Ақшатау болысы (Семей облысы)

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Ақшатау болысы
Ақшатау болысы
Әкімшілігі
Кіреді

Семей облысы, Қарқаралы уезі

Енеді

8 ауыл 1893 жылы[1]

Тарихы мен географиясы
Құрылған уақыты

1869

Таратылған уақыты

1923

Тұрғындары
Тұрғыны

4914[1] адам (1893)

Ұлттық құрамы

Арғын тайпасының Қаракесек бұтағының Керней руы

vk.com/kerneiruy

Ақшатау болысы (1878 жылдың 1 қаңтарына дейін Керней болысы) — Семей облысы Қарқаралы уезіндегі қазақ болысы.

Тарихы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Памятник Керней

1869 жылы Кәрсөн-Керней болысының Керней және Кәрсөн болыстары деп екіге бөлу кезінде пайда болды.[2]. 1923 жылдың қазан айында ЦИК КазАССРының 1923 жылдың 5 шілдесіндегі қаулысы бойынша Нұра, Тоқырауын, Шұлым болыстарымен Кедей болысына біріктірілді.[3]

Халқы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Керней руы — Қазақ халқының Орта жүзінің Арғын тайпасының Қаракесек бұтағынан тарайтын ру.

Қаракесек — Ақша — Бошан — Машай — Бораншы — Тілеулі — Керней. Кернейден 4 ата тарйды: Балапан, Шаң, Дау (Балта, Түйте), Самырза.

Халқы Қаракесек руына кіретін Керней руынан құралды. 1884 жылдағы Керней бөлімшелерілері бойынша киіз үй саны:

  • Шаң 350
  • Балапан 226
  • Балта 300
  • Түйте 350
  • Барлығы 1226[4]

Шежіресі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Шежіре (қаз.)
Қодан
 
 
 
 
 
 
Қарақожа
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Мейрам
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Қаракесек
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Бошан
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
МашайТазЖантуБайбөріМанат
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Бораншы
 
 
 
Бәйімбет
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сұраулы
 
Тілеулі
 
Қояншы
 
ТаңайДәулет
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Кәрсөн
 
Керней
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Дау
 
 
 
 
Шаң
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Балапан
 
 
 
 
 
 
 
 
Самырза
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Балта
 
Түйте
 
Қалқаман
 
Қуандық
 
Сүйіндік
 
Ес
 
Жар
 
Маматай
 
Есей
 
Бөгілі
 
Тұрнияз
 
Сақұлы
 


Территория

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1893 жылғы Семей облысы болыстарының картасы

Территориясы Қарқаралы уезінің оңтүстігінде, ал қазіргі Шет ауданының оңтүстінде орналасқан.

Әкімшілік бөлінісі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

8 Әкімшілік ауылдарға бөлінді[5]:

Әкімшілік ауылдың атауы (старшындық) кибитка саны

(киіз үй) (1887)

кибитка саны

(киіз үй) (1905) Щербина, МПЗК

Қожалық

ауылдар саны

рудың бөлімшелері[6]
1 185 201 55 Жарылғап
2 100 123 47 Құтымбет
3 204 143 25 Жарылғап
4 102 139 38 Қуандық, Сүйіндік
5 152 106 31 Балта
6 172 218 83 Балапан
7 101 170 42 Балапан
8 150 98 27 Сүйіндік, Қуандық,

Балапан, Тарақты, Карсен

Барлығы 1166 1199 348

Құрылтай

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Керней ескерткіші Ақжал кентінен солтүстік-шығысқа қарай 13 км жерде, 2005 жылы орнатылған
  • 2005 жылы тамыз айында Шет ауданы Ақжал кентінде 170 киіз үй тігілген құрылтай өтті. Ақжал кенті маңында Алматы-Екатеринбург жолының бойында Кернейге ескерткіш белгі қойылды.
  • 2015 жылы 8 тамыз айында Шет ауданы Ақжал кентінде құрылтай өтті.[7]
  • 2025 жылы тамыз айының басына Шет ауданы Ақжал кентінде құрылтай жоспарлануда.

Қоғамдық қайырымдылық қоры

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

«Көкбөрі Керней баба» қоғамдық қайырымдылық қоры 05.11.2003 жылы құрылған.

Басшылары:

  1. Жамбыл Сәулебекұлы Ақылбаев (2003-?)
  2. Мәжит Аманқұлұлы Әбдіров
  3. Балтабай Игенов
  4. Төрехан Майбас (?-5 қазан 2024)
  5. Ұлан Аманбекұлы Әбдіханов (5 қазан 2024 бастап)

Өлең

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Көкбөрі Керней баба Сөзі мен әнін жазған: Оралтай Сүлейменов

Тұлғалар

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Жамбыл Сәулебекұлы Ақылбаев Дау-Балта-Итқара
  2. Камал Бошаев Дау-Балта-Итқара
  3. Орынбек Беков Дау-Балта-Жамбы
  4. Дарико Сопыжанқызы Хасанғалиева Дау-Балта-Қараша
  5. Серік Сопыжанұлы Әшляев (Дау-Балта-Қараша) — Мәжіліс депутаты
  6. Қазыбек Сопыжанұлы Әшляев (Дау-Балта-Қараша) — кеңес және қазақстандық боксшы, КСРО еңбек сінірген бапкері.
  7. Жарылғап батыр Дау-Түйте-Жарылғап
  8. Амангелді Дінұлы Ермегияев Дау-Түйте-Жарылғап
  9. Талғат Амангелдіұлы Ермегияев Дау-Түйте-Жарылғап
  10. Майбас Төрехан Дау-Түйте-Жарылғап
  11. Шәрбан Батталқызы Батталова Дау-Түйте-Жарылғап
  12. Дия Ахметұлы Дау-Түйте-Жарылғап
  13. Әлімшайқы Сәлімбаев Дау-Түйте-Жарылғап
  14. Ержан Темірқұлұлы Шынкеев (Дау-Түйте-Жарылғап)
  15. Бейімбет Қайратұлы Қанжанов (Дау-Түйте-Жарылғап)
  16. Әбді Қайқыбасов Дау-Қалқаман
  1. Әбдіхамит Ібінияұлы Сембаев Шаң-Құтымбет
  2. Дәурен Хамитұлы Сембаев Шаң-Құтымбет
  3. Дәулет Хамитұлы Сембаев Шаң-Құтымбет
  4. Сәуле Әбдіхамитқызы Бәйішева Шаң-Құтымбет
  5. Аңғар Смағұлов Шаң-Құтымбет
  6. Бегім Беркімбаев Шаң-Қуандық
  7. Рысқали Қалиақбарұлы Әбдікеров Шаң-Қуандық
  8. Дәулет Ырысбайұлы Сәтибеков Шаң-Қуандық
  9. Нұрлан Мәжитұлы Әбдіров Шаң-Сүйіндік
  10. Гүлбаршын Сәуірбекқызы Ақпанова Шаң-Сүйіндік
  11. Едіге Дәріғұлұлы Тұрсынов Шаң-Сүйіндік
  12. Әбду Жүнісұлы Шаң-Айтпай
  13. Моряк Смағұлұлы Шегенов Шаң-Ес
  14. Қазкен Қалиұлы Томпы Шаң-Ес
  15. Марал Қазкенұлы Томпиев Шаң-Ес
  16. Ерлік Шәкірұлы Әли (Шаң-Маматай) елші
  1. Жүсіпбек Алтайбаев Самырза-Күшік
  2. Нұрлан Сатыбалдыұлы Әуесбаев Самырза
  3. Баян Рақышұлы Рақышев Балапан-Бөгілі*
  4. Хайролла Алтынбекұлы Оспанов Балапан-Есей
  5. Қазыбек Бейсенұлы Нұржанов балапан бөгілі
  6. Имаш Қуанышбаев (Балапан) — Кеңес социалистік ері

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. ↑ a b Просмотр документа - dlib.rsl.ru
  2. ↑ Шет өңірінің тарихи-мәдени ескерткіштері, Қарағанды 2004
  3. ↑ Справочник по административно-территориальному делению Казахстана (август 1920 — декабрь 1936), Алма-Ата 1959
  4. ↑ 1901 Памятная книга Семипалатинской области 1902
  5. ↑ Е. А. Жартыбаев, Геронтократия және оның Орталық Қазақстан топонимдеріндегі көрінісі
  6. ↑ http://nblib.library.kz/elib/Sait/%D0%A0%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B8%D0%B5%20%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/01-10-2014/%D0%A2%D0%BE%D0%BC%206/1.html#955/z Мұрағатталған 19 наурыздың 2018 жылы.
  7. ↑ Шет ауданында баһадүр Керней батырдың туылғанына 400 жыл толуына орай ұрпақтары ұлан асыр ас беріп, рухына тағзым жасады.

Әдебиет

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  • Керней шежіресі, Төрехан Майбас, Қарағанды, Болашақ-Баспа 2005, 360 б., Тираж 1000, ISBN 9965-528-85-3
  • Қазкен Қалиұлы Томпиевтің «Еуразиялық түркі шежіре аңыздары». — Алматы, 2012
  • https://ru.calameo.com/books/001798844f0c0d4bd34c5

Сыртқы сілтемелер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ақшатау_болысы_(Семей_облысы)&oldid=3390103» бетінен алынған