Прејди на содржината

Црногорски племиња

Од Википедија — слободната енциклопедија
Историска карта на Стара Црна Гора, со нејзините племенски поделби.

Племиња во Црна Гора (црногорски: племена Црне Горе) или црногорски племиња (црногорски: црногорска племена) ― поранешни племиња во областите на Стара Црна Гора, Брда, Стара Херцеговина и Приморје.[A]

Повеќето племиња биле создадени во 15 и 16 век, за време и по османлиското освојување на средновековната држава Зета, каде што ги замениле поранешните административни единици познати како жупании. Како резултат на тоа, племенските територии станале и основни геополитички единици при поголемите административни едининици на Отоманската Империја, како што се Црногорскиот Вилает, источните делови на Херцеговинскиот Санџак и делови од Скадарскиот Санџак. Од крајот на 14 век до 18 век, некои племиња биле исто така под власт на Венецијанска Албанија (колонија на Венецијанската Република). Во 18 век, многу племиња станале дел од Митрополството Црна Гора и по 1858 година повеќето од нив биле обединети во Кнежеството Црна Гора.

Племенското собрание (црногорски: збор) на Кнежеството Црна Гора првично било службено составено од двете заедници од Стара Црна Гора (старите Црногорци) и Брда (Брѓаните). Меѓутоа, во антрополошките и историските студии, племињата се поделени на оние на Стара Црна Гора, Брда, Стара Херцеговина и Приморје, потоа на подгрупи ( братства или кланови) и на крајот на семејства. Денес тие главно се изучувани во рамките на општествената антропологија и семејната историја, бидејќи не биле користени во службените структури уште од времето на Кнежеството Црна Гора, иако некои племенски региони се преклопуваат со современите општински области. Групите на сродство даваат чувство на заеднички идентитет и потекло.

Потекло

[уреди | уреди извор]

Потеклото на племенскиот систем во тоа што е денес Црна Гора и Херцеговина е нејасно и во текот на 20 век, ова прашање било предмет на многу дебати и контроверзии во поранешна Југославија. Всушност, ова прашање довело до две ривалски теории кои можат да се групираат во две школи на мислата, етнографската и историската.[1][2]

Етнографска школа

[уреди | уреди извор]

Наречена и антропогеографска теорија, таа ја развил Јован Цвииќ на почетокот на 20 век, резимирана од неговиот ученик Јован Ердељановиќ, а подоцна дополнително проширена од српскиот антрополог Петар Шобајиќ.[1][2] Оваа теорија предложува дека потеклото на племињата во Црна Гора, како и оние на Херцеговина и Северна Албанија, датираат многу пред создавањето на средновековните јужнословенски држави. Иако неговите поборници ја признаваат можноста некои племиња да потекнуваат од 15 век, тие тврдат дека мнозинството од нив, како што се Цуце или Ќеклиќи, всушност се појавиле многу порано. Се верува дека овие племиња се развиле од античкобалканско население пред доаѓањето на Словените, вклучувајќи Власи или Албанци, за кои се смета дека постепено се словенизирале со текот на времето.[3][4][5] Овие стари племиња ќе исчезнат во најголем дел со доаѓањето на феудалната држава, а потоа повторно се појавиле во 15 век, во контекст на падот на државните структури што следеше по османлиското освојување.[6][4] Еден од клучните аспекти што ги истакнува етнографската школа, се однесува и на односите меѓу членовите на едно племе. Додека овие воглавно имаат тежнеење да сметаат дека имаат заеднички татков предок, Цвијиќ и неговите наследници предложиле поинаков став, предложувајќи дека тоа можеби не е случај. Според нивното мислење, племињата не биле создавани врз основа на сродство, туку како резултат на спојување на различни кланови од различно потекло. На територијална основа, помалите кланови би се собрале околу најсилните, кои потоа ќе го дале своето татково име на новосоздаденото племе.[6][4][7]

Историска школа

[уреди | уреди извор]

