Долно Броди
| Долно Броди Κάτω Βροντού | |
|---|---|
 Поглед на Долно Броди од планината Сминица | |
  Долно Броди | |
|
Местоположба во областа   Долно Броди | |
| Координати: 41°16.28′N 23°45.22′E / 41.27133° СГШ; 23.75367° ИГД | |
| Земја | Грција |
| Област | Источна Македонија и Тракија |
| Округ | Драмски |
| Општина | Неврокоп |
| Надм. вис. | 650 м |
| Население (2021)[1] | |
| • Вкупно | 287 |
| Час. појас | EET (UTC+2) |
| • Лето (ЛСВ) | EEST (UTC+3) |
Долно Броди (грчки: Κάτω Βροντού, Като Вронду) — село во Драмско, Егејска Македонија, денес во општината Неврокоп на Драмскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено со Македонци-христијани и Македонци-муслимани. Второспоменатите во изворите погрешно се водат како „Турци“.[2]
Географија
[уреди | уреди извор]Селото се наоѓа историско-географската област Мрвачко, во југоисточното подножје на планината Црна Гора. Лежи на 17 км југозападно од Зрново и 10 км југоисточно од Горно Броди во Серско. Сместено е меѓу врвовите Горно Драган и Штудер.[3]
Историја
[уреди | уреди извор]Среден век
[уреди | уреди извор]Броди за првпат се спомнува во XIV век во заповед на српскиот цар Стефан Душан до велможата Рајко, управител Вронду (Броди) и Трилисион (Трлис).[4]
Во Отоманското Царство
[уреди | уреди извор]
Во османлиски дефтер од 1478 г. се гледа дека тогаш Долно Броди имало 179 христијански домакинства и 6 домаќинства на „Туркмени“-муслимани.[5] Второспоменатите како многу малобројни се претопиле во месното македонско население.
Во немирните години од подоцнежниот период еден дел од населението го примило исламот.[2] Во XIX век Долно Броди било релативно големо село во Неврокопската каза на Серскиот санџак чие македонско население било верски мешано (христијани и муслимани). Било типично мрвачко село, каде до почетокот на XIX век се добивало многи руда во т.н. задми (јами) по течението на реката Опека — Османаговата, Топалмихаљовата, Ицвехтовата, Тоњовата, Граматиковата, Каравеликовата, Коешиновата, Капчината и Камбурамедовата. Жителите на селото не не оделе на печалба и во текот на целата година копале руда во присуство на вода и ако времето не било премногу студено. Единствени занаети биле печкарството и коваштвото – работата во печките и ковачниците, каде се преработувало добиеното железо. Сопствениците на задмите поседувале делови од шумата за добивање на јаглен. Најмногу јаглен се вадел во Шипајково, Алмалак и Криви Дол. Кон крајот на XIX век по реката имало само три печки во кои се топел магнетитниот песок — Долната печка (најблиску до селото), Средната и Горната.[3] До 1900 г. опстанал и последниот самоков, сопственост на селскиот чорбаџија Иван Коџабашев.[6]
По замирањето на железарството селаните почнале да се занимаваат со земјоделство и повеќе со сточарство.[6]
Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника се вели дека во 1873 г. Долне Броди (Dolné-brodi) било село со 230 домаќинства на 480 Македонци и 180 муслимани.[7][8]
Во 1889 г. Стефан Верковиќ („Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“) го обележал Долно Броди како село со 133 македонски и 70 „турски“ куќи.[7][9] Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. селото имало вкупно 1.570 жители, од кои 800 Македонци-христијани и 770 „Турци“.[7][10]
По 1904 г. во грчкото училиште во селото предавале учителката В. Пасхали и учителите Г. Зјогас, Георгиос Тријандафилидис, Л. Јоанидис и ќерка му Јоаниду.[11]
Во 1905 г. селото било под врховенството на Бугарската егзархија и во него работела бугарската пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Долно Броди живееле 1696 Макдонци егзархисти.[7] Имало бугарско основно училиште со 2 учители и 92 ученици.[12]
Во извештај до митрополитот Иларион Неврокопски од 1909 г. пишува за селото:
| „ | С. Долно Броди... се намира наоѓа во пазувите на Црна Гора. Спроти селото е клисурата на св. Константин, каде исто така се добива шума. Има убави плодни земјишта кои даваат добра пченица и житни растенија.
Селото има македонски 200 куќи со 1.020 жители и турски 100 куќи со 500 лица.[7] Селяните се занимават със земеделие и скотовъдство. Черквата и училището са на високо място над селото. Черквата е хубаво здание, при което има камбанария и часовник. Училището е полупропаднато здание, кое е несоодветно.[13] |
“ |
Во Грција
[уреди | уреди извор]За време на Првата балканска војна селото е окупирано од бугарска војска, а по Втората балканска војна во 1913 г. е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Истата година селото имало околу 250 христијански и 140 муслимански семејства,[3] вкупно 1.437 жители.[2]
Во 1913, 1918 и 1925 г. христијанското население на селото се преселило во Бугарија.[6] Во 1920 г. во Долно Броди се попишани 1.102 лица,[2] кои потоа продолжиле да се иселуваат. Во 1923 г. Македонците-муслимани се иселени во Турција по сила на Лозанскиот договор.[2] Последниот голем бран на иселување во Бугарија се случил по крвавиот Трлиски инцидент од јули 1924 г. кога се иселиле 749 лица.[2] Во селото останале само 4 гркомански семејства. Денес најмногу потомци на бегалците од Долно Броди живеат во Неврокопско, Пловдив, Кричим, Пазарџик, Софија.[6] Во 1928 г. Долно Броди е попишано како чисто дојденско село со 690 жители (183 семејства).[14] Во 1940 г. во селото се заваедени 1.980 души, од кои 1263 мажи, што значи дека биле вкучени војниците од пограничниот гарнизон.[2]
Селото настрадало и во Втората светска и Граѓанската војна. По војните настапило иселување во поголемите градови.
Жителите одгледуваат жито, тутун, компири и други земојделски производи, а се занимаваат и со сточарство.[2]
| Име | Грчки | Ново име | Грчки | Опис |
|---|---|---|---|---|
| Узун[15] | Οὐζούν | Микрорема | Μικρόρρεμα[16] | река ЮИ от Долно Броди[15] |
| Чамлик[15] | Τσαμλίκ | Певка | Πεῦκα[16] | местност Ю от Долно Броди край река Узун[15] |
| Јурта[15] | Γιούρτα | Авго | Αβγό[16] | връх (1063,4 м) ЮЗ от Долно Броди[15] |
| Склијанова[15] | Σκλιάνοβα | Ксиротопос | Ξηρότοπος[16] | местност СИ от Долно Броди[15] |
| Чатал Чешме[15] | Τσατάλ Τσεσμὲ | Врисес | Βρῦσες[16] | гора Ю от Долно Броди[15] |
| Кукули Баир[15] | Κουκούλι Μπαΐρ | Гимнолофос | Γυμνόλοφος[16] | връх (767,6 м) С от Долно Броди[15] |
Културни и природни знаменитости
[уреди | уреди извор]- Црква „Св. Тодор“ од 1835 г., прогласена за споменик на културата
Население
[уреди | уреди извор]Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:
| Година | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 1.980а | 817 | 939 | 613 | 483 | 401 | 538 | 554 | 287 |
- Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
а Вбројани се војници од пограничниот гарнизон во селото.
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „Попис на населението од 2021 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). I дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 156–157. ISBN 9989-9819-5-7.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 11.
- ↑ Живојиновић, Драгић (2011), „Простагма краља Душана кефалији Рајку“, Стари српски архив, књ. 10: 35
- ↑ Радушев, Евгени (1998). „Демографски и етнорелигиозни процеси в Западните Родопи през XV-XVIII век (Опит за преосмисляне на устойчиви историографски модели)“. Историческо бъдеще. 1: 73. ISSN 1311-0144.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 12.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
- ↑ Македония и Одринско : Статистика на населението от 1873 г. София: Македонски научен институт – София, Македонска библиотека № 33. 1995. стр. 126–127. ISBN 954-8187-21-3.
- ↑ Верковичъ, Стефанъ (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи (PDF). С. Петербургъ: Военная Типографія (въ зданіи Главнаго Штаба). стр. 234–235.
- ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 194. ISBN 954430424X.
- ↑ Παπάζογλου, Χρ. „Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗ ΔΡΑΜΑ KAΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ από το 1800 και μετά“. Yauna Takabara. Посетено на 23 ноември 2014.
- ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 112–113.
- ↑ Рапорт за положението и въвеждането на учебното дело през първото полугодие на 1908 - 1909 г. в Неврокопска каза – В: Извори за българската етнография, том 3: Етнография на Македония. Материали из архивното наследство. София: Македонски научен институт, Етнографски институт с музей, Академично издателство „Проф. Марин Дринов“. 1998. стр. 82.
- ↑ Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
- ↑ 15,00 15,01 15,02 15,03 15,04 15,05 15,06 15,07 15,08 15,09 15,10 15,11 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 „Διατάγματα. Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 12. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 3): 19. 1969. Занемарен непознатиот параметар
|month=(help)
| ||||||||||