bê

 Binêre herwiha: Be, be, be-, bê-, -be-, û -bê-

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /beː/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: bê

Daçek

bê

1. serbixwe, ne pê, ne li gel, ne bi tiştekê/î yan kesekê/î

   Em bê destûra wan hatine.

2. Ya / yê ku tiştek nîne / tine.

   Bêmal. ― Ya / yê ku mal nîne.

Ji wêjeya klasîk

• Her çî bikit ew qadir e
  Ew xaliqê bê bab û da
  Xelqno! Ji kê ra ev qese — (Feqiyê Teyran, )

Herwiha

 

• bêy
• bêyî
• bêî

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: بێ‎
• kurdî-krîlî: бе

Dijmane

• bi

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *h₂epó (“dûr, der”).

Hevreha ve-, ve, bi- (pêşgira bilanî/fermanî), farisî بی‎ (bî), rusî без (bêz), lîtwanî be, farisiya navîn epê.

Li gor dengnasiya kurdî, /eb/'a îranikiya navîn viya bi kurdî bibe /vê/ an /wê/ (wek /ebe/ > ve-, /eber/ > wer-), ku di Matenadaran MS 7117 de wiha hatiye tomarkirin, lê dawiyê forma serketî a nûjen bê bûye.

Werger

bêyî, ne bi

• Albanî: pa → sq
• Almanî: ohne → de

  Elmanîşî: ooni

• Aramî: די לא‎
• Astûrî: ensin → ast
• Azerî: -sız
• Baskî: gabe, barik
• Belarusî: без (bjez)
• Bengalî: ছাড়া → bn (chaṛa), বিনা → bn (bina)
• Bretonî: hep → br
• Bulgarî: без → bg (bez)
• Burmayî: မ...ဘဲ (ma....bhai:)
• Çekî: bez → cs, beze → cs
• Çînî:

  Kantonî: 冇 (mou⁵)

  Mandarînî: 沒有 → zh (méiyǒu), 無 → zh (wú)

• Dalmatî: siansa
• Danmarkî: uden → da, foruden
• Endonezyayî: tanpa → id
• Erebî: بِدُونِ‎ (bidūni), بِغَيْرِ‎ (biḡayri), بِلَا‎ (bilā), مِنْ دُونِ‎ (min dūni)

  Erebiya misrî: من غير‎ (men ghēr)

  Erebiya hîcazî: بِدون‎ (bidūn), مِن غير‎ (min ḡēr)

  Erebiya iraqî: ابليا‎ (iblayyā)

  Erebiya fasî: بلا‎ (bla)

  Erebiya başûrê şamê: بلا‎ (bala)

  Erebiya başûrê şamê: بلا‎ (bala), بدون‎ (bidun), من دون‎ (min dun), من غير‎ (min gher)

• Ermenî: առանց → hy (aṙancʻ)
• Esperantoyî: sen → eo
• Estonî: ilma → et + -ta
• Farisî:

  Farisî: بی‎ → fa (bē), بدون‎ → fa (bidūn-i), فاقد‎ → fa (fāqid)

  Farisî: بی‎ → fa (bi), بدون‎ → fa (bedun-e), فاقد‎ → fa (fâqed)

• Ferî: uttan
• Fînî: ilman → fi, -tta → fi, vailla → fi
• Fransiya kevn: senz
• Fransî: sans → fr, pas de → fr, avec pas de n, hormis → fr, à l'exclusion de → fr

  Fransiya kevn: sans, sanz

• Friyolî: cence
• Frîsî: sûnder
• Gaelîka skotî: gun, às aonais
• Galîsî: sen → gl
• Gotî: 𐌹𐌽𐌿 (inu)
• Gurcî: გარეშე (gareše), უ- -ო (u- -o), უ- -ოდ (u- -od)
• Haîtî: san
• Hawayî: nele, ʻole
• Hindî: ...के बिना → hi (...ke binā), बग़ैर (baġair), बिना → hi (binā), विना → hi (vinā)
• Holendî: zonder → nl
• Îbranî: בְּלִי‎ → he (bli)
• Îdoyî: sen → io
• Îngilîziya kevn: būtan
• Îngilîzî: without → en
• Îngriyî: ilman
• Înterlîngua: sin → ia
• Îrlendî: gan → ga
• Îstriyotî: sensa
• Îtalî: senza → it
• Îzlendî: án → is
• Japonî: ...なしで → ja (...nashi de), ...無し → ja (...なし, ...nashi)
• Katalanî: sense → ca
• Keçwayî: -nnaq
• Kirgizî: -сыз (-sız)
• Koreyî: ...없이 → ko (...eopsi), ...없으면 → ko (...eopseumyeon)
• Kornî: heb
• Ladînoyî: sin
• Latgalî: bez
• Latînî: sine → la, absque, expers n an m an nt, nudus n, nuda m, nudum nt, expers, iners
• Latviyayî: bez
• Lawsî: ບໍ່ (bǭ), ປອດ → lo (pǭt), ຢ່າງໄຮ້ (yāng hai)
• Lîtwanî: be → lt
• Lîvonî: ilmõ, īlma, bäs
• Luksembûrgî: ouni
• Makedonî: без (bez)
• Malay:

  Malezî: تنڤا‎, تيدق اد‎, تيدق بر-‎, سوندر‎

  Rûmî: tanpa → ms, tidak ada → ms, tidak ber-, sonder

• Maltayî: mingħajr
• Maorî: kore → mi
• Mecarî: nélkül → hu, anélkül, hogy
• Mongolî:

  Kirîlî: -гүй (-güj), үгүй → mn (ügüj)

  Mongolî: -ᠭᠦᠢ (-güi), ᠦᠭᠡᠢ (ügei)

• Navajoyî: tʼáágééd
• Normandî: sans
• Norsiya kevn: án
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: uten → no

  Norweciya nînorskî: utan

• Oksîtaniya kevn: ses
• Oksîtanî: sens → oc
• Osetî: ӕнӕ (ænæ)
• Ozbekî: -siz
• Papyamentoyî: sin
• Peştûyî: بې‎ → ps (be)
• Pîttcantcatcarayî: wiya
• Polonî: bez → pl, beze → pl
• Portugalî: sem → pt
• Qazaxî: -сыз (-syz), -сіз (-sız)
• Rapanuyî: kokore
• Romagnolî: sénza
• Romanyayî: fără → ro
• Rusî: без → ru (bez)
• Samiya bakurî: taga, haga, hahttá
• Sanskrîtî: विना → sa (vinā)
• Sardînî: sène, sèna, chèntza
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: бѐз

  Latînî: bèz → sh

• Slovakî: bez → sk
• Slovenî: brez → sl
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: bźez

• Spanî: sin → es
• Swêdî: utan → sv
• Şîngazîcayî: pvatsina
• Tacikî: бе → tg (be)
• Tayî: ไร้ → th (rái), ไม่มี (mâi-mii)
• Tirkî: -siz → tr, -sız → tr, -suz → tr, -süz
• Tirkmenî: -syz
• Urdûyî: ... کے بنا‎ (... ke binā), کے بنا‎ (ke binā), بغیر‎ (baġair), بدون‎‎ (badūn)
• Ûkraynî: без → uk (bez)
• Venîsî: sensa
• Viyetnamî: không có → vi
• Volapûkî: nen → vo
• Voroyî: ilma
• Walonî: sins → wa
• Weylsî: heb
• Ximêrî: គ្មាន → km (kmiən), ដោយគ្មាន (daoykmiən)
• Yagnobî: бе
• Yidîşî: אָן‎ (on)
• Yûnanî: χωρίς → el (chorís), δίχως → el (díchos), άνευ → el (ánef)

  Kevn: ἄνευ (áneu), χωρίς (khōrís), ἄτερ (áter)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Girêdek

bê

1. girêdekek e bo çêkirina pirsên nerasterê

   Nizanim bê sax e yan miriye. (Nizanim ka ew sax e yan na. / Nizanim, ew sax e yan na.)

Hevmane

• ecebe
• gelo
• ka

Werger

ka, gelo

• Almanî: ob → de
• Belarusî: ці → be (ci)
• Bulgarî: дали́ → bg (dalí)
• Çekî: zda → cs, zdali → cs
• Çînî:

  Mandarin:, 是否 → zh (shìfǒu)

• Danmarkî: om → da, hvorvidt
• Erebî: إِذَا مَا‎ (ʾiḏā mā), إِذَا‎ (ʾiḏā)
• Esperantoyî: ĉu → eo
• Farisî: آیا‎ → fa (âyâ)
• Fînî: -ko → fi
• Fransî: si → fr, que → fr, soit → fr, si oui ou non → fr
• Galîsî: se → gl
• Holendî: of → nl
• Îbranî: האם‎ → he (ha`ím), אם‎ → he (ím)
• Îngilîzî: whether → en
• Îtalî: se → it, indipendentemente → it
• Îzlendî: hvort → is
• Japonî: かどうか (...ka dō ka), か → ja (ka)
• Koreyî: -는지 (neunji), -ᆫ지 (nji)
• Lîtwanî: ar → lt
• Makedonî: дали (dali)
• Malagasî: raha → mg
• Mecarî: -e → hu, vajon → hu
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: hvorvidt → no, om → no

  Norweciya nînorskî: om → nn

• Oksîtanî: se → oc, si
• Peştûyî: که‎ → ps (ka)
• Polonî: czy → pl
• Portugalî: se → pt n
• Romanyayî: dacă → ro
• Rusî: ли → ru (li)
• Scottish Gaelic:
• Sirboxirwatî: da li
• Slovakî: či
• Slovenî: če → sl
• Spanî: si → es, si ... o
• Swêdî: om → sv, ifall → sv, huruvida → sv
• Tirkî: acaba → tr
• Ûkraynî: чи → uk (čy)
• Viyetnamî: có ... không
• Weylsî: a → cy, ai
• Yûnanî:

  Kevn: πότερον (póteron), πότερα (pótera), εἰ (ei)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Formeke lêkerê 1

bê

1. Formek tewandî ji lêkera hatin.

   Ew ê (dê) bê malê. (bê=were)

   Er selete berî xwarinê bê amadekirin, vîtamîn jê kêm dibin.

Hevmane

• bêt
• bihêt
• were

Formeke lêkerê 2

bê

1. (Anatolia/Axsere, Kirşehîr, Riha) Guhartoyeke bibêje.

   Tê bê çi? (Tu dê çi bibêjî?) (bê = bibêjî)

Hevmane

• bibêje
• bibê
• bêje
• bêj

Formeke navdêrê

bê nêr

1. Rewşa çemandî binavkirî yekjimar ya ba.

   ketin ber bê (ketin ber bayî)

Herwiha

• bayî

Zazakî

Formeke lêkerê

bê

1. bin (ji bûnê)
   • Rojhelat de zî kesê ke bi zanistîyanê pozîtîfan reyde eleqedar bîyê, eke zaf tay bê zî, estê.. — (Îsmaîl Beşîkçî: Rojhelat de Îlm-Rojawan de Zanist, wergerandin: Roşan Lezgîn, Zazaki.net, 8/2009)

     (Wergera kurmancî hewce ye) (biguhêre)

Viyetnamî

Navdêr

bê

1. golik

Çavkanî

Ev peyv ji wergerên golik hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}