Меѓутоа, етнографската школа се појавила по создавањето на нејзиниот пандан, историската школа, од Константин Јиречек, во втората половина на 19 век. Во својата книга „Власите и морласите во рагузанските извори“, објавена во 1879 година, чешкиот историчар смета дека современите црногорски племиња се појавиле дури во втората половина на 15 век како израсток на влашки катуни.[8][4] Оваа теорија потоа била преземена и развиена од Милан Шуфлај и, во втората половина на 20 век, од Васо Чубриловиќ и Бранислав Ѓурѓев. Една од клучните точки на историската школа е дека племенската организација на Црна Гора, била развиена по распадот на зетската држава на Црнојевиќите.[9] По османлиското освојување, средновековните жупании, срцето на територијалната организација на феудалната држава на Немањиќите и нејзините наследници, биле заменети со административни единици наречени нахии.[9] Сепак, племињата во Стара Црна Гора, Брда и Стара Херцеговина не би потекнуваат од феудални нахии, туку од катуни и Власи.[10][11] Всушност, иако имињата на бројни црногорски племиња веќе се споменуваат во записите од 14 и 15 век како имиња на катуни, како што се Бањани, Дробњаци, Ќеклиќи, Малоншиќи, Пјешивци или Бјелопавлиќи, некои не се експлицитно идентифицирани. Наместо тоа, тие се нарекуваат Власи, како што се Бјеличе или Никшиќи.[12] Катунот бил првенствено роднинска организација, но бидејќи и влашките овчари служеле како војници, тој бил и воена организација.[13] Така, жупаниите би биле поделени од катуните во областите каде што катуните станале племиња.[13] Во овој случај, без разлика дали преку сродство, т.е. со здружување на неповрзани луѓе во наводна основна група поврзана со крв, или преку обединување на семејства без наметнување крвна заедница, влашките катуни би вовеле елементи на нивната сродност и воена демократија во племиња кои настанале на урнатините на феудалната територијална организација.[13] Всушност, Ѓурѓев бил доста категоричен во однос на фактот дека потеклото на роднинското чувство на припадност кај племињата може да биде барано само до организацијата воведена од катунот.[14]

Други погледи

[уреди | уреди извор]

Надвор од Југославија и државите што произлегле од неа, малку студии се посветени на црногорските племиња. Американскиот антрополог Кристофер Боем, кој опширно ги проучувал, верувал дека само неколку од нив потекнуваат од античкото предсловенско население на Западен Балкан, имено Илирите. Според него, огромното мнозинство на кланови потекнуваат од Словените кои се населиле на Балканот пред 10 век, а од илирското наследство останале неколку родови имиња.[15] Тој, исто така, верувал дека повеќето племиња биле создадени од неодамна доселените српски кланови, таткови роднински групи основани од мажи кои побегнале во Црна Гора од соседните српски региони од политички причини, имено за да избегаат од крвна одмазда или проблеми со месните отомански господари.[16]

Организација

[уреди | уреди извор]

Племињата биле територијални и општествено-политички единици составени од кланови (братства) во поранешна Црна Гора.[17] Племињата не се нужно роднински бидејќи тие служеле само како геополитичка единица. Племињата уживале особено голема автономија во периодот од вториот дел на 15 век до средината на 19 век. Првично тие биле евидентирани како катуни - основна албанска/влашка општествена и етничка структура не секогаш хомогена по крв на која главата беше катунар - племенски поглавар.[18] Со словенизацијата, поранешните катуни почнале да се нарекуваат племиња, додека катунарот станал војвода или кнез на словенски.[19] По османлиската освојување, релативната изолација еден од друг и недостатокот на централизирана власт ги направило единици на месната самоуправа.[17]

Клановите или братствата се составени од татковски родови кои обично го следат своето потекло од одреден машки предок и го делат истото презиме.[20][17] Имињата на братствата се изведени или од имиња, прекари или занимањето на предците. Братството е егзогамна група и во најголем број случаи бракот во рамките на братството е забранет без оглед на биолошката оддалеченост помеѓу потенцијалните сопружници.[20] Меѓутоа, тоа не е случај со некои поголеми братства кои понекогаш дозволуваат ендогамни бракови доколку генеалошкото растојание меѓу сопружниците е доволно големо.[се бара извор] Во војна, членовите на братството (братвеници) биле обврзани да застанат заедно. Големината на таквите единици се разликувала по големина, од 50 до 800 воини (1893).[21] Со текот на времето, братството ќе се подели на помали поделби и ќе се здобие со посебни имиња. Современите презимиња на Црногорците обично доаѓаат од овие помали единици. Членовите имаат тежнеење да ја чуваат својата семејна историја и многумина можат да ја рецитираат линијата на предците на основачот на братството.

