Breevoort

	Breevoort
	Stad in Nederlaand
(Vlagge van Breevoort)	(Wapen van Breevoort)
	Bestuur
Provinsie	Gelderlaand
Gemeente	Aalten
	Geografie en bevolking
Inwonners;	1.525 (1 januari 2008);
Koordinaten	51° 57′ N, 6° 37′ O
	Aoverig
Belangrieke verkeersaoders	N318
Netnummer	0543
Postkode	7126
	Offisiële webstae
	www.bredevoort.nu

Breevoort (Nederlands: Bredevoort) is de enige plaatse met stadsrechten in de gemeente Aalten in den Achterhook, previnsie Gelderland in Nederland.

't Olde vestingstadjen Breevoort is vanof 1818 deel van de gemeente Aalten. In de middeleeuwn was et stadjen de woonplaatse van borgmannen. Dizze kearls waren de verdeadigers van et vroggere kasteel Breevoort. De heern van Breevoort hebt van den veurmoaligen veurburchte nen heavig umstreden veste emaakt dee van 1326 tot 1795 heufdstad van de heerlekheid Breevoort was (umvattend de darpen Aalten Dinsper en Wenterswiek) met eure buurtschoppen. De Grote Grachte en 't Möllebastion herinnert nog an dizze tied.

De grootsheid van et kleine Breevoort blik deroet dat könningin Beatrix nog altied den titel "Vrouwe van Bredevoort" drög. De mölle van Breevoort hef doarumme de name "Prins van Oranje" kreggen, waoruut ok de verbondenheid met 't Huus van Oranje blik.

Hendrickje Stoffels (Breevoort, 1626 - Amsterdam, 1663) is de bekendste Breevoortse van geboarte. Zi-j was in de 17de eeuwe skildersmodel en vri-jster van Rembrandt van Rijn.

Teggenwoordig steet Breevoort laandelek veural bekend as bookestad. De jaorleksen gondelvoarte in september trök altied völle kiekers.

Geskiednis

Breevoort kump veur et eerst veur op de lieste met bezittingen van den eertsbiskop van Keulen van 1188, dee 3 andelen hef van et kasteel Breevoort. Noa Herman en Johan van Breevoort arfden den graaf van Lohn en den graaf van Steinfurt beiden 'n deel van de heerlekheid.

Noadat den graaf van Steinfurt zien deal verkoch had an de biskop van Münster en de graaf van Lohn, zienen deal oavergaf an de graaf van Gelre, begon den stried um et hele bezit van de heerlekheid Breevoort, tussen Münster en Gelre. Dee stried duurden meer as 200 joar. Vanof 1326 heurde Breevoort veur altied bi-j Gelderland.

Muntrecht

In 1350 kreg Breevoort muntrecht. Muntheer was Kastelein Gerard Vullinc. Vullinc leet umstreaks 1350 op eigen name kwart groten sloan noar et veurbeeld van de munten van Reinald II van Gelre (1326 – 1343). (Woardeur Breevoort vandage den dag nog altied et recht hef um munten te sloan, zoas in 1988 tiedens et 800 joar bestoan)

Den hertog van Gelre verpandt in 1388 de heerlekheid Breevoort an Hendrik III van Gemen, weens zönne en kleinzönne ok pandheren van Breevoort waren. In 1388 kreg Breevoort veur de tweede kere stadsrechten.

Maarten van Rossum

Vanof 1492 tot 1526 was den graaf van Steinfurt pandheer, woarnoa et bestuur noar den Geldersen hertog ging, totdat den letsten wödden verslagen deur Keizer Karel V. Hee wodden doardeur 'Heer van Breevoort'. In dee tied is Maarten van Rossum pandheer van Breevoort zowal onder den letsten hertog as onder Keizer Karel V. Maarten van Rossum verni-jden neet lange doarnoa de olde middeleeuwse stad noar (in de veur den tied) ni-jste gangboare verstarkingen: met vestingwarken en eerden wallen; de olde stadsmure was neet langer bestand teggen et kriegsgeweld van dee tied.

