6. September
De 6. September is de 249. Dag in’n Gregoriaanschen Klenner. In Schaltjohren is dat de 250. Dag.
| September | ||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wat passeert is
[ännern | Bornkood ännern]Politik un Sellschop
[ännern | Bornkood ännern]- 394: Theodosius I. winnt in de Slacht an’n Frigidus över den weströömsch Kaiser Flavius Eugenius un den General Arbogast un eent as letzten Kaiser de beiden röömschen Rieken wedder tohopen.
- 1522: Na Ferdinand Magellans Dood kiehrt dat letzte Schipp Victoria ünner Juan Sebastián de Elcano vun jümmer Expeditschoon na Spanien torüch.
- 1669: Na en Krieg vun meist en viddel Johrhunnert gifft de Republik Venedig dat Eiland Kreta an de Osmanen över
- 1901: Leon Czolgosz schütt op den US-amerikaanschen Präsidenten William McKinley, de poor Daag later dood blifft.
- 1915: Düütschland, Öösterriek-Ungarn un Bulgarien sluut sik to de Middelmächte tosamen.
- 1939: In’n Rahmen vun’n so nöömten Polenfeldtog warrt de Stadt Krakau vun de Wehmacht innahmen.
- 1949: De Veteran ut’n Weltkrieg Howard Unruh schütt in Cambden, USA, op ahn Wahl op Minschen, wovun 13 ümkommt. He is dormit de eerste Heckenschüttmöörder.
- 1953: CDU un CSU winnt mit Konrad Adenauer de Wahlen to’n tweeten düütschen Bunnsdag.
- 1955: In Istanbul un İzmir in de Törkie kummt dat to swore Progromen gegen de Greken. Dorbi warrt meist all orthodoxen Karken to schannen maakt.
- 1968: Swasiland warrt unafhangig vun Grootbritannien.
- 1991: Arnold Rüütel warrt Staatspräsident vun Estland.
- 1995: Ünner internatschonal Protest maakt Frankriek den eersten vun mehrere plante Atomtests op’n Mururoa-Atoll.
Kunst, Kultur un Bowark
[ännern | Bornkood ännern]- 1791: De Oper La Clemenza di Tito (dt.: Die Milde des Titus) vun Wolfgang Amadeus Mozart warrt in Prag ooropföhrt.
- 1944: Billy Wilders Meisterwark Double Indemnity (dt: Frau ohne Gewissen) warrt in de USA ooropföhrt.
- 1970: Jimi Hendrix gifft op Fehmarn sien letztet Konzert.
- 1978: De Mesa-Verde-Natschonalpark warrt to’n Weltnaturarv maakt.
- 1986: Dat Museum Ludwig un de Philharmonie warrt in Köln open maakt.
Wetenschoppen un Technik
[ännern | Bornkood ännern]- 776 v. Chr: Dör en Sünndüsternis, de in’n chines’schen un in’n Gregoriannschen Klenner fasthollen weern, künnt beid Klenners mitenanner afgleken warrn.
Katastrophen
[ännern | Bornkood ännern]- 1929: In Finnland starvt 150 Minschen – dorünner veele Schoolkinner – bi en Unglück vun den Damper „Kuru“.
- 1975: Bi en Eerdbeven in Lice, Törkie, kommt ungefäähr 2.400 Lüüd üm.
- 1986: Bi Karatchi in Pakistan warrt en Boeing 747 mit Granaten beschaten. 21 Minsche blievt dör de Explosionen dood.
- 2005: De Taifun Nabi maakt de japansch Insel Kyūshū to schannen.
Boren
[ännern | Bornkood ännern]- 1757: August Friedrich Langbein, düütsch Dichter un Schriever.
- 1766: John Dalton, engelsch Naturforscher un Lehrer.
- 1821: Auguste Zinck, plattdüütsche Schrieersche († 1895)
- 1826: Leopold Ullstein, düütsch Verlegger.
- 1860: Jane Addams, US-amerikaansch Pazifistin un Freedensnobelprieddrägerin.
- 1867: Hermann Bahner düütsch Landschapsmaler († 1938)
- 1877: Buddy Bolden, US-amerikaansch Jazzmusiker († 1931)
- 1879: Adolf Strauß, düütsch Offizier in den Tweeten Weltkrieg († 1973)
- 1881: Arve Staxrud, norweegsch Polarforscher († 1933)
- 1882: Paul Fischer, düütsch Footballnatschonalspeler († 1942)
- 1888: Adam Massinger, düütsch Astronom († 1914)
- 1891: Yrjö Väisälä, finnisch Astronom un Physiker († 1971)
- 1892: Sir Edward Victor Appleton, engelsch Physiker un Nobelpriesdräger
- 1898: Gennadi Nikititsch Olonkin, russisch-norweegsch Funker un Polarforscher († 1960)
- 1906: Luis Federico Leloir, argentiensch Chemiker un Nobelpriesdräger
- 1913: Gustave Danneels, belgisch Radrennfohrer († 1976)
- 1915: Franz Josef Strauß, düütsch Politiker, Bunnsminister un bayerisch