Племето обично се состои од неколку братства од различно потекло.[20] Во време на племенска автономија, братствата обично живееле концентрирани на исто место долго време и затоа биле дел од племето. Различни братства кои живееле на територијата на едно племе често не биле меѓусебно поврзани. Ново братство можело да биде основано (и често било) доколку некој странец побарал засолниште, обично поради судир со османлиските власти или поради крвна одмазда, во племето.[16]

Племињата биле важна установа во Црна Гора во текот на нејзината современа историја и државно создавање. Секое племе имало свој поглавар, а тие збирно составувале „собир“ или собрание (црногорски: збор или скупштина). Племенското собрание го избирало владиката од примерни семејства, кои од XV век биле главни фигури во отпорот на османлиските упади.[22] Обединувањето на племињата (и ублажувањето на крвната одмазда) била нивната основна цел, но резултатите биле ограничени на тесна кохезија и солидарност.[23]

Култура

[уреди | уреди извор]

Динарското општество на планински сточари имало татковско-јуначка култура со ендемична култура на насилство предизвикана од преживување од сиромаштија на неплоден терен, изолација од градовите и образованието и зачувување на племенските структури.[24] Неписменоста не била невообичаена, а народните песни имале поголемо влијание врз моралните стандарди во споредба со православното религиозно учење.[25] Острите судири татко-син биле вообичаени бидејќи насилното самопотврдување донесувало почит. Данило Медаковиќ во 1860 година го забележал парадоксот кај динарските мажи „Тој е храбар во борбата колку што се плаши од суровите власти. Суровите власти можат да го претворат во вистински роб“, што резултира со подготвеност за борба, но никогаш вистинска политичка слобода.[26] Герилската војна, исто така, имало негативно влијание врз почитувањето на законите, при што грабежот и пљачкањето биле важен дел од економскиот приход.[27] Суровото црногорско животно гледиште е одразено во делото „Горски венец“ (1847).[28]

Клановите често биле во меѓуплеменски судири и крвна одмазда (крвна одмазда).[25] Соработката со надворешниот непријател (Османлиите, Австријците) против домашните не била невообичаена, како што вели Милован Ѓилас: „Ние Црногорците не држевме лутина само против непријателот, туку и еден против друг“.[25] Ѓилас во своите мемоари од детството ја опишал крвната одмазда и одмаздата како резултат на тоа како „долгот што го плативме за љубовта и жртвите што ги носеле нашите предци и роднини од кланот за нас. Тоа беше одбрана на нашата чест и добро име и гаранција за нашите моми. Тоа беше нашата гордост пред другите, нашата крв не беше вода што некој можеше да ја истури... Тоа беше вековна машка гордост и херојство, преживување, мајчино млеко и завет на сестра, ужалени родители и деца во црно, радост и песни. се претвори во тишина и лелекање.[29] И покрај тоа што го направи животот мизерен, „заканата од одмазда помогна да се задржат поединците во брачната шема... поединечните племиња останаа одржливи како политички единици под системот на одмазда бидејќи примирјето обично можеше да се направи кога беше потребно“.[30]

Во современите пописи на Црна Гора, потомците се идентификуваат како Црногорци, Срби, Муслимани по народност и Бошњаци и Албанци.

Организациската структура значително варира помеѓу различни кланови и племиња. Традиционално, еден војвода бил сметан за највисока власт во племето. Сепак, назначувањето на таква функција исто така се разграничувала меѓу клановите и еволуирала со текот на времето. Кај некои племиња функцијата била наследна, а не нужно од татко на син, додека кај некои била изборна. Племињата во Стара Црна Гора ретко имале војводи до 18 век. На тој начин, власта била во рацете на месниот кнез. Брдските племиња ги назначувале војводите од средината на 15 век, додека племињата од Стара Херцеговина ја започнале практиката еден век подоцна. Војводата имал овластување да го претставува племето во целост, а со тоа и неговите верности, било кон Османлиите или кон црногорските кнезови-епископи, дури и со тоа што се прогласувал за независен, го одбележале политичкиот тек на племето. Со посилната централна власт, војводите постепено биле препознаени како еден вид благородништво во Црна Гора, при што владетелот имал моќ да им ја одземе титулата. Оваа историска постапка ги поставила темелите за создавањето на современа Црна Гора, која еволуирала во земјата од лабав сојуз на племињата во 18/19-ти премин од векот. Титулата кнез постепено исчезнала, а со тоа била заменета со сардар. За време на периодот на теократијата, највисоката верска власт била резервирана за игуменот на некои средновековни манастири за кои племето тврдело дека се свои и за кои развило богослужбен култ. Морача е посебен пример бидејќи служела како собиралиште на племето Ровчани и Морачани и, до почетокот на 19 век, на Васојевиќи, кои подоцна развиле свој култ по Ѓурѓеви Ступови.

