Шар хэвлэл
Шар хэвлэл буюу Шар сэтгүүл зүй нь сонин хэвлэл борлуулалтаа нэмэгдүүлэхийн тулд хараа булаам, анхаарал татам гарчиг ашиглан сайтар нягталж судлаагүй мэдээ нийтлэл хэвлэдэг тухай Америкийн сэтгүүл зүйн нэр томъёо юм. Өөрөөр хэлбэл олон нийтэд дуулиан шуугиан тарих зорилготой "хов жив, цуурхал, үндэслэл муутай, баримт нягтлаагүй" мэдээ нийтлэл нийтэлдэг, хямд үнэтэй тогтмол хэвлэлийг хэлнэ.
Тодорхойлолтууд
[засварлах | кодоор засварлах]Жозеф Кэмпбелл шар хэвлэлийн сонинууд өдөр тутам нүүр хуудас дээрээ олон багана дамнасан, спортын дуулиан шуугиантай мэдээ нийтлэл, тод үсэг, гарчигтай (том зураг чимэглэлтэй эсвэл тод өнгөтэй), нэрээ нууцалсан эх сурвалжтай маш их холбоотой ажилладаг, ичгүүргүйгээр өөрсдийгөө сурталчилчилдаг. 1900-аад оны үеийн Нью Йорк хотын зарим томоохон сониныг тараахын төлөө тэмцэж байх үеийг тодорхойлоход өргөн хэрэглэдэг нэр томъёо юм гэжээ.
1996 онд “Оны залуу”-гаар шалгарч, 1998 онд ерөнхий сайдын албан тушаалд нэр дэвшиж байсан олны танил улс төрч, УИХ-ын гишүүн Э.Бат-Үүл ”Шар хэвлэлийг устгах миний төлөвлөгөө" илтгэлдээ: “зохиох, гүтгэх зэргээр сенсаци (дуулиан шуугиан0 үйлдвэрлэх явдлыг шар сэтгүүл зүй хэмээдэг ажээ…” гэжээ.
Түүх
[засварлах | кодоор засварлах]1890-ээд оны дунд үеэс Америк улсад Жозеф Пулитцер "New York World" сонин, Уильям Рандолф Херст "New York Journal" сониноороо дуулиан шуугиантай мэдээ нийтлэл хэвлэж, борлуулалтаа өсгөхөөр тэмцэлдэж байлаа. Энэ үеийг шар сэтгүүл зүй, шар хэвлэлийн үе гэдэг.
Жозеф Пулитцер
[засварлах | кодоор засварлах]Жозеф Пулитцер хэвлэн нийтлэгч, сэтгүүлч нь 1847 оны дөрөвдүгээр сарын 10-нд Унгарын Мако хотод төрсөн бөгөөд 1911 оны 10 дугаар сарын 29-нд нас нөгчжээ. Жозеф Пулитцер хэвлэн нийтлэгч, сэтгүүлч нь шуурхай мэдээлэлд ихээхэн ач холбогдол өгөхийн зэрэгцээ "Гэмт хэрэг, секс" хүмүүсийн анхаарлыг татдагийг мэдсэн тул "хамгийн хачин, хамгийн жигтэй, хамгийн ер бусын сонин" мэдээ нийтлэл бичдэг байв. Гэмт хэрэг гарвал сонины маргаашийн дугаарт "хэрэгтэн, хохирогчийн зурагтай, сэтгэл хөдөлгөсөн гарчигтай" мэдээ нийтлэл уншигчдын гар дээр очдог байжээ.
Рандольф Херст
[засварлах | кодоор засварлах]Уильям Рандольф Херст улс төрч, бизнесмэн, хэвлэн нийтлэгч нь 1863 оны 4 дүгээр сарын 29-нд Сан-Франциско хотод төрсөн бөгөөд 1951 оны 8 дугаар сарын 14-нд нас баржээ. Тэрээр "Hearst Communications" хэмээх Америкийн хамгийн том сонины сүлжээ, хэвлэл мэдээллийн байгууллагыг хөгжүүлсэн юм. Түүний дуулиан шуугиан үүсгэлт, хүний сонирхлыг татахуйц түүхүүдийг гойд анхаарч байсан зэргээр хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийнхээ нэр хүндийг нэмж, шар сэтгүүл зүйг хөгжихэд нөлөөлсөн.
Монголд
[засварлах | кодоор засварлах]1990 оноос өмнө хувийн мэдээллийн хэрэгсэл байдаг, байх ёстой гэсэн ойлголт Монголд байсангүй.
1990-ээд оны дунд үеэс нийгмийн аль нэг хэсгийг цочроож, нөгөөг эгдүүцүүлэн бухимдуулж, сайн, муу аль ч утгаараа олон түмний сэтгэлийг эзэмдэж, сонирхлыг дэвэргэн, мэдэх, мэдсэнээ хуваалцан шагшрах хүслийг төрүүлэх болов.
Шар хэвлэлүүд
[засварлах | кодоор засварлах]Монголын нийгмийн шилжилтийн үед хаалттай байсан сэдвээр гарч байсан 1990-ээд оны шар хэвлэлүүдээс дурдвал:
- "Халуун хөнжил" сонин (Эротик)
- "Бэр цэцэг" сонин (Эротик)
- "Гайхмаараа"
- "Урт чихт" сонин гэх мэт.
Сонины үнэ дунджаар 1 төгрөг 50 мөнгө байсан тэр үед “Халуун хөнжил”-ийг 5 төгрөгөөр зарахад нүд ирмэхийн дотор дуусаж, зах дээр хүмүүс 15 төгрөгөөр дамлаж байжээ.