Прејди на содржината

Фискална политика

Од Википедија — слободната енциклопедија

Во економијата и политичката наука, фискалната политика е употреба на збирка на државни приходи (оданочување) и расходи(потрошувачка) за да влијаат на економијата [1] Двете главни инструменти на фискалната политика се промени во нивото и составот на оданочување и државна потрошувачка во различни сектори. Овие промени може да влијаат на следните макроекономски промени во една економија :

Фискалната политика се однесува на употребата на државниот буџет да влијае врз економската активност.

Типови на фискалната политика

[уреди | уреди извор]

Трите главни типови на фискалната политика се:

  • Неутрална фискална политика обично се презема кога една економија е во рамнотежа. Државната потрошувачка е целосно финансирана од даночните приходи и вкупно исходот на буџетот има неутрално влијание врз нивото на економската активностекономската активност.
  • Експанзивна фискална политика политика вклучува државна потрошувачка огромен даночен приход , и обично се презема за време на рецесија.
  • Контракциона фискална политика политика се случува кога државната потрошувачка е помала од даночниот приход, и обично се презема за да се плати државниот долг.

Меѓутоа, овие дефиниции може да се грешни бидејќи иако нема воопшто промени во потрошувачка или даночни закони, циклични флуктуации на економијата предизвикуваат циклични флуктуации на даночни приходи и некои типови на државна потрошувачка, променувајќи ја дефицитната ситуација; овие не се сметаат за политички промени. Затоа, за намера на горе- споменатите дефиниции, "државна потрошувачка" и "даночен приход" обично се заменуваат со "цикличка прилагодена државна потрошувачка" and "цикличен прилагоден даночен приход’". Така, на пример, државниот буџет кој е урамнотежен во текот на деловниот циклус се смета дека претставува тип на неутрална фискална политика.

Методи на финансирање

[уреди | уреди извор]

Државите трошат пари на различни нешта, од војни и полициски служби до служби за образование и за здравствена заштита, како и исплатакако што се социјалните бенефиции. Овој трошок може да се финансира на различни начини:

Позајмување

[уреди | уреди извор]

A fiscal deficit is often funded by issuing обврзници, like благајнички записи or конзоли and хартии од вредност. These pay interest, either for a fixed period or indefinitely. If the interest and capital requirements are too large, a nation may да доцни со плаќање на своите долгови, обично на странски позајмувачи. Јавниот долг или позајмувањето се однесува на позајмување на државата од јавноста.

Трошење на претходен суфицит

[уреди | уреди извор]

Фискалниот суфицит обично се чува за идна употреба и може да се инвестира или на домашна валута или каков било финансиски инструмент којшто подоцна може да се заменува кога ќе има потреба од средства; дополнителен долг не е потребен. За да се случи ова, за маргиналната склоност да штеди треба да биде целосна позитивна.

Економски ефекти на фискалната политика

[уреди | уреди извор]

Државите ја користат фискалната политика за да влијаат врз нивото на агрегатна побарувачка во економијата, во напорот да постигнат економски цели на стабилност на цена, целосна вработеност и економски раст. Кејнзовата економија предлага дека зголемување на државната потрошувачка и намалување на даночната стапка се најдобрите начини да се поттикнува агрегатната побарувачка, и намалување на потрошувачката& зголемување на даноци откако економскиот бум ќе почне. Кејнезијци се залагаат ова постапка да се користи за време на рецесија или ниска економска активност како важна алатка за изградба на системот за јак економски раст и работа за целосно вработување. Теоретски, произлезениот дефицит би бил платен од една развиена економија за време на следниот бум; ова беше размислување зад New Deal (Нов договор.

Државите може да користат буџетски суфицит за да направат две работи: да го забаваат темпото на јакиот економски раст, и да се стабилизираат цените кога инфлацијата е многу голема. Кејнзовата теорија претпоставува дека отстранувањето на потрошувачката од економијата ќе намали нивоа на агрегатна побарувачка и ќе ја затегне економијата, на тој начин ќе ги стабилизира цените.