Историја

[уреди | уреди извор]

Заднина

[уреди | уреди извор]

Секое племе има сложено историско и географско потекло. Во средниот век, словенското население успеало културно да ги асимилира домородните римјанизирани потомци на „илирските“ племиња. Племенските имиња (вклучувајќи и неколку несловенски) оставиле траги во топонимијата на Црна Гора и околните земји. Што се однесува до историските записи по возраст и сведоштва, се покажува дека најмалку помеѓу 14 и 15 век се случиле многу племенски преселби во Црна Гора од Косово, Метохија, Албанија, Босна и Херцеговина.[31]

Ран нов век

[уреди | уреди извор]

Во 1596 година, избувнало востание во Бјелопавлиќи, а потоа се проширило во Дробњаци, Никшиќ, Пива и Гацко (видете Херцеговинско востание 1596–1597). Тоа било потиснато поради недостаток на странска поддршка.[32]

Во 1689 година избувнало востание во Пипери, Ровца, Бјелопавлиќи, Братоножиќи, Кучи и Васојевиќи, додека во исто време избувнало востание во Призрен, Пеќ, Приштина и Скопје, а потоа во Кратово и Крива Паланка во октомври (видете Карпошово востание).[33]

Во 1697 година, со изборот на Данило I Шќепчевиќ од племето Његуши за владика на Цетиње, наследството станало ограничено на кланот Петровиќ до 1918 година (со исклучок на кратки периоди на владеење на Шќепан Мали и Арсеније Пламенац). Бидејќи православните епископи не можеле да имаат деца, службената титула била пренесувана од вујко на внук. Данило I го воспоставил првиот законски кодекс на Црна Гора, суд за арбитража на правната работа и се борел да ги обедини племињата.[22][34]

Во поголемиот дел од 18 век, племињата во Стара Црна Гора биле поделени, редовно спротивставувајќи се со крвна одмазда и други поплаки. И кога соработувале, тоа било најмногу во нивни интереси. Како резултат на тоа, месната власт во Цетиње не била во можност да ја централизира власта и имала големи тешкотии да собира даноци од племенските водачи.[17] И покрај неколкуте обиди на владиците да му стават крај, племињата ја продолжиле традицијата на расправии и останале поделени, што резултирало со слаба централна власт што имало ефект да ја направи Црна Гора назадна и исто така ранлива од Османлиите.[17] Сепак, ова делумно завршило со доаѓањето на лажниот цар, Шќепан Мали (во превод „Стефан Малиот“). Мистериозен човек од непознато потекло, тој се преправал дека е непостоечкиот руски император Петар III и успеал да биде избран за водач на Црна Гора од собранието (црногорски: збор) на племенските поглавари, во 1767 година.[35] Веста за изборот на Шќепан била со ентузијазам прифатена од брдските племиња и, воглавно, сите племиња имале таква верба во нивниот нов водач што Венеција не успеала да го разниша неговото владеење.[36] Потпирајќи се на неговите харизматични квалитети, Шќепан бил првиот што ѝ дал на Црна Гора облик на централна власт, успевајќи да ја потисне крвната одмазда што ги опустошувало племињата и да поттикне систем на правда на нејзино место.[37] Иако груб и понекогаш суров, Шќепан можел да наметне еден вид општествено уредување на племенското општество кое било прилично примитивно во споредба со остатокот од Европа.[38]

Меѓутоа, Шќепан Мали бил убиен во август 1773 година[38] а една година подоцна, во истиот месец,[39] Мехмед Паша Бушатлија ги нападнал Кучи и Бјелопавлиќи,[40] но бил решително поразен со помош на Црногорците, по што везирот и неговите албански трупи се повлекле во Скадар.[41]