Huus van Oranje

Noa keizer Karel V wodden könnink Filips II heer van Breevoort en hi-j deed de heerlekheid Breevoort in 1562 in pand an Diederik van Bronckhorst Batenburg in Anholt. Noa de ofzwering van Filips II wodden de Stoaten van Gelre 'Heer van Breevoort' en dee stelden in 1612 Prins Maurits an as pandhere. Hee mos doarveur 50.000 goldguldens betalen. In 1696 wodden de Heerlekheid deur de Stoaten van Gelre weg-egevvne an könnink-stadholder Willem III. Zo kwam de heerlekheid Breevoort helemoal in bezit van de Nassaus. Ene van de titels van Könningin Beatrix is doardeur nog altied 'vrouwe van Bredevoort'.

De vestenstad Breevoort had nen strategiesen ligging tussen zwoar begoanboare brookgebeeden. Tiedens den Tachtigjoarigen Oorlog wödden Breevoort meerdere moalen beleagerd en veroaverd. In 1597 veroaverden Maurits de stad.

Der besteyt ouk een artikel "Beleg van Breevoort (1597)" med meyr informaty oaver dit underwarp

Der besteyt ouk een artikel "Beleg van Breevoort (1606)" med meyr informaty oaver dit underwarp

Der besteyt ouk een artikel "Beleg van Breevoort (1672)" med meyr informaty oaver dit underwarp

Ok deur de belegeringen van Grolle hebt de leu in Breevoort völle last ehad, zoas in 1627.^[1]

Kruuttoornramp

In 1646 sloog den bliksem in den kruuttoorn, woardeur et kasteel ontploften en 40 leu umkwamen. Hierbi-j bevonden zich den droste Haersolte van Breevoort en zien gezin. Slechts ene zönne, Anthonie, was neet thuus en oaverleafden den ramp.

Der besteyt ouk een artikel "Kruuttoornramp (Breevoort)" med meyr informaty oaver dit underwarp

In 1818 wödden de gemeente Breevoort opeheaven en vanof dee tied völt de stad Breevoort bi-j de gemeente Aalten.

In 1986 wodden et stadsgezicht van Breevoort bescharmd verkloard.

In 1993 wodden Breevoort de Nederlaandse bookenstad.

Tweeden Wealdoorlog

In 1939 waren völle Breevoortsen anhanger bi-j de NSB, in de gemeente Aalten bedrog het percentage stemmers 7,7% woarvan 26,3% uut Bredevoort kwam. Anvang 1942 mössen ok de leu uut Breevoort veur dwangarbeid noar Duutsland. In et veurjoar van 1943 wodden de klokke uut de karktoorns eslöpt, woarbi-j nen monumentale klepklokke uut 1454 in Breevoort mocht blievn, dree klokke uut de St. Gregoriuskarke bunt nooit meer terug-ekomne.

De leste twee weaken van meert 1945 bunt de meest angstige in Breevoort ewest, et front kwam al moar dichterbi-j. Bocholt wodden bombardeerd in dee tied. Et zag d'r efkens noar uut dat de Duutsers zich nog bi-j de grenze wollen ingraven. Moar de Duutsers gingen vort. Zee bloasden doarbi-j (op twee noa) alle bruggen ovver de Slingebeake op en staken eure munitie in brand woarbi-j ne boerderi-je in brand vlög en nen auto op-ebloazen wodden. Dee dag leepen de Brevoortsen met oranje en vlaggen deur de stroaten en zongen et Wilhelmus. De bevrieding op 31 meert 1945 was ne feit.

Woapen

Et olde woapen is in onbruuk geraakt deur de machtsovernoames deur de tied hen. Teggenwoordig wödt et woapen van noazoaten van de familie "van Brevoort" dat in Amerika bewaard is ebleaven vanof 1988 evoerd. Dat wierd in gebruuk enommen ter geleagenheid van de viering van 800 joar Breevoort.