Appelsche
Appelsche is een dörp in de Friese gemiente Ooststellingwarf in Nederlaand. Et dörp had op 1 jannewaori 2006 4.953 inwoners.
Geschiedenis
[bewark | bronkode bewarken]Appelsche wodt veur et eerst in 1247 as Appels vermeld in de boeken van et Aartsbisdom Utrecht. Et beston ieuwenlange allienig uut een klein antal boerderi'jen rond de Boerestreek, en de buurtschoppen Aekinge, Terwissche en De Bult. Et esdörp lag inklemd tussen dreuge zaanderige heide en nat vene, doe nog de Appelschester- en Fochtelervenen genaemd. Rond 1450 wodde leidieken anlegd om et zoere lekwaeter ofkomstig van et vene uut de akkers te weren.
Vanof 1827 breidt et dörp mit de komst van duzenden Friese warkluden uut in de turfwinning, en ontstaot et hudige dörp. De sociaole omstandigheden bin liekewel slim min, en tegen de tied dat turf veul minder opbrocht as stienkool brekt d'r in 1888 onder de veenwarkluden een grote staeking uut. Dit is et begin van orgeniseerde staekingen in Nederlaand.
Omkrieten en toerisme
[bewark | bronkode bewarken]Et dörp leit an de raand van et Nationaol Park Drents-Friese Woold, een belangrieke toeristetrekker. Hiernaost zorgen in de zoemermaonden ok de Opsterlaanse Kompejonsvaort (as onderdiel van de Turfroute), en de attraktieparken Duinenzathe en Miniatuurpark Appelscha veur veul bezuuk. Ok komen in de omkrieten van Appelsche pingoruïnes veur.
Buten Appelsche leit et bezukerscentrum Drents-Friese Woold van Staotsbosbeheer. Op et karkhof staot ok ien van de klokkestoelen in Frieslaand.
Krek buten Appelsche is de bosbarg te vienen, waor in 2003 et renoveerde eupenlochttheater opni'j eupend wodde.
Opmarkelik
[bewark | bronkode bewarken]In Appelsche vienen sund 1933 de Pinksterlaanddaegen plak, een jaorliks annerchistisch festival.
Vrogger verbleven veul TBC-pesjenten in de gezonde bossen van Appelsche. Veul meensken hebben d'r dan ok nog herinnerings an. Van et veurmaolige sanitorium Beatrixoord is allienig nog de röntgenofdieling over. Disse ofdieling is now inricht as et ienigste tbc-museum ter wereld.
Veerder het Appelsche veur zoveer bekend is de ienigste heksenopleiding in Nederlaand. Heks Margarita van Rongen verzorgt de opleiding. In september 2005 kwam disse opleiding in et ni'js omdat de Belastingdienst vund dat de kosten veur de ienjaorige opleiding oftrekber weren. Dit leidde tot Twiede Kaemervraogen.
| Gemiente Ooststellingwarf |  | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|