Краткиот период на граѓански поредок донесен од владеењето на Шќепан не ги надминал племенските норми што преовладувале во црногорското општество. Меѓутоа, лажниот император ги поставил темелите што ќе ги доведат племињата кон обединување, под власта на Петар I Петровиќ и неговите наследници.[38] Петар I дошол на власт во 1784 година и по неколку пратеници до племенските поглавари, успеале успешно да ги обединат племињата на Стара Црна Гора против Османлиите, на Цетинското собрание во 1787 година.[34][17] Во истата година, Црна Гора почнала да го привлекува вниманието на Русија и Австрија, кои барале поддршка од балканските христијани против Отоманската Империја.[42] Во 1789 година, Јован Радоњиќ, управникот на Црна Гора, по вторпат ѝ напишал на руската императорка Екатерина II: „Сега сите ние Срби од Црна Гора, Херцеговина, Бањани, Дробњаци, Кучи, Пипери, Бјелопавлиќи, Зета, Клименти, Васојевиќи., Братоножиќи, Пеќ, Косово, Призрен, Арбанија (Албанија), Македонија и припаѓаат на вашата екселенција и молете се вие како наша љубезна мајка да го испратите принцот Софроније Југовиќ-Марковиќ“.[43] Во следните години, Екатерина и хабсбуршкиот император Јозеф II понудиле финансиска поддршка, воени советници и доброволци за да ги зајакнат црногорските воени напори против Османлиите.[42]

На 11 јули 1796 година, Црногорците им нанеле клучен пораз на Османлиите во Битката кај Мартиниќи.[44] Неколку месеци подоцна, на собрание на племенските водачи се собрале во Цетиње и се заколнале на единството на Црна Гора, наречена „стега“, со цел да ги обедини племињата на Стара Црна Гора и Брда.[44][45] Овој чин бил донесен во предвечерието на Битката кај Круши, на 4 октомври 1796 година, каде што Црногорците ја поразиле османлиската војска на Кара Махмуд-паша, кој бил убиен за време на судирот.[44][46][17] По битката, (Стара) Црна Гора добила дел од територијата на Брда, северо-источно од Цетиње, освен племенските области Ровчаните, Морачаните и Васојевиќите.[47]

19 век

[уреди | уреди извор]

По избувнувањето на Првото српско востание (1804), помали востанија избувнале и кај племињата Дробњаци (1805), Ровчани и кај Морачани.[48]

Владиката Петар I (вл. 1782-1830) побарал помош од Русија во 1807 година за да создаде нова Српско Царство со средиште во Црна Гора.[49] Водел успешна кампања против бегот на Босна во 1819 година; одбивањето на отоманската инвазија од Албанија за време на Руско-турската војна (1828-1829), довело до признавање на црногорскиот суверенитет над племето Пипери.[50] Петар I успеал да ги обедини Пипери, Кучи и Бјелопавлиќи во својата држава.[50] Во 1847 година избувнала граѓанска војна, во која Пипери и Црмница се обиделе да се отцепат од кнежевството кое било погодено од глад и не можеле да ги трпат рациите на Османлиите, сецесионистите биле покорени, а нивните водачи биле стрелани.[51] Среде Кримската војна, во Црна Гора имало политички проблем; стрикото на Данило I, Ѓорѓе, побарал уште една војна против Османлиите, но Австријците го советувале Данило да не војува.[52] Бил направен заговор против Данило, предводен од неговите стриковци Ѓорѓе и Перо, ситуацијата дошла до својот врв кога Османлиите стационирале војници долж границата со Херцеговина, провоцирајќи ги Брѓаните.[52] Некои побарале напад врз Бар, други упаднале во Херцеговина, а незадоволството на поданиците на Данило се зголемило толку многу што Пипери, Кучи и Бјелопавлиќи, неодамнешните и сè уште несоединети придобиени земји, се прогласиле за независна држава во јули 1854 година.[52] Данило бил принуден да преземе мерки против бунтовниците во Брда, некои преминале на османлиска територија, а некои се потчиниле и требале да платат за граѓанската војна што ја предизвикале.[52]

Петар II Петровиќ-Његош дополнително ги обединил црногорските племиња, создавајќи структура на државата и независност на Црна Гора во 1878 година, како и солидарност со Србија и српството.[53] Хрватскиот историчар Иво Банац тврди дека со српското православно религиозно и културно влијание, Црногорците го изгубиле од вид своето сложено потекло и мислеле дека се Срби.[54] Како и во времето на Данило I, било заговарано физички прогон на муслиманското население, правејќи дел од религиозната дефиниција на црногорскиот идентитет.[55]

20 век

[уреди | уреди извор]
Проширувањето на Црна Гора (1830–1944).

