Aller au contenu

Masikoro

Avy amin'i Wikipedia
Zazavavy masikoro

Ny Masikoro dia foko malagasy any amin' ny morontsiraka atsimo-andrefan' i Madagasikara izay mivelona indrindra amin' ny fiompiana sy ny fambolena. Manakaiky ny Vezo izy nefa miavaka amin' izy ireo: hafa tsy tahaka ny an' ny Vezo ny fomba fiainany ary mifamatotra amin' ny Fanjakan' i Fiherenana ny tantarany.

Ny Masikoro dia monina amin' ny faritra manodidina ny alan' ny Mikea, izay fifangaroan' ny alan-javamaniry be tsilo sy ala maina manamorona ny morontsiraka atsimo-andrefan' i Madagasikara ao amin' ny Faritanin' i Toliara. Toy ny Vezo sy ny Mikea dia heverina ho anisan' ny vondrom-poko sakalava ny Masikoro; ny mahasamihafa azy dia ny Masikoro monina an-tanety fa ny Vezo amoron-dranomasina ary ny Mikea any anaty ala.

Ny maha izy azy ny Masikoro

[hanova | hanova ny fango]

Manodidina ny 90 000 eo ho eo ny isan' ny Masikoro, izay monina indrindra any amin' ny distrikan' i Toliara sy Morombe, miteny amin' ny teny malagasy masikoro, izay fitenim-paritra amin' ny teny malagasy. Nisy fotoana nampisy ny Fanjakana Masikoro izay nanana mpanjaka nitondra ny faritany. Ny Masikoro dia Sakalava ara-poko sahala amin' ny Mikea sy ny Vezo, izay mivarotra ny vokatra nofintanoiny, noharatoiny, norembeny na namboleny any anaty ala. Ny anaran' ny fokom-pianakaviana sasany dia iombonan' ny Masikoro sy ny Mikea. Miisa any amin' ny 90 000 ny Masikoro tany amin' ny taona 2000[1].

Ny teny hoe Masikoro, araka ny hevitry ny olona sasany, dia midika hoe "Ireo manao akanjo zozoro"[2]. Araka an' i Paul Ottino, ny anarana hoe Masikoro dia avy amin' ny teny banto tanzaniana hoe shokora, izay midika hoe "tavy", "hatsaka"[3].

Tantara

[hanova | hanova ny fango]

Tamin' ny taonjato faha-16 dia nisy vondron' olona maromaro mpiompy sy mpamboly izay niparitaka tamin' ny faritry ny tanety atsimo amin' i Madagasikara izay niforonan' ny Masikoro. Nitondra ireto anarana ireto ireo vondrona ireo: Ambolavaha, Antambaha, Antandavaka, Tambỳ, Temaro ary Tetembola[4]. Tafapetraka ny Fanjakan' ny Andrevola teo anelanelan' i Onilahy sy i Mangoky tamin' ny fiandohan' ny taonjato faha-17 izay nantsoina hoe Fanjakan' i Fiherenana taty aoriana[5]. Olona samihafa faritra niaviana izy ireo nefa niara-nonina tamin' ny faritra iray. Niady tamin' ny Mahafaly, notarihin' ny mpajakan' ny Maroserana, ny Fanjakan' ny Andrevola tao atsimon' i Onilahy. Tamin' ny taonjato faha-18 dia nikambana ireo fanjakana roa ireo hiatrehana ny fampitahoran' ny Fanjakana Bara avy ao atsinanana. Natosiky ny Bara miankadrefana hatrany amin' ny Lakandranon' i Môzambika ny Masikoro. Tamin' izany no nivakisan' ny fanjakana ho antoko efatra mpifanandrina[6]. I Tompoemana, izay nonina tao Manombo, no mpanjaka masikoro farany.

Kolontsaina

[hanova | hanova ny fango]

Araka ny tantara dia teo amin' ny Masikoro no nipetrahan' ny mpanjaka sakalava fa tsy tao amin' ny Vezo, satria nanana fahefana bebe kokoa sy betsaka kokoa ny Masikoro. Zava-dehibe ho an' ny mpanjaka ny nanana lakana azo antoka azo hitaterana, ka raha nisy Masikoro nanimba lakana vezo dia notapahin-doha. Ny Masikoro dia "lava volo olioly, avo sy mivelatra ny handriny, be sy lali-maso, ary lehibe ny vavorona". Mitoto sy mikororoka katsaka isan' andro ny vehivavy, ka mampaniry kitro ny fototry ny ankihibe izany. Mety maharitra herinandro na mihoatra ny fandevenana.

Hatramin' ny fahaleovantenan' i Madagasikara dia kolontsaina tambanivohitra ny kolontsaina masikoro, saingy ankehitriny ny ankamaroan' ny Masikoro dia monina an-tanàn-dehibe, any Toliara, ary misafidy vakin-tanàna sasany.

Toekarena

[hanova | hanova ny fango]

Mpiompy sy mpamboly ny Masikoro. Miompy omby sy ondry ary osy izy ireo. Mamboly katsaka sy mangahazo ary oviala (fakana tavolo). Talohan' ny fahaleovantenan' i Madagasikara dia nonina ambanivohitra ny Masikoro fa ankehitriny dia maro ireo izay monina an-drenibohitra, indrindra amn' ny vakin-tanàna sasany ao Toliara.

Misy tsena isan-kerinandro any amin' ny tanànan' ny Masikoro izay misy Mikea mivarotra ny vokatra azo avy amin' ny ala toy ny tantely, ny tambotrika, ny vovoka tavolo ary oviala. Mivarotra katsaka sy mangahazo ary vary avy amin' ny sarety any Belo ny Masikoro.

Fiteny

[hanova | hanova ny fango]

Manana ny fiteniny ny Masikoro: ny fiteny masikoro izay fitenim-paritry ny teny malagasy.

Jereo koa

[hanova | hanova ny fango]

Ny foko eto Madagasikara

Ny vahoaka hafa eto Madagasikara

Samihafa

Boky azo anovozan-kevitra

[hanova | hanova ny fango]
  • Astuti, Rita (23 Marsa 1995). People of the Sea: Identity and Descent Among the Vezo of Madagascar. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-43350-1.
  • Blanc-Pamard C., 2002. "La forêt et l’arbre en pays Masikoro (Madagascar) : un paradoxe environnemental ?" Bois et forêts des Tropiques, vol. 271: 5-22.
  • Bradt, Hilary (2011). Madagascar. Bradt Travel Guides. p. 203. ISBN 978-1-84162-341-2.
  • Esoavelomandroso Manase, 1981. "La région du Fiheregna à la veille de la conquête française". Omaly sy Anio 13-14.
  • Goedefroit, Sophie (1998). A l'ouest de Madagascar: les Sakalava du Menabe. Karthala Editions. ISBN 978-2-86537-825-8.
  • Jean-Michel Lebigre et Francis Veriza, Petite encyclopédie du Grand Sud de Madagascar, Presses Universitaires de Bordeaux & LGPA-Editions, Coll. A la Croisée des Sciences, 2016.
  • Jeanne Dina, 1995. "Le Fiherena pendant le protectorat français". Talily, 1/1995.
  • Lavondès H., 1967. Bekoropaka, quelques aspects de la vie familiale et sociale d'un village malgache. Paris, Mouton.
  • Lavondès H., 1981. "Mba ho velo... " (Pour qu'ils vivent) Pouvoirs traditionnels dans un royaume du Sud-Ouest malgache (Nord du Fiherenana). Omaly sy Anio, 1981 no 13-14: 193-207.
  • Lee, Richard B.; Daly, Richard Heywood (1999). The Cambridge Encyclopedia of Hunters and Gatherers. Cambridge University Press. p. 217. ISBN 978-0-521-57109-8.
  • Paul Ottino, 1963. Les économies paysannes malgaches du Bas-Mangoky. Paris, Berger-Levrault, Coll. L’Homme d’Outre-Mer, 376 p.
  • Paul Ottino, 1998. Les champs de l'ancestralité à Madagascar. Parenté, alliance et patrimoine. Paris, Karthala, Coll. Hommes et Sociétés, 685 p
  • Powe, Edward Llewellyn (1994). The Lore of Madagascar. Armchair Travelers, a subsidiary of Dan Aiki Publications, Paterson, N.J. p. 204.
  • Raharinjanahary L. & Velonandro (éd.), 1996. Proverbes malgaches en dialecte masikoro. Paris, l’Harmattan, Repères pour Madagascar, 324 p.
  • Raharinjanahary L., 1996. Tapatono - Joutes poétiques et devinettes des Masikoro du Sud-Ouest de Madagascar. Paris, l’Harmattan, Repères pour Madagascar, 145 p.
  • Razafiarivony M., 1985. "Le Savatsy chez les Masikoro d'aujourd'hui". Cahiers Ethnologiques, Université de Bordeaux II, no 6: 16-23.
  • Walen, A. (1881). The Antananarvio Annual and Madagascar Magazine (Public domain ed.). Press of the London missionary society.

Loharano sy fanamarihana

[hanova | hanova ny fango]
  1. ↑ International Encyclopedia of Linguistics: AAVE - Esperanto. Oxford University Press. 2003. p. 205. ISBN 978-0-19-513977-8.
  2. ↑ Powe, Edward Llewellyn (1994). The Lore of Madagascar. Armchair Travelers, a subsidiary of Dan Aiki Publications, Paterson, N.J. p. 204.
  3. ↑ Paul Ottino, 1998. Les champs de l'ancestralité à Madagascar. Parenté, alliance et patrimoine. Paris, Karthala, Coll. Hommes et Sociétés, 685 p
  4. ↑ Jean-Michel Lebigre et Francis Veriza, Petite encyclopédie du Grand Sud de Madagascar, Presses Universitaires de Bordeaux & LGPA-Editions, Coll. A la Croisée des Sciences, 2016, p. 132.
  5. ↑ Jeanne Dina, 1995. Le Fiherena pendant le protectorat français. Talily, 1/1995 : 29-42.
  6. ↑ Esoavelomandroso Manase, 1981. "La région du Fiheregna à la veille de la conquête française". Omaly sy Anio 13-14: 177-186.
Hita tao amin'ny "https://mg.wikipedia.org/w/index.php?title=Masikoro&oldid=1057226"