდის მიხედვით, აქტივად აღიარების შემდეგ, ძირითადი საშუალება უნდა აღირიცხებოდეს მისი თვითღირებულებიდან დაგროვილი ცვეთისა და დაგროვილი გაუფასურების ზარალის გამოკლების შედეგად მიღებული თანხით. გაუფასურების ზარალი კი ეს ის თანხაა, რომლითაც აქტივის საბალანსო ღირებულება აღემატება მის ანაზღაურებად ღირებულებას.
- გადაფასების მეთოდის მიხედვით, აქტივად აღიარების შემდეგ, ძირითადი საშუალება უნდა აფასდეს თუ შესაძლებელია აქტივის რეალური ღირებულის საიმედო შეფასება. გადაფასება სიდიდით უდრის, საბალანსო ღირებულებასა და რეალურ ღირებულებას შორის სხვაობას. თუ რეალური ღირებულება მეტია აქტივის საბალანსო ღირებულებაზე, მაშინ საქმე გვაქვს აფასებასთან, ხოლო თუ ნაკლები მაშინ ჩამოფასებასთან.
როდესაც ხდება რომელიმე ობიექტის გადაფასება, უნდა მოხდეს მთლიანად იმ ჯგუფის აქტივის გადაფასება, რომელშიც შედის მოცემული ობიექტი. აქტივების გადაფასების შესაბამისად გადაფასდება ხდება ორი მეთოდით:
ა) პროპორციული მეთოდით ცვეთა გადაიანგარიშება აქტივის მთლიანი საბალანსო ღირებულების ცვლილების პროპორციულად ისე, რომ გადაფასების შედეგად აქტივის საბალანსო ღირებულება უდრიდეს მის გადაფასებულ ღირებულებას.
თუ გადაფასება პირველად ხდება და სახეზე გვაქვს - აფასება მაშინ:
- დ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
- კ. 5420 - ძირითადი საშუალების გადაფასების რეზერვი
- კ. 2200 - ძირითადი საშუალების ცვეთა
შემდგომი აფასებისას ადგილი აქვს გატარების გამეორებას, ხოლო თუ მოხდება ჩამოფასება და ჩამოფასება გადაფარავს გადაფასების რეზერვს, მაშინ:
- დ. 2200 - ძირითადი საშუალების ცვეთა
- დ. 5420 - ძირითადი საშუალების გადაფასების რეზერვი
- დ. 8220 - არასაოპერაციო ზარალი
- კ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
თუ გადაფასება პირველად ხდება და სახეზე გვაქვს - ჩამოფასება მაშინ:
- დ. 2200 - ძირითადი საშუალების ცვეთა
- დ. 8220 - არასაოპერაციო ზარალი
- კ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
შემდგომი ჩამოფასებისას ადგილი აქვს გატარების გამეორებას, ხოლო თუ მოხდება აფასება და აფასება გადაფარავს გადაფასების ზარალს, მაშინ:
- დ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
- კ. 5420 - ძირითადი საშუალების გადაფასების რეზერვი
- კ. 8130 - არასაოპერაციო მოგება
- კ. 2200 - ძირითადი საშუალების ცვეთა
ბ) ელიმინირების მეთოდით (elimination - ამოგდება, ლიკვიდაცია) ცვეთა აკლდება აქტივის მთლიან საბალანსო ღირებულებას, ხოლო სხვაობის თანხა გადაიანგარიშება აქტივის გადაფასებულ ღირებულებამდე. ეს მეთოდი გამოიყენება იმ შენობებისათვის, რომელთა გადაფასება ხდება მათი საბაზრო ღირებულების მიხედვით.
ცვეთის ელიმინირეაბა:
- დ. 2200 - ძირითადი საშუალების ცვეთა
- კ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
აქტივის ღირებულების ზრდა:
- დ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
- კ. 5420 - ძირითადი საშუალების გადაფასების რეზერვი
ან
აქტივის ღირებულების შემცირება:
- დ. 8220 - არასაოპერაციო ზარალი
- კ. 2100 - ძირითადი საშუალებები
მომდევნო გადაფასების დროს, ინდექსაციის მეთოდის ანალოგიურად, გათვალისწინებული უნდა იქნეს წინა გადაფასების შედეგები. გადაფასების ორივე მეთოდის დროს მიიღება ერთნაირი შედეგი.
აფასებისას ძირითადი საშუალების გადაფასების რეზერვზე ნამეტი ტარდება შემდეგი გატარებით:
- დ. 5420 - ძირითადი საშუალების გადაფასების რეზერვი
- კ. 5310 - გაუნაწილებელი მოგება
ძირითადი საშუალებები საგადასახადო აღრიცხვაში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ლიტერატურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- "მთავარი ბუღალტერი". №1, 2007 წ.
- "ბუღალტრული აღიცხვა" ა. ხორავა, ნ. კვატაშიძე, ნ. სრესელი, ზ. გოგრიჭიანი. 2008 წ.
- "ფინანსური ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტების გამოყენება" რ. ძაძამია. თბილისი. 2008