Во 1904 година Никола I Петровиќ-Његош го преорганизирал Кнежевството Црна Гора во „капетании“, секоја организирана на племенско ниво. Секоја нахија имала свој старешина (од соодветното племе). На племенските собири редовно присуствувале сите возрасни мажи од соодветниот клан. „Општото црногорско собрание“ било највисокото политичко тело и посредник меѓу црногорскиот народ и османлиските власти. Бил составен од поглавари на сите племиња во Црна Гора.

Територијалното проширување на Црна Гора продолжило, а по Балканските војни (1912–1313), вклучила значителни делови од Херцеговина, и тоа што е денес Србија и Албанија.[55] Од 1880 година, амбициите на Никола I се судриле со амбициите на династијата Обреновиќ и Караѓорѓевиќ за водство на Србите. Црногорскиот национализам (федерализам) на крајот настрадал од политичката активност на младите Црногорци кои живееле во Србија.[55] За време на Подгоричкото собрание (1918) кое ја решило судбината на Црна Гора или како независна држава (поддржана од Зелените) или обединет дел на Кралството Србија (поддржана од Белите), племињата биле поделени, дури и внатрешно. Зелените се состоеле од планинските племиња Морачани, Пипери и Ровчани, катунските родови Бјелице, Цетиње, Цвето и Цуце и херцеговинските племиња Никшиќи и Рудињани. Зелените етнички се декларирале како Срби, но не го поддржале, како што гледале, српско припојување на црногорската држава.[56] Сепак, Белите поддржани од останатите племиња на крајот победиле.

За време на Втората светска војна, племињата внатрешно биле главно поделени меѓу двете страни четници (српски ројалисти) и партизани (комунисти), кои се бореле меѓусебно за владеење на Југославија. Како резултат на тоа, судирот бил проширен во племенските и кланските структури.[26][57]

Антропологија

[уреди | уреди извор]

Хрватскиот историчар Милан Шуфлај (1925–1927) сметал дека влашко-албанско-црногорската симбиоза се гледа во етимологијата на имињата кај Пипери, Могуши, Кучи и презимињата со наставката „-ул“ (Градул, Радул, Сербул, Владул), и топонимските имиња на планините, Дурмитор и Виситор.[58] Српскиот историчар Владислав Шкариќ (1918) сметал дека многу братски имиња, како Сарапи, Радомани и други во Црна Гора, припаѓаат на доселеници од средна Албанија, додека Букумири од Братоножиќи, Вајмеши од Васојевиќи, Ибаљи од Херцеговина, потекнуваат од северна Албанија.[58] Српскиот етнолог Јован Цвијиќ (1922) ја забележал словенската асимилација и преселба на многу албански групи Матаруге, Мачуре, Мугоши, Кричи, Шпањи, Ќиќи и други Албанци/Власи кои биле спомнати како братства или племиња. Тој сметал дека сите горни (црногорски: горњи) племиња живееле во деловите на моментално српските племиња во Брда и Стара Херцеговина, и дека многу групи биле асимилирани во племињата Пипери, Кучи, Братоножиќи, Бјелопавлиќи, меѓу другите, кои го зачувале своето старо име.[59]

Јован Ердељановиќ зборуваl за соединување на Србите (Словените) и Власите и истакнал дека во постарата фаза на создавање на динарски племиња, српското и србизираното староседелско братство се обединиле во племенска единица под едно име.[60] Црногорскиот етнолог Петар Шобајиќ изјавил дека првите словенски доселеници во областа Зета се измешале со месните римјанизирани илирски староседелци и ги словенизирале, иако ги прифатиле племенските имиња на домородците (Шпањи, Матагужи, Матаруги, Малоншиќи, Мацури, Кричимири). Подоцна српските доселеници влегле во судири со овие рани мешани племиња, што на крајот резултирало со уништување на вторите и биле создадени нови посилни племиња.[61]

