Lóchfotografie

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Venloos. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Waord verklaoring

Lóch: Atmosfeer. Fotografie: De naam fotografie is aafgeleid van de Griekse wäörd veur leech (photos) en schriéve (graphein).

Definitie

Lóchfotografie = Fotografie vanaaf per vleegtuug verveurde sensore/platforme.

Geschiedenis

In de militaire geschiedenis ware de beste militaire leiders diegene die zich realiseerde det wie miër zeej van de vijand en zien opstellinge wiste, wie grutter de meugelikheid waas um dae vijand op 't meis gunstige tiédstip en plaats te bevechte én ein euverwinning te behaole. Dit is neet iets van de letste jaore, det waas doezende jaore truùk al bekind. Det bliek o.a. oét de vólgende visie van de Chinese strateeg Sun Tzu (500vC), die hae aan zien bevelhebbers meigoof: "Kin diene vijand en weit waotoe desse zelf in staot bis, de kins dan 100 gevechte euverlaeve, zónder det det op eine ramp oétlöp".

Dichter beej hoès schreef de Griek Polybius in de klassieke aldheid: "Eine gooje Generaal mót zich kinne inlaeve in de oétgangspunte en 't karakter van zien taegestanders".

Wiès in de 19e iëw bleef verkenning beperk tot waat men kos zeen vanaaf eine (kunsmatige) heuvel, eine tore of de rök van ein paerd. Dit (beperkte) gezichsveld leidde dök tot verkièrde conclusies en sóms verpletterende nederlage, veroorzaak door de beperking van 't waarnemingsvermeuge.

De mins liërt vlege

De iërste vluch met ein "lichter dan lóch mesjien" woord in 1783 oétgevoerd door de Fransoze Pilatre de Lozier en Markies d'Arlandes. Zeej dörfde 't aan um met ein oétvinding van Montgolfier, 'nne heitelóchballon, 't lóchruùm te keze.

De iërste militaire toepassing vond 11 jaor later plaats tiejes de slaag um Fleurus, in 1794. Nao 2000 jaor óntwikkeling woord d'n heuvel vervange door ein vleegend object; De 3e dimensie veur de minsheid waas óntdek.

De óntwikkeling van de fotografie in d'n 19e iëw

In 1816 woord der door Joseph Nicephore Niépce de iërste foto gemak door ein plaat met leechgeveulig materiaal in ein camera obscura bloët te stellen aan leech. Dit proces woord door vuuële weitenschappers continue verbaeter en verfiend. William Henry Fox Talbot experimenteerde vanaaf 1834 um pepeer leechgeveulig te make én um det "gevange" beeld te fixere.

De 'oétvinding van de fotografie' woord in 1839 in Pariès waereldkundig gemak.

Rónd 1850 woord 't pepeer vervange door glaasplate veurzeen van zilverhalogeniden en ein collodiumlaog. Dees doorzichtige plate meuste, terwiél ze naat ware, waere beleech en verwerk. In 1871 vónd d'n Ingelse arts Maddox de druuëge methode oét. Ein combinatie van ein glaasplaat waoop zilverbromide in een gelatine laog woord ingebed. Dees methode meug gezeen waere as de oervorm van de huidige (conventionele) foto (film) rölkes.

1e Lóchfoto's

De Franse Kolonel van de Genie, Aime Laussedat experimenteerde in 1845 met lóchfoto's met 't doel um dao verkenninge mei te kinne doon. Hae monteerde daoveur ein camera aan eine windvogel. Van de resultate is aevel niks bekint. In 1858 makde Gaspard Felix Tournachon, ouk bekint ónder de naam "Nadar" de 1e echte lóchfoto. Hae fotografeerde de stad Pariès vanoét eine ballon.

De alleriërste lóchfoto's die vanoét ein gemotoriseerd vleegtuug woorte gemak zien hoeëgswaarschienlik toe te schriève aan de initiatieve van d'n Italiaanse Kapitein Carlos Piazza. Hae monteerde ein camera in zien vleegtuug en fotografeerde op 23 oktober 1911 ein aantal Törkse militaire stellinge in Libië. De resultate ware verbluffend. Militaire inlichtingedeenste makde geld en tièd vreej um dit initiatief vaerder te óntwikkele. Met name de Franse ware kértrekkers op dit gebied. In dezen tièd woort ouk de stereofotografie óntdek.

