Руждене
| Руждене Γρανίτης | |
|---|---|
 Улица во селото | |
  Руждене | |
|
Местоположба во областа   Руждене | |
| Координати: 41°17.19′N 23°55.54′E / 41.28650° СГШ; 23.92567° ИГД | |
| Земја | Грција |
| Област | Источна Македонија и Тракија |
| Округ | Драмски |
| Општина | Неврокоп |
| Надм. вис. | 760 м |
| Население (2021)[1] | |
| • Вкупно | 55 |
| Час. појас | EET (UTC+2) |
| • Лето (ЛСВ) | EEST (UTC+3) |
Руждене или Ѓуреџик (грчки: Γρανίτης, Гранитис; до 1927 г/ Γιουρεντζίκ, Ѓуреѕик[2]) — село во Драмско, Егејска Македонија, денес во општината Неврокоп на Драмскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено исклучиво со Македонци.[3]
Географија
[уреди | уреди извор]Селото се наоѓа на 12 км јужно од Зрново[4] на планината Боздаг (Фалакро). Сместено е во висока котлина во Ружденската Клисура на реката Калина низ која минува главниот пат од Неврокоп за Драма и Кавала. Од сите страни селото е оградено со високи и стрмни планински сртови — на север Свети Илија, на југ Коријата, на запад Свети Петар, а на исток Бора и Пазлака.[5]
Историја
[уреди | уреди извор]Во Отоманското Царство
[уреди | уреди извор]Првобитната местоположба на селото била на исток од месноста Селиштето, но поради обесшумувањето на јужната падина на сртот Свети Илија и голем дел од Бора, каде се добивало многу дрвен јаглен, жителите се преселиле во осојното подножје на Коријата. Крај селото се наоѓа месноста Костобија со урнатини од стари градби, веројатно од старата римска тврдина која го чувала патот.[5]
Како што покажува името, селото било рударско, особено добивањето на железо. Уште од средниот век тука се добивале фероманган, среброносен галенит и други дури, за што сведочат напуштените галерии наречени „дупки“. Во раноосманлиско време селото било дервенџиско.[6]
Црквата „Св. Архангели“ е од 1873 г.[7]
Во 1891 г. Георги Стрезов напишал за селото:
| „ | Ѓуреџик, на С од Просечен во пазувите на Боздаг, во едно долиште, заградено со ограноци од Боздаг. Растојанието од Просечен до Ѓуреџик е 31⁄2 часа; пат нерамен и тесен. Земја за орање нема; селаните се јагленари и дрваи. Црква во која се служи на грчки и грчко учлилиште со 30 ученици. Бројот на куќите е 70, сите Македонци.[8][9] | “ |
Според Васил К’нчов, на крајот на XIX век Ѓуреџик имал 120 македонски куќи.[4][10] Според податоците на К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. Гиреџик (Ѓуреџик) имал 500 жители Македонци христијани.[4][11]
Селото било под врховенството на Бугарската егзархија и во него работела бугарската пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. христијанското население на Дјуреџик (Duiouredjik) се состоело од 1.360 Македонци под егзархијата и во селото работело бугарско основно училиште со еден учител и 45 ученици.[12]
Во Грција
[уреди | уреди извор]
За време на Првата балканска војна селото е окупирано од бугарска војска, а по Втората балканска војна во 1913 г. е запалено од грчката армија[13] и припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Во 1913 г. немало повеќе од 120 куќи.[6]
Според грчка статистика во 1913 г. во Руждене (Γκιουρετζίκ, Ѓуреџик) живеел 481 човек.[14]
Во 1913 и 1918 г. 35 семејства се преселиле во Бугарија. Во 1920 г. населението веќе се смалило на 387 жители.[3] Останатите жители се иселиле во Бугарија во 1925 г. Тие се населиле во Пловдив и околината, Неврокоп и околината и Јамболско.[6] На нивно место се доведени грчки колонисти. Во 1928 г. Руждене е попишано како мештанско-дојденско село со вкупно 573 жители,[3] од кои 159 лица (44 семејства) биле грчки дојденци, а останатите мештани.[15] Според Симовски дојденците броеле 209 лица.[3]
За време на Граѓанската војна (1946 - 1949) жителите на Руждене се преместени во внатрешноста на земјата, а по неа само мал број се вратиле.[3]
Населението произведува компир, тутун и други земјоделски производи. Поради големите пасишта во атарот, населението се занимава и со сточарство.[3]
| Име | Грчки | Ново име | Грчки | Опис |
|---|---|---|---|---|
| Џавлар Дере[16] | Τζαβλὰρ Ντερέ | Агриорема | ’Αγριόρεμα[17] | река ЈИ од Руждене, десна притока на Калина[16] |
| Истимен Исте[16] | Ἰστιμὲν Ἰστὲ | Фундукиес | Φουντουκιές[17] | врв (1.283 м) Ј од Руждене[16] |
| Чолачето[16][18] | Τσολάντικο | Лохагу Рогако | Λοχαγοῦ Ρογκάκο[17] | врв (1.330 м) Ј од Руждене[16][18] |
| Драгов Дол[16][19] | Ντράγαβο Ντόλ | Дросерон | Δροσερόν[17] | дол и ниви[19] СИ од Руждене, лева притока на Калина[16][18] |
Население
[уреди | уреди извор]Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:
| Година | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 577 | 193 | 182 | 103 | 88 | 120 | 102 | 78 | 55 |
- Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
Културни и природни знаменитости
[уреди | уреди извор]- Црква „Св. Архангели“ од 1873 г.
Личности
[уреди | уреди извор]- Георги Димов Ѓуруџуклијата — ајдутин и револуционер, војвода во Македонскиот комитет и учесник во Мелничкото востание
- Стефан (Стојмен; 1800 – 1883) — свештеник, преселен во Пештера, каде служел до неговата смрт[20]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „Попис на населението од 2021 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
- ↑ „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). I дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 160. ISBN 9989-9819-5-7.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
- ↑ 5,0 5,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 14.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 15.
- ↑ „Ιστορία Πλεύνας-Πετρούσας. Η Παλαιά Εκκλησία Πλεύνας και άλλες 32 Μεταβυζαντινές Εκκλησίες στο Νομό Δράμας“. Τα Νέα της Πετρούσας. Посетено на 16 ноември 2014.
- ↑ Нарекувајќи ги „Бугари“ под влијание на бугарската пропаганда.
- ↑ Стрезов, Георги (1891). „Два санджака отъ Источна Македония“ (PDF). Периодическо списание на Българското книжовно дружество въ Средѣцъ. Средѣцъ: Държавна печатница. Година Осма (XXXVII–XXXVIII): 34.
- ↑ Извори за българската етнография, т. 3, Етнография на Македония. Материали из архивното наследство, София 1998, с. 28.
- ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 198. ISBN 954430424X.
- ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 204–205.
- ↑ Македонски мартиролог, съставител Цочо Билярски, Анико, София, 2005, стр.162.
- ↑ Λιθοξόου, Δημήτρης. „Απαρίθμηση των κατοίκων των νέων επαρχιών της Ελλάδος του έτους 1913 – Μακεδονία“ (грчки). Архивирано од изворникот 2012-07-31. Посетено на 4 мај 2009.
- ↑ Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 16,6 16,7 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
- ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 „Διατάγματα. Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 12. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 3): 19. 1969. Занемарен непознатиот параметар
|month=(help) - ↑ 18,0 18,1 18,2 Dráma GSGS (Series); 4439. 1st ed. Lambert conical orthomorphic spheroid Bessel proj. Prime meridians: Greenwich and Athens. "Reproduced from M.D.R. London: War Office. 1944. Text "610/10395." In collections: Greece 1:100k Topographic Maps. Digital Archive McMaster University " ignored (help)
- ↑ 19,0 19,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 117.
- ↑ Енциклопедия. Българската възрожденска интелигенция. Учители, свещеници, монаси, висши духовници, художници, лекари, аптекари, писатели, издатели, книжари, търговци, военни... София: ДИ „Д-р Петър Берон“. 1988. стр. 616.
| ||||||||||