Српскиот антрополог Петар Влаховиќ тврди дека Словените кои се населиле до VII век дошле во допир со остатоците од Римјаните (Власите), кои подоцна станале составен дел на сите балкански народи. Според Влаховиќ, иако старото балканско население долго време задржало особености, тие немале толку големо влијание врз словенските племенски заедници. Дел од старото балканско население кое себеси се сметало за римски наследници, се повлекло пред Словените од внатрешноста во приморските градови. Во меѓувреме, Римјаните (Власите) кои останале во планините во внатрешноста станале поданици на Словените. Како такви, Влаховиќ смета дека овие планински Власи, по нивниот број или култура, немале забележително влијание врз развојот на општеството, а камоли врз создавањето на посебен етнос.[62]

Племиња

[уреди | уреди извор]
Поврзано: Стара Црна Гора, Брда (регион), Стара Херцеговина, Санџак (регион), и Црногорско Приморие

Српскиот географ Јован Цвијиќ навел 21 племе на територијата на Стара Црна Гора, 7 во Брда, 16 во Стара Херцеговина и 2 во Приморје. Тие биле поделени во две различни групи; старите Црногорци, и племињата во Брда. Вторите биле концентрирани во североисточниот дел на реката Зета и претежно се состоеле од племиња кои побегнале од османлиската власт и беа вклучени во Црна Гора по битките кај Мартиниќи и Круси (1796).[17]

Староцрногорските племиња биле организирани во пет (подоцна четири) територијални единици наречени нахии (поим позајмен од турскиот збор нахија); Катунска, Љешанска, Пјешивци (подоцна вклучени во Катунска), Риека и Црмничка Нахија.[17]

Распространети братства

[уреди | уреди извор]

Има и големи распространети или иселени братства, како што се Малешевците, Павковиќите, Приједојевиќите, Требјешаните (Никшиќите), Милорадовиќи-Храбрените, Угреновиќите, Бобаните, Пилатовците, Мрѓеновиќите и Вељовиќите.

Прибелешки

[уреди | уреди извор]
  1. ^ Четирите главни регионални и историографски единици се познати како:
    • Стара Црна Гора, или едноставно Црна Гора. Племињата се познати како „црногорски племиња“. Населението е познато под демонимот „Црногорци“.
    • Брда, или „Седум Ридови“). Племињата се познати како „брдски племиња“. Населението е познато под демонимот „Брѓани“.
    • Стара Херцеговина, или едноставно Херцеговина. Племињата се познати како „старохерцеговински племиња“. Населението е познато под демонимот „Херцеговци“.
    • Приморје. Племињата се познати како „приморски племиња“. Населението е познато по демонимот „Приморци“.

Поврзано

[уреди | уреди извор]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ 1,0 1,1 Vucinich 1975, стр. 29.
  2. ↑ 2,0 2,1 Zlatar 2007, стр. 54.
  3. ↑ Vucinich 1975, стр. 29-30.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Zlatar 2007, стр. 55.
  5. ↑ Banović 2015, стр. 44.
  6. ↑ 6,0 6,1 Vucinich 1975, стр. 30.
  7. ↑ Banović 2015, стр. 45.
  8. ↑ Vucinich 1975, стр. 31.
  9. ↑ 9,0 9,1 Šekularac 2015, стр. 25.
  10. ↑ Đurđev 1953, стр. 101.
  11. ↑ Šekularac 2015, стр. 14.
  12. ↑ Šekularac 2015, стр. 20.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Đurđev 1953, стр. 102.
  14. ↑ Zlatar 2007, стр. 56.
  15. ↑ Boehm 1987, стр. 41.
  16. ↑ 16,0 16,1 Boehm 1987, стр. 43.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 17,6 17,7 17,8 Morrison 2008, стр. 19.
  18. ↑ Mirdita 2009, стр. 85.
  19. ↑ Ćirković 2004, стр. 130.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Filipović 1982, стр. 53.
  21. ↑ The development of the Athenian constitution by George Willis Botsford, 1893, pp. 18-19
  22. ↑ 22,0 22,1 Morrison 2008, стр. 18.
  23. ↑ Morrison 2008, стр. 20.
  24. ↑ Anzulovic 1999, стр. 45–46.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 Anzulovic 1999, стр. 46.
  26. ↑ 26,0 26,1 Anzulovic 1999, стр. 48.
  27. ↑ Anzulovic 1999, стр. 48–49.
  28. ↑ Anzulovic 1999, стр. 50–60.
  29. ↑ Morrison 2008, стр. 19–20.
  30. ↑ Anzulovic 1999, стр. 47.
  31. ↑ Kovijanić 1974, стр. 7, 43–44, 55–56, 99–100, 131, 149, 163, 166, 169, 171–172, 181–182, 183.
  32. ↑ Ćorović, Vladimir (2001) [1997]. „Преокрет у држању Срба“. Историја српског народа (српски). Белград: Јанус.
  33. ↑ Fourteen centuries of struggle for freedom. Белград: Воен музеј на ЈНА. 1968. стр. xxviii.
  34. ↑ 34,0 34,1 Banac 1988, стр. 44.
  35. ↑ Roberts 2007, стр. 153-155.
  36. ↑ Roberts 2007.
  37. ↑ Roberts 2007, стр. 155.
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 Roberts 2007, стр. 158.
  39. ↑ Vuksan 1939, стр. 131: "Истога мјесеца кад је Шћепан погинуо удари на Куче везир скадарски Мехмед - паша Бушатлија, но с великом погибијом би сузбијен и врати се у Скадар.".
  40. ↑ Летопис Матице српске. У Српској народној задружној штампарији. 1898. Године 1774. везир скадарски Мехмед паша Бушатлија ударио је на Куче и Бјелопавлиће, који позваше у помоћ Црногорце те произиђе због овога међу Црном Гором и Арбанијом велики бој и Арбанаси су се повукли...
  41. ↑ Vuksan 1939, стр. 131.
  42. ↑ 42,0 42,1 Roberts 2007, стр. 164.
  43. ↑ Vujovic, op.cit., p. 175.
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 Banović 2015, стр. 87.
  45. ↑ Roberts 2007, стр. 167.
  46. ↑ Roberts 2007, стр. 166.
  47. ↑ Morrison 2008, стр. 21.
  48. ↑ Dimitrije Bogdanović, "Knjiga o Kosovu", Tursko Doba, V, 1. Srpski ustanci i položaj Srba na Kosovu do prvog oslobodilačkog rata 1876. [се бара страница]
  49. ↑ Jovan Milićević (1994). „Петар I Петровић, Идеја о обнови српске државе“. Црна Гора 1797-1851. Историјa српског народа, V-1. Белград: Srpska književna zadruga. стр. 170–171.
  50. ↑ 50,0 50,1 Miller 2012, стр. 142.
  51. ↑ Miller 2012, стр. 144.
  52. ↑ 52,0 52,1 52,2 52,3 Miller 2012, стр. 218.
  53. ↑ Morrison 2008, стр. 21–24.
  54. ↑ Banac 1988, стр. 44–45.
  55. ↑ 55,0 55,1 55,2 Motyl 2001, стр. 345.
  56. ↑ Banac, Ivo (1992), Protiv straha : članci, izjave i javni nastupi, 1987-1992 (хрватски), Загреб: Slon, стр. 14, OCLC 29027519, Посетено на 22 април 2024, Posebno je zanimljivo da su se i "zelenaši",...., nacionalno smatrali Srbima [Особено е интересно што „зелените“,..., народносно се сметале за Срби]
  57. ↑ Milovan Djilas (1977). Wartime. Harcourt Brace Jovanovich. ISBN 978-0-15-194609-9.
  58. ↑ 58,0 58,1 Mirdita 2009, стр. 110.
  59. ↑ Mirdita 2009, стр. 111.
  60. ↑ Etnografski institut (1975). Glasnik. 23–24. SANU. стр. 7–9.
  61. ↑ Kovijanić 1974, стр. 7, 43–44, 55–56, 131, 149, 163, 166, 169, 171–172, 181–182, 183.
  62. ↑ Vlahović, Petar (1996). „Etničke grupe Crne Gore u svetlu osnovnih etnoloških odrednica“ [Ethnic groups in Montenegro in the light of the basic ethnological determinants]. Bulletin of the Etnographic Museum. Etnografski muzej u Beogradu (60): 18. Архивирано од изворникот на 2016-06-03. Посетено на 2024-04-21.

Извори

[уреди | уреди извор]

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Црногорски_племиња&oldid=5259216“