Прометея үңгірі (Грузия)
 | Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
| Прометея үңгірі груз. ყუმისთავის მღვიმე | |
.jpg) | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Ұзындығы | 11 000 м |
| Ашылған жылы | 1983 |
| Келушілер | |
| Келушілер үшін қол жетімді | 1800 м |
| Сайты | apa.gov.ge |
| Орналасуы | |
| 42°22′36″ с. е. 42°36′02″ ш. б. / 42.376728000° с. е. 42.600828000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 42°22′36″ с. е. 42°36′02″ ш. б. / 42.376728000° с. е. 42.600828000° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  Грузия |
| Аймақ | Имерети |
 Прометея үңгірі Ортаққорда | |
Прометея үңгірі ( груз. პრომეთეს მღვიმე ), сонымен қатар Кумистави үңгірі ( груз. ყუმისთავის მღვიმე ), цхалтубтық үңгірі немесе Цхалтубтық-Глиана үңгірі ( груз. ღლიანის მღვიმე ) — Грузияның батысындағы Имерети аймағындағы Цхалтубо қаласының маңында орналасқан карсттық үңгір, табиғат ескерткіші[1] (халықаралық табиғатты қорғау одағының жіктелуі бойынша III санат). Солкотас Мгвиме (Салкота үңгірі) табиғат ескерткішінен оңтүстік-батысқа қарай 15 км жерде орналасқан.
Үңгірдің жалпы ұзындығы шамамен 11 км, оның 1800 м келушілер үшін ашық[2].
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу].jpg)
Үңгірді 1983 жылы 15 шілдеде Вахушти Багратиони атындағы География институтының экспедициясы ашты, дегенмен үлкен арка кіреберісі бұрыннан белгілі болған. 1985 жылдан бастап үңгірді экскурсиялық орынға айналдыру басталды. 1989 жылы үңгірде экскурсиялық маршрут жасалды, 150 метрлік туннель бұзылды, уақытша жарықтандыру орнатылды және жер үсті ғимараттарының құрылысы басталды. 1990 жылы экскурсиялық үңгір жабдықтары жобасы жабылды[3].
2007 жылдың наурызында үңгірге Француз экскурсиялық үңгірлерінің менеджерлері шақырылды, олар үңгірдің жағдайын экскурсиялық орын ретінде және жобаны аяқтау үшін қажетті жұмыстардың көлемін бағалады. 2009 жылы жарықдиодты және музыкалық аппаратураны сынау басталды. 2010 жылы үңгірді зерттеген Грузия президенті Михаил Саакашвили үңгірді аңызға айналған ежелгі батыр Прометей осы аймақтағы тауларға байланғандықтан Прометея үңгірі деп атау керек деп мәлімдеді[4]. (Жергілікті аңыз бойынша, Прометей Хвамли жартастарына байланған және оны үнемі қарғалар азаптаған[5].) Бір жыл ішінде үңгірді абаттандыру жұмыстары жүргізілді — құрылысы 1989 жылы басталған ғимараттар аяқталды, үңгірге электр желісі тартылды, Цхалтубодан және үңгірдің кіреберісі мен шығысы арасында жолдар салынды. GermTec GmbH & Co. KG неміс фирмасымен үңгірде әрқайсысы динамикалық жарықтандырумен жабдықталған 15 экскурсиялық аймақ бөлінді. Аймақтар арасы статикалық жарықпен жарықтандырылды.
2011 жылдың 26 мамырында ол келушілер үшін ашылды[6]. Ашылу қарсаңында үңгірге қайта барған Саакашвили жаңа аттракцион Грузияда туристік бизнесті дамытуға қызмет ететініне сенім білдіріп, бұған дейін Грузияда тиісті түрде абаттандырылған екі үңгір болғанын атап өтті — «Жақында аяқтаған Сатаплиа және Абхазияда орналасқан жаңа Афон»[7].
Кіреберістің жанында көптеген жылдар бойы үңгірді күзетіп келген жергілікті тұрғынға ескерткіш орнатылған.
Сипаттама
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Прометея үңгірі Сатафлия-Цхалтубо карст массивінде пайда болдған[8]. Үңгірдің жалпы ұзындығы шамамен 11 км, келушілер үшін 1800 м ашық. Үңгір каналы кең, әлсіз тармақталған, натекамен әшекейленген, әсіресе алыс бөлігінде. Еден сазды. Үңгір ішіндегі максималды биіктік — 21 м. Үңгірде барлығы 22 зал бар, олардың алтауы қазіргі уақытта туристер үшін ашық. Қазіргі уақытта келушілер бұл үңгірлерді жер деңгейінен шамамен 80 метр төмен көре алады[9].
Үңгірдің тұрақты ауа температурасы 15-17 °C деңгейінде.
Фауна
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Үңгір тұрғындарына Trachysphera , Folsomides , Pseudachorutes , Inotrechus , Laemostenus , Bergrothia , Ceratophysella , Hypogastrura , Pseudacherontides , Sphaeridia , Folsomia , Plutomurus , Proisotoma , Campodea , Cochlicopa , Vitrinoxychilus , Physella , Co.diella , Graptoppia , Oribella , Macrocheles и Xiphocaridinella жатады[8].
Әдебиет
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Цхалтубская пещера // Словарь современных географических названий / В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2006.
- Тинтилозов З. К. Цхалтубская пещера // Грузинская советская энциклопедия = ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია. — Тбилиси, 1986. — Т. 10. — С. 663.
- Джамришвили В.М., Джамришвили А.Р., Капанадзе В.М. Кобулашвили Т.Г. Цхалтубская пещера // Проблемы комплексного изучения карста горных стран : Сборник материалов Международного симпозиума спелеологов Тбилиси-Цхалтубо-Сухуми, 5-12.10.1987. — Тбилиси: Мецниереба, 1989. — С. 259—263.
Сілтемелер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ https://www.protectedplanet.net/prometheus-karst-cave-natural-monument охраняемой планете Джорджии.
- ↑ Цхалтубская пещера // Словарь современных географических названий / В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2006.
- ↑ https://web.archive.org/web/20140528011732/http://www.cavelighting.com/index.php?area=2&p=news&newsid=79
- ↑ http://www.rosbalt.ru/exussr/2010/05/24/739358.html
- ↑ http://www.greenalt.org/webmill/data/file/comments_on_%20Namakhvani_HPP_cascade_draft_ESIA_report_14%20June%202011_ENG.pdf
- ↑ http://www.travel.ru/news/2011/05/27/189860.html
- ↑ http://www.president.gov.ge/ru/PressOffice/News?6486(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ a b Барджадзе Ш., Арабули Т., Мумладзе Л., Маградзе Э., Асанидзе З., Куталия Т. Пещера Прометея 2019, Пещерное биоразнообразие Грузии, База данных открытого доступа. Институт зоологии Государственного университета Илии
- ↑ https://web.archive.org/web/20140527212549/http://kutaisi.gov.ge/eng/news/id/98