Но економистите сè уште дебатираат за делотворноста на фискалниот стимуланс. Расправата се фокусира најмногу на crowding out (истиснување): дали државното позајмување води до повисоки каматни стапки кои можат да го израмнат поттикнувачкото влијание на потрошувачката. Кога државата е во буџетски дефицит, средствата ќе треба да се добијат од позајмувањето(емитување на државни обврзници), прекуморско позајмување или одредување на долгот.Кога државите финансираат дефицит со емитување на државни обврзници, каматните стапки може да се зголемат низ пазарот, затоа што државното позајмување создава поголема побарувачка за кредит во финансиските пазари. Ова предизвикува помала агрегатна побарувачка на добра и услуги, спротивно на целта на фискалниот стимуланс. Неокласичните економисти обично придаваат поголемо внимание на crowding out (истиснување) додека Кејнезијци тврдат дека фискалната политика може уште да биде делотворна особено во стапка за ликвидност, тие тврдат дека crowding out (истиснувањето) е минимално.l.[2]

Некои класични и неокласични економисти тврдат дека crowding out (истиснување) целосно одбива каков било фискален стимуланс: ова е познато како Treasury View [се бара извор], кое Кејнезовата економија го одбива. The Treasury View се однесува на теоретската позиција на класичните економисти во Британското министерство кое се спротивстави на Кејнзовото барање за фискален стимуланс во 1930 г. Истиот општ аргумент е повторен и до денес од некои неокласични економисти.

Во класичното гледиште, експанзивната фискална политика исто така го намалува нето- извозот, кој има олеснувачки ефект врз националниот исход и доход. Кога државното позајмување ја зголемува каматната стапка тоа привлекува странски капитал од странски инвеститори. Тоа се случува бидејќи, сите други работи се исти, обврзниците емитувани од земја која извршува експанзивна фискална политика сега нудат повисока стапка на заработувачка. Во други зборови, фирмите кои сакаат да финансираат проекти треба да се натпреваруваат со нивната држава за капитал за да нудат повисока стапка на заработувачка. За набавка на обврзници кои доаѓаат од одредена земја, странските инвеститори треба да ја задржат валутата на таа земја. Затоа, кога странски капитал влегува во земја која доживува фискална експанзија, побарувачката за валутата на таа земја се зголемува. Зголемената побарувачка предизвикува раст на валутата на земјата. Штом валутата ќе расте, добрата кои доаѓаат од земјата сега на странците им чинат повеќе на од порано и странските добра сега чинат помалку од порано. Затоа, извозот паѓа а увозот расте.[3]

Други можни проблеми со фискалниот стимуланс го вклучуваат заостатокот меѓу спроведувањето на политиката и забележливи ефекти во економијата, и инфлаторни ефекти водени од зголемената побарувачка. Теоретски, фискалниот стимуланс не предизвикува инфлација кога користи средства кои инаку би биле некорисни. На пример, ако фискалниот стимуланс вработува работник кој во други околности би бил невработен, тогаш нема инфлациски ефект; меѓутоа, ако стимулансот вработува работник кој во други услови би имал работа, стимулансот ја зголемува работничката побарувачка додека работничката понуда останува непроменлива, водејќи до инфлација на плата и поради тоа има инфлација на цени.

Фискална лудачка кошула

[уреди | уреди извор]

Концептот на фискална „лудачка кошула“ е општа економска основа која предлага строго ограничување на државна потрошувачка и позајмување на јавен сектор, да се ограничи или уредува буџетскиот дефицит за еден временски период. Веројатно поимот потекнува од изразот „strait-jacket“ (облека што строго ограничува, стегнува или спречува).[4] Одделни созјузни држави во САД имаат различни начини на самонаметнати фискални лудачки кошули.

  1. O' Sullivan, Arthur; Steven M. Sheffrin (2003). Economics: Principles in action. Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall. стр. 387. ISBN 0-13-063085-3. Архивирано од изворникот на 2016-12-20. Посетено на 2021-03-01.
  2. „Cliff Notes, Economic Effecs of Fiscal Policy“. Архивирано од изворникот на 2013-04-10. Посетено на March 20, 2013.
  3. Weil, David N. (2008). „Fiscal Policy“. Во David R. Henderson (ed.) (уред.). Concise Encyclopedia of Economics (2. изд.). Indianapolis: Library of Economics and Liberty. ISBN 978-0865976658. OCLC 237794267.CS1-одржување: излишен текст: список на уредници (link)
  4. [1]

Библиографија

[уреди | уреди извор]
  • Heyne, P. T., Boettke, P. J., Prychitko, D. L. (2002): The Economic Way of Thinking (10th ed). Prentice Hall.
  • Larch, M. and J. Nogueira Martins (2009): Fiscal Policy Making in the European Union – An Assessment of Current Practice and Challenges. Routledge.
  • Hansen, Bent (2003): The Economic Theory of Fiscal Policy, Volume 3. Routledge.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]