Stumloeazen dentale fricatief

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

De stumloeazen dentale fricatief of stumloeas dentaal wriefklank is 'ne mitklinker dae in versjillige gespraoke tale veurkump. 't Symboeal det bie 't Internationaal Fonetisch Alfabet gebroek wuuertj is [θ]. De stumloeazen dentale fricatief haet feitelik twieë variantje (zuuch bie kènmirke).

Kènmirke

Kènmirke vanne stumloeazen dentale fricatief zeen:

• De meneer van oetspraok is fricatief, det mèntj det ze wuuertj gemaak dore lóchstroum door e smaal kenaal oppe oetspraokplaats te paerse, wodoor turbulens óntsteit;
• 't Guuef twieë oetspraokplaatse:
  1. Dentaal, [θ̪], det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit of d'n tóngspits of 't tóngblaad taenge de baovetenj (apicaal taenge laminaal);
  2. Denti-alveolair, det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit 't tóngblaad taenge d'n tandjwal ennen tóngspits achtere baovetenj;
• De artikulaasje is stumloeas, waat mèntj det ze wuuertj gemaak zónger trilling vanne stumbenj. In sómmige spraoke waere de stumbenj pezetig aopgehaje, dewiel ze in anger spraoke slap zeen, zodet ze de stumhöbbendjheid van aangrenzendje klenk kan euvernumme;
• Ze is 'nen orale mitklinker, waat mèntj det de lóch allein dore móndj eweg kan kómme;
• Ze is 'ne centrale mitklinker, waat inhèltj det ze wuuertj gemaak dore lóchstroum euvere midde vanne tóng te leien inplaats langs de ziejkantje;
• 't Lóchstroummechanisme is pulmonisch, det mèntj det de klank wuuertj gemaak door lóch die allein dore lónge en 't middereef wuuertj geduujdj, wie bieje meiste klenk.

Limbörgs

In 't Limbörgs kump de stumloeazen dentale fricatief gewuuenlik neet veur. Waal höbbe sómmige luuj 'ne slis, wobie me de [s] zoea oetsprèk. Ouch kump t'r bie sómmige spraekers waal 'ns veur bie Ingelse lieënwäörd; al wuuertj t'r dore meiste vervange dore [t].