ಪುತ್ತಿಗೆ ಮಠವು ಉಡುಪಿಯ ಅಷ್ಟಮಠಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಾಧ್ವವೈಷ್ಣವ ಪಂಥದ, ಮಠವಾಗಿರುವ ಇದನ್ನು ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. [೧] ಪುತ್ತಿಗೆ ಮಠದ ಮೊದಲ ಮಠಾಧೀಶರು ಶ್ರೀ ಉಪೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥರು, [೨] ಅವರು ದ್ವೈತ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ನೇರ ಶಿಷ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಪುತ್ತಿಗೆ ಮಠದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುವ ಮುಖ್ಯ ವಿಗ್ರಹಗಳೆಂದರೆ ಪಾಂಡುರಂಗ (ವಿಟ್ಟಲ), [೩] ಇದನ್ನು ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಶ್ರೀ ಉಪೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥರಿಗೆ ನೀಡಿದ್ದರು. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ೨೯ ಮಠಾಧೀಶರು ಮಠದ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಮಠದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಸ್ವಾಮೀಜಿ ಶ್ರೀ ಸುಗುಣೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮೀಜಿ [೪]
ಉಪೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥರು- ಶ್ರೀ ಮಧ್ವವಿಜಯರು ಶ್ರೀ ಉಪೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥರ ಕಥೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಶ್ರೀ ಮಧ್ವರುಬದರಿಗೆ ಎರಡನೇ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಗೊಂಡರು. ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರ ಘಟನೆಗಳು ನಡೆದವು. ಒಮ್ಮೆ ಶ್ರೀ ಮಧ್ವ ಮತ್ತು ಅವನ ಅನುಯಾಯಿಗಳು ಗಂಗಾ ನದಿಯನ್ನು ದಾಟಿದ ನಂತರ ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಡಳಿತಗಾರನ ಸೈನ್ಯವು ಅವರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಬಂಧಿಸಿತು. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಜನರು ಪೂಜಿಸುವ ಅದೇ ಪರಮಾತ್ಮ ಎಂದು ಶ್ರೀ ಮಧ್ವರು ರಾಜನಿಗೆ ವಿವರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಯಾರಿಗೂ ಭಯಪಡಲಿಲ್ಲ. ನಿರ್ಭೀತ ಸಂತನನ್ನು ನೋಡಿ ಮತ್ತು ಅವನ ಮಾತುಗಳಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತನಾದ ರಾಜನು ಶ್ರೀ ಮಧ್ವರಿಗೆ ಅನೇಕ ಉಡುಗೊರೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿದನು (ಅವುಗಳನ್ನು ನಯವಾಗಿ ನಿರಾಕರಿಸಲಾಯಿತು) ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಬಿಡಲು ಅನುಮತಿಸಿದನು. ಮತ್ತೊಂದು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಡಕಾಯಿತರ ಗುಂಪು ಇವರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿತು. ಶ್ರೀ ಮಧ್ವರು ತಮ್ಮ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಉಪೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥರನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡರು. ಉಡುಪಿಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಆರಾಧನೆಯ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಪಡೆದ ಎಂಟು ಶಿಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ಮತ್ತು ಪುತ್ತಿಗೆ ಮಠದ ಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಶ್ರೀ ಉಪೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥರು ದರೋಡೆಕೋರರ ಜೊತೆ ಹೋರಾಡಿ ಅವರನ್ನು ಓಡಿಸಿದರು.
ಶ್ರೀನಿವಾಸ ತೀರ್ಥರು- ಪುತ್ತಿಗೆ ಮಠದ ಗುರುಪರಂಪರ ಶ್ಲೋಕವು ಅವರನ್ನು " ವಾದಿರಾಜ ಮುನಿಸುಪ್ರಿಯಂ" ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರ ಶಿಷ್ಯೆಯಾದ ಶ್ರೀನಿಧಿಯ ತಿಪ್ಪಾಣಿ ಅವರ ವಿದ್ಯಾಗುರುವಿಗೆ ನರಸಿಂಹನ ಅನುಗ್ರಹವಿತ್ತು ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಶ್ರೀನಿವಾಸಆಖ್ಯಹಾಂಸೇಮದ್ರಾನ್ ನೌಮ್ಯಹಮ್ ಬುದ್ದಿ ಶುದ್ದಯ್|
ಶ್ರೀನಿಧಿ ತೀರ್ಥ-ಜಯತೀರ್ಥರು ಬರೆದ ನ್ಯಾಯ ಸುಧಾಗೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.
ಗುಣನಿಧಿ ತೀರ್ಥ
ಆನಂದನಿಧಿ ತೀರ್ಥ
ತಪೋನಿಧಿ ತೀರ್ಥ
ಯಾದವೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥ
ಕವೀಂದ್ರ ತೀರ್ಥರು- ಸಿಂಹ ಮತ್ತು ಆನೆಯನ್ನು ಕೆತ್ತಿರುವ ಎರಡು ಸ್ತಂಭಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಎದುರಿಗಿದ್ದವು. ಪುತ್ತಿಗೆ ಗ್ರಾಮದ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ಪರದಾಡಿದರು. ಪುತ್ತಿಗೆ ಮಠದ ಬೃಂದಾವನ ಕವೀಂದ್ರ ತೀರ್ಥರ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯನ್ನು ಕೇಳಿ ಆನೆಯನ್ನು ಕೆತ್ತಿದ ಸ್ತಂಭದಿಂದ ಗಣೇಶನು ಹೊರಬಂದನು.
ಭುವನೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥರು-ಅವರ ಬೃಂದಾವನವು ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿಯ ಕುರುವಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಕೊಚ್ಚಿ ರಂಗಪ್ಪಾಚಾರ್ಯರು ಬರೆದ ವಿಶ್ವಪ್ರಿಯವಿಲಾಸದಲ್ಲಿ ಇವರ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ೧೨ ಬಾರಿ ಸುಧಾ ಮಂಗಲವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದರು. ಭುವನೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥ, ಪುತ್ತಿಗೆಮಠ ಅವರು ಉಡುಪಿಯ ಅನಂತೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರ ಮಾಡಿದರು. ಪುತ್ತಿಗೆ ಮಠದ ಯೋಗೀಂದ್ರ ತೀರ್ಥರು, ಕೃಷ್ಣಾಪುರ ಮಠದ ವಿದ್ಯಾಧೀಶ ತೀರ್ಥರು, ರಾಜೇಂದ್ರ ಯತಿಗಳು ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಸನ್ಯಾಸಿ ಶಿಷ್ಯರನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ರಾಜೇಂದ್ರ ಯತಿ ವೃಂದಾವನ ಅವರ ಪಾಂಡಿತ್ಯ, ಪುತ್ತಿಗೆ ಮಠ ಅವರು ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಜಹಗೀರ್ ಪಡೆದರು. ಭುವನೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಅವರ ಶಿಷ್ಯ ರಾಜೇಂದ್ರ ಯತಿಗಳು ಬೃಂದಾವನವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಯೋಗೀಂದ್ರ ತೀರ್ಥರಿಗೆ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ನೀಡಿದರು.
ಶತಾಯುಷಿ ಸುಧೀಂದ್ರ ತೀರ್ಥರು- ಶ್ರೀ ಸುಧೀಂದ್ರ ತೀರ್ಥರು ಕೃಷ್ಣಾಪುರ ಮಠದ ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾಧೀಶ ತೀರ್ಥರಿಂದ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ಪಡೆದು ೭೯ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಪೀಠವನ್ನು ಆಳಿದರು. ಅವರು ೧೮೫೬ ರಲ್ಲಿ ಶುಕ್ಲ ಯಜುರ್ವೇದ ಶಾಖಾಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಹೆಜಮಾಡಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೮೭೮ ರಲ್ಲಿ ಸನ್ಯಾಸ ಪಡೆದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕೃಷ್ಣಾಪುರ ಮಠದ ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾಧೀಶ ತೀರ್ಥರ ಬಳಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ಶೀರೂರು ಮಠದ ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀವಲ್ಲಭ ತೀರ್ಥರಲ್ಲಿ ಸುಧಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು.
ಸುಜ್ಞಾನೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥ
ಸುಗುಣೇಂದ್ರ ತೀರ್ಥ (ಈಗಿನ ಪೀಠಾಧಿಪತಿ)
ಸುಶ್ರೀಂದ್ರ ತೀರ್ಥ (ಜೂನಿಯರ್ ಮಠಾಧೀಶರು)
ಶ್ರೀ ಪುತ್ತಿಗೆ ಮಠದಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುವ ಶಾಖೆಗಳು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳು
