Teôfilo (ao amin' ny Testamenta Vaovao)
I Teôfilo na Teôfily dia olona resehina ao amin' ny Testamenta Vaovao, ao amin' ny andalana voalohany amin' ny Filazantsara araka an' i Lioka sy ny Asan' ny Apôstôly (Lioka 1:3; Asa 1:1). Ireo lahatsoratra roa ireo, izay heverin' ny mpanao famakafakana ara-tantara aman-tsikera momba ny Baiboly ho asan' ny mpanoratra tokana, i Lioka, dia nosoratana ho azy hatramin' ny teny voalohany. Na izany aza, raha misy fahazoana antoka fa ireo boky roa ireo dia namorona boky tokana nisy fizaràna roa tamin' ny voalohany, dia mbola misokatra ho an' ny fanontaniana ny momba ity olona nanoratana azy manokana ity. Itreo boky roa nitambatra ireo dia ataon' ny manam-pahaizana hoe Lioka-Asan' ny Apôstôly.
Samy nosoratana tamin' ny teny grika kôine ireo boky roa ireo, ary ny anarana hoe θεόφιλος / Theophilos, araka ny hita ao, dia midika hoe "sakaizan' Andriamanitra" na "tian' Andriamanitra" na "tia an' Andriamanitra" amin' ny teny grika. Amin' ny teny malagasy io anarana io dia soratana hoe Teofilo (ao amin' ny Baiboly prôtestanta) na Teôfily (ao amin' ny Baiboly katôlika), izay samy fandikana ny anarana amin' ny teny grika hoe Theophilos, izay anarana mahazatra sy anaram-boninahitra teo amin' ny manam-pahaizana (akademika) rômana sy jiosy tamin' izany fotoana izany. Nifanojo tamin' ny nanoratan' i Lioka sy ny mpanoratra ny Asan' ny Apôstôly ny fotona niainan' i Teôfilo.
Araka ny Filazantsaran' i Lioka sy ny Asan' ny Apôstôly
[hanova | hanova ny fango]I Teôfilo dia voatonona ao amin' ny Filazantsara araka an' i Lioka (Lioka 1:3) amin' ny endrika fiantsoana mifono fanajana hoe κράτιστε Θεόφιλε / kratiste Theophile (izay midika ara-bakiteny hoe "ry Teôfilo tsara indrindra"):
1 Satria maro no efa nanoratra nandahatra tantara ny amin' ny zavatra izay efa tanteraka tamintsika tokoa 2 araka izay efa noraisintsika natolotry ny vavolombelona izay sady nahita maso no efa mpitory ny teny hatramin' ny voalohany: 3 dia sitrako koa, rehefa nofotorako tsara ny zavatra rehetra hatramin' ny niandohany, ny hanoratra izany aminao araka ny filaharany, ry Teofilo tsara indrindra. (Lioka 1:1-3, Ny Baiboly)
Ity sasin-teny ity dia miverina ao amin' ny fanombohan' ny Asan' ny Apôstôly, izay mbola amin' ny endrika fiantsoana, nefa amin' ny endrika tsotra hoe ὦ Θεόφιλε / ô Theophile, izay midika hoe "ô ry Teôfilo", tsy ahitana ilay fiantsoana mifono fanajana:
1 Ry Teofilo, ilay boky voalohany dia nosoratako ny amin' izay nataon' i Jesosy sy nampianariny (Asan' ny Apôstôly 1:1, Ny Baiboly)