Tösse d'n 1e en 2e Waereldoorlog woord met name de militaire lóchfotografie vaerder óntwikkeld. Camera's woorte veurzeen van lensen met groeëte capaciteit. Fotoplaate woorte vervange door film en de opnamesnelheid woord verbaeterd. Ouk woort der ein systeem óntwikkeld um 's nachs foto's te kinne make d.m.v. 't aafschete van leechgranate.

Net veur 't oétbraeke van WOII had 't Duitse leger opnames laote make, met ein civiel vleegtuug, van 't Belse Fort Eben-Emael, net ónder Mestreech. Aan de hand van dees lóchfoto's hebbe Duitsers de 1e lóchlanding oét de historie gepland én ouk oétgeveurd. Door ein gooje lóchbeeldanalyse van de gemakde foto's hadde de Prusse alle informatie aangaonde de stellinge op 't fort en de beejbehuùrende verdeidigingswerke. Daor ein minitieuze planning én oétveuring (codenaam "Granit") is Fort Eben-Emael op 10 mei 1940 bine 5 minute in Duitse hand gevalle, nét veur d'n Duitse inval in België en Nederland.

Tiejes WOII kwaam de (militaire) lóchfotografie pas éch in zwang en zörgde d'r ouk veur det dees meugelikhede ouk op de civiele mert tot óntwikkeling begóste te kómme.

Door d'n intraej van computers, Internet, digitale fotografie en de ruùmtevaart is de "klassieke lóchfotografie" ónder 't bereik van groeëte groepe minse gekómme. Ein veurbaeld heejvan is de bekinde site van Google Earth. Heejop is beeldmateriaal van de ganse waereld verzameld en toegangkelijk gemak veur idderein. Aangezeen heej metname gebroek wuuërd gemak van satelliet foto's kinne we feitelik nimmer spraeke van lóchfotografie maar wuuërd dit "Remote sensing" geneump.

Lóchfotografie in d'n 21e iëw

Camera's waere sensore

Zwart-wit en kleure film: De traditionele camera's veurzeen van foto-film waere haos neet miër gebroek in de (profesionele) lóchfotografie. De gewoeëne "hoes-tuin en keuke" films zien neet echt geschik veur dees vorm van fotografie. Doordet d'r verticaal (vertical) of schuuns van baove nao ónder (oblique) foto's van 't aerdoppervlak waere gemak i.p.v horizontaal euver 't aerdoppervlak, kriegse te make met andere invloede. Um heiigheid en andere leechval te kinne verwerke zien der door bedrieve as Kodak, AGFA en Ilford speciale lóchfilms ontwikkeld en gegaote. In 't jargon wuuërd dees meneer van lóchfotografie "nate fotografie" geneump. Zwart-wit en kleur fotografie is uiteraard 't meis veurkómmend. Zwart-wit is interessant in de militaire lóchverkenning aangezeen me miër detail oét de foto's kin haole. Kleur wuuërd miër gebroek um cartografische projecte te óndersteune of veur puur commerciele fotografie.

Infra-Roeëd (IR) film: Tiejes de dooróntwikkeling van de lóchfilm kwaam men d'r achter det 't meugelik waas um 't spectrum waat neet miër zichbaar is veur 't minselik oug toch vas te legge én op film zichbaar te make. Dit neet zichbaar leech binne 't 3-5 micron en 8-12 micron spectrum luuët temperatuur afwiekinge zeen. Heej beej velt te dinke aan 't zichbaar waere van werme bend van 'nne auto of 't temperatuur verschil waat 'nne schaduw van beejveurbeeld ein verplaats object verraojd. Ouk dit zien technieke die in de militaire lóchfotografie ein enorme miërwaerde hebbe.

Toepassing van Infra Roeëd opnames tiejes hoeëgwater in Limburg: Ouk in de civiele waereld haet Infra Roeëd zien waerde beweze. Tiejes de watersnoeëd rampe in 1993 en 1995 is middels Infra Roeëd 't ganse rampgebied miërmaol daags gefotografeerd. Middels vergeliekeng van de serie beelde (Change detection) koste zwake plekke in de dijke waere opgespoord. In de buurt van Tegele woord duudelik det eine noeëd dijk sterk verzwak woord door det water waat oét 't rampgebied woort geloos d'n boetekant van d'n dijk wegsspeulde.

Films waere anno 2007 allein nog gebroek in met name de cartografische sector en waat semi-professionele bedriéve. De groete miërderheid haet d'n euverstap nao digitale lóchfotografie al gemak of is bezig met deze stap.

Aangezeen de verschillende opname technieke met de digitale toepassinge neet mier aafhankelijk zien van 't opname medium (de film) maar gans bepaold waere door de camera zelf wuuërd d'r in 't jargon dan ouk neet miër gespraoke van camera's. D'r wuuërd noow gespraoke euver sensore. Ein camera met IR capaciteit hit dan ouk eine IR-Sensor. De gewoeëne camera is vervange door ein Electro Optische sensor (EO-Sensor) enz.

Video

Ónbemande Lóchfotografie

UAV steit veur Unmanned Areal Vehicle waat op zien plat ónbemand lóch voertuug beteikend. Vanaaf de jaore 60 van de vurrige iëw wuuërt d'r in toenemende maote (professioneel) gebroèk gemak van ónbemande vleegtuuge die zin oètgerös met sensore. Dees systeme waere veurnamelik door militaire- en inlichtinge deenste gebroèk. Veurbeelde van dees ónbemande systeme zien o.a. Global Hawk, Preditor, Hunter en Sperwer.

Waorneming vanoét de ruùmte

De 1e stappe. Sinds ind jaore 50 van d'n vurrige iëw is 't de mins gelök um zich boète de atmosfeer van de aerd te begaeve. Naodet de Sovjet Unie in 1957 de iërste Sputnik de ruùmte had ingeschaote waas de vólgende stap in de ruùmte eine Amerikaanse. De Amerikaanse CIA brach, same met de US Airforce, ein satelliet in ein baan um de aerd die tot doel had um spionagefoto's te make. Dees satelliet met de naam "Corona" makde foto's van veuraaf geprogrammeerde gebiede, met name van militaire objecte in de USSR. As zo'n satelliet zien filmrol vol had geschaote woord de film in eine `bucket` weer truùk in d'n dampkringk gebach. Op veilige huuëgte äöpende zich ein parachute waonao ze door ein vleegtuug oét de lóch woort "gevis". Op beejgaonde foto is dit proces good te zeen.

Diverse variante van de Corona zien óntwikkeld en gebroek wies in 1972. De sensore van de diverse types, aangeduud as KH-1, KH-2, KH-3, KH-4, KH-4A en KH-4B (KH beteikend KeyHole waat sleutelgaat beteikent) woorte steeds baeter van kwaliteit en de resolutie van ´t fotomateriaal woort steeds hoeger. Bekint is det de resolutie van ´t letste type, de KH-4 serie, um en naobeej de 2 maeter waas. In totaal zien der 144 Corona´s de ruumte ingeschaote en zien d´r zeker 102 succesvol gewaes. De objecte die `bekeke` woorte ware in ièrste instantie de fabrieke wao de Sovjet Lange aafstands Bommewerpers woorte gebouwd. Naevebeej waas d´r aandach veur Ballistische rakette en Lóchverdeidingsinstallaties (SAM Sites). Op beejgaonde foto krieg geej ein idee van de beeldkwaliteit.

Moderne remote sensing sateliette zien met Multispectrale sensore oétgerös en zien in staot um continue opnames te make in diverse spectra (multi spectraal) en met ein ziër hoeëge resolutie. Van verschillende satelliete, waovan de informatie "gewoeën te koup" zien Ikonos en Spot. Dees satelliete make opnames met ein resolutie die 1m of zelfs baeter is. De geregistreerde en opgenaome Multispectrale gegaeves waere nao ein gróndstation versteurd wao ze verwerk waere tot Multi spectraal beeldmateriaal. As dit proces is aafgerónd kinne de beelde waere geanalyseerd en geinterpreteerd. Aangezeen de beelde in verschillende spectra zien opgenaome is beeldfusie meugelik.

Van de (geheime) spionage satelliete is bekind det dees ein resolutie kinne haole dien baeter is dan 30cm.

Toepassinge

wuuërt vervolg

Extern linke: