hewa
Xuyakirin
Binêre herwiha: Hewa
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]Zayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | hewa | hewa |
Îzafe | hewaya | hewayên |
Çemandî | hewayê | hewayan |
Nîşandera çemandî | wê hewayê | wan hewayan |
Bangkirin | hewayê | hewayino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | hewayek | hewayin |
Îzafe | hewayeke | hewayine |
Çemandî | hewayekê | hewayinan |
hewa mê
- esman û cihên dî yên vala li raserî erdê
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- gazên seqayê anku atmosferê pêk tînin (nîtrojen û oksîjen)
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- seqayê derve
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- seqayê em nefes dikin
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- livîna li raserî erdê
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- rewşa seqayî (baran û berf û ba û ewr û sarma û germa yan yek yan hin ji wan)
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- ba
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Ji wêjeya klasîk
[biguhêre]- Enqa ne şigara kes e davan tu biçîn ver
Dava ko li 'enqa tu vedî bad-i hewa girt
Herkes seherê talibê tiştek bi çimen hat — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Herwiha
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Bide ber
[biguhêre]Têkildar
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Hevreha soranî ھەوا (hewa), farisî هوا (heva), pehlewî heva, hexamenişî hveyav- ji zimanên îranî, ji hu- (baş, xweş, bixêr - binere "huner, horî") + *-veyav (ba), bide ber avestayî vaytî-, sanskrîtî वायु (vayû, “ba”) hemû ji proto-hindûewropî *h₂wḗh₁- (“ba hatin”) ku herwiha serekaniya ba ya kurdî ye jî. هَوَاء (hawāʾ) ya erebî, hava ya tirkî, ہوا (heva) ya urdûyî, हवा (heva) ya hindî, ਹਵਾ (heva) ya puncabî û hewa ya swahîlî ji zimanên îranî hatine wergirtin.
Werger
[biguhêre]- Abazayî: хӏауа (ḥāwā)
- Abenakî: awan
- Abxazî: аҳаир (āḥāir)
- Adîgeyî: жьы (ž̍ə)
- Afrîkansî: lug → af
- Albanî: gaft n, ajër → sq n
- Almaniya Pennsylvania: Luft
- Almanî: Luft → de m
- Elmanîşî: Luft m
- Altayiya başûrî: кей (key), јел (ǰel)
- Amharî: አየር n (ʾäyär)
- Aramî:
- Aromanî: aerã m, air nt
- Asamî: বায়ু (bayu)
- Astûrî: aire → ast n
- Avarî: гьава (hawa)
- Azerî: hava → az
- Baskî: aire → eu
- Başkîrî: һауа (hawa)
- luft :
- Belarusî: паве́тра nt (pavjétra)
- Bengalî: বায়ু → bn (baẏu)
- Bretonî: aer → br m
- Bulgarî: въ́здух n (vǎ́zduh)
- Burmayî: လေ → my (le)
- Buryatî: агаар (agaar)
- Çamicuroyî: timili
- Çeçenî: хӏаваъ (hawaʾ)
- Çekî: vzduch → cs n
- Çerokî: ᎤᏃᎴ (unole)
- Çînî:
- Çuvaşî: сывлӑш (syvlăš)
- Dalmatî: aria
- Danmarkî: luft → da g, atmosfære → da g
- Dargwayî: гьава (hava)
- Divehî: ވައި → dv (vai)
- Endonezyayî: udara → id
- Erebî: هَوَاء → ar n (hawāʾ)
- Ermenî: օդ → hy (ōd)
- Erzayî: кошт (košt)
- Esperantoyî: aero
- Estonî: õhk → et
- Evenî: воздух (wozduh), нулун (nulun), эдэн (ədən)
- Farisiya navîn: havä
- Farisî: هوا → fa (havâ), جو → fa (javv)
- Ferî: luft m
- Fînî: ilma → fi
- Fransî: air → fr n
- Friyolî: aiar n, ajar n
- Frîsî: loft, lucht
- Gaelîka skotî: adhar n, àidhear n, àile n, gaoth m, iarmailt m
- Gagawzî: hava
- Galîsî: aire → gl n, ar → gl n
- Gujaratî: વાયુ → gu (vāyu)
- Gurcî: ჰაერი → ka (haeri)
- Guwaranî: yvytu
- Hawayî: ea
- Hawsayî: iska → ha
- Higaononî: kalamag
- Hindî: हवा → hi m (havā), वायु → hi m (vāyu)
- Hîlîgaynonî: hangin
- Hmongî: cua
- Holendî: lucht → nl m
- Iştihardî: havä
- Îbranî: אוויר / אֲוִיר → he n (avír)
- Îdoyî: aero → io
- Îgboyî: ekuku
- Îngilîziya kevn: lyft m
- Îngilîzî: air → en
- Îngriyî: vozduha, luhti
- Îngûşî: фо (fo)
- Înterlîngua: aere
- Îrlendî: aer → ga n
- Îtalî: aria → it m
- Îzlendî: loft → is nt
- Japonî: 空気 → ja (くうき, kūki), 天空 → ja (てんくう, tenkū)
- Kabardî: хьэуа (ḥăwā)
- Kalalîsûtî: silaannaq
- Kalmîkî: аһар (ahar)
- Kannadayî: ಗಾಳಿ → kn (gāḷi), ವಾಯು → kn (vāyu)
- Karaçay-balkarî: хауа
- Karakalpakî: xawa
- Karelî: ilma
- Kaşûbî: lëft n
- Katalanî: aire → ca n
- Keçwayî: wayra → qu
- Kirgizî: аба → ky (aba)
- Kîkûyûyî: rĩera 5
- Kîngalî: වාතය → si (wātaya)
- Koreyî: 공기 → ko (gonggi)
- Kornî: ayr n
- Korsîkayî: aria → co
- Kumikî: гьава (hawa)
- Lakî: гьава (hawa)
- Latgalî: gaiss
- Latînî: aer → la n
- Latviyayî: gaiss → lv n
- Lawsî: ອາກາດ (ʼā kāt)
- Lezgînî: гьава (hava)
- Lîtwanî: oras → lt n
- Luksembûrgî: Loft m
- Makedonî: воздух n (vozduh)
- Malagasî: rivotra → mg
- Malayalamî: വായു → ml (vāyu)
- Malecite-passamaquoddyî: ewon inan
- Malezî: udara → ms, hawa
- Maltayî: arja m
- Manksî: aer m
- Maorî: hau → mi, hau takiwā
- Maorî: āngi
- Mapuçî: neyenmapu
- Maratî: हवा (havā)
- Mariya rojhilatî: юж
- Mecarî: levegő → hu
- Misrî:
(ṯꜣw n),
(nf n) - Mîrandî: aire n
- Mohawkî: ówera
- Mokşayî: кожф (kožf)
- Mongolî:
- Nahwatlî: ejekatl → nah
- Navajoyî: níłchʼi
- Nedersaksî:
- Nenetsiya tundra: инд’
- Nepalî: हावा → ne (hāwā)
- Normandî: air n
- Norwecî:
- Oksîtanî: aire → oc n, ària → oc
- Oriyayî: ବାୟୁ → or (bayu)
- Osetî: уӕлдӕф (wældæf)
- Osmanî: هوا (havâ), جو (cevv)
- Oygurî: ھاۋا (hawa)
- Ozbekî: havo → uz
- Partî: havä
- Peştûyî: هوا → ps (hawā)
- Polonî: powietrze → pl nt
- Portugalî: ar → pt n
- Puncabî: ਹਵਾ (havā), ਵਾਯੂ (vāyū)
- Qazaxî: ауа (aua)
- Qiptî: ⲁⲏⲣ n (aēr), ⲛⲓϥⲓ n (nifi), ⲁⲏⲣ n (aēr), ⲛⲓϥⲉ n (nife)
- Romancî: ajer, aria, leer
- Romanyayî: aer → ro nt, văzduh → ro n, eter → ro n, atmosferă → ro m
- Rusî: во́здух n (vózdux), пове́трие nt (povétrije)
- Rusînî: воздух n (vozdux)
- Samiya bakurî: áibmu
- Samoayî: 'ea
- Sanskrîtî: वायु → sa (vāyu), वात → sa (vāta)
- Sardînî: aera, àeri, àghera, àiri, ari, ària
- Sebwanoyî: hangin
- Sicîlî: aria → scn m, ariu → scn n
- Silesî: luft n, powjytře nt
- Sindhî: ھوا → sd (havā)
- Sirboxirwatî:
- Slaviya kevn:
- Kirîlî: въздоухъ n (vŭzduxŭ)
- Slaviya rojavayî ya kevn: аѥръ n (ajerŭ)
- Slovakî: vzduch n
- Slovenî: zrak → sl n
- Somalî: hawo
- Sorbî:
- Spanî: aire → es n
- Svanî: ჰაჲერ (hayer)
- Swahîlî: hewa → sw
- Swêdî: luft → sv g, atmosfär → sv g
- Şorî: чел
- Tabasaranî: гьава (hava)
- Tacikî: ҳаво → tg (havo)
- Tagalogî: hangin → tl, ere
- Tamîlî: வாயு → ta (vāyu), காற்று → ta (kāṟṟu)
- Tatiya cihû: гьово (hovo)
- Tatî: гьово
- Tayî: อากาศ → th
- Telûgûyî: గాలి → te (gāli), వాయువు → te (vāyuvu)
- Temazîxtiya atlasa navendî: ⴰⴹⵓ (aḍu)
- Teteriya krîmî: ava
- Teterî: һава → tt (hawa)
- Tigrînî: ኣየር (ʾayär)
- Tirkî: hava → tr
- Tirkmenî: howa, asman → tk
- Tîbetî: རླུང (rlung)
- Tupînambayî: ybytu
- Tuvanî: агаар (agaar)
- Udmurtî: воздух (vozdux), омыр (omyr)
- Urdûyî: ہوا m (havā), وایو m (vāyu)
- Uteyî: nɨ'gar
- Ûkraynî: пові́тря nt (povítrja)
- Venîsî: aria → vec m, aiere n, agere n
- Vepsî: il’m
- Viyetnamî: không khí → vi
- Volapûkî: lut → vo
- Walonî: air → wa m
- Weylsî: awyr → cy g
- Wolofî: péex
- Xakasî: кии (kii)
- Ximêrî: អាកាស → km (ʼaakaah)
- Xosayî: umoya
- Yakutî: салгын (salgın)
- Yidîşî: לופֿט m (luft), אַוויר n (aver)
- Yorubayî: òfúrufú
- Yûnanî: αέρας → el n (aéras)
- Zhuangî: hoengheiq, hoeng, heiq
- Zuluyî: umoya → zu 3
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.