Люмпен-пролетариат

Люмпендер, люмпен-пролетариат (нем. lumpen - жалба- жұлба) — өз жағдайларын өзгертуге құлшынбайтын, тағдырға мойынсынған қоғамның ең төменгі жігі болып табылатын жұмысшылардың тапсызданған, ардан безген, өнегесіз бөлігі (қайыршылар, қаңғыбастар, тұрақты мекені жоқтар, қылмыскерлер және басқалар). Люмпендердің саны қоғам дамуының дағарысты жағдайларында күрт өседі, әсіресе, экономикалық дағдарыстар, жұмыссыздық, әлеуметтік-саяси аномия қатты әсер етеді. Тарихи тәжірибе көрсеткеніндей, өздерінің әлеуметтік-саяси бағдарын анықтай алмаған люмпендер әртүрлі әлеуметтік-саяси - анархистерден фашистерге дейінгі күштердің жағына шығып, авторитарлық немесе тоталитарлық идеология мен саясаттың қайнар көзіне айналуы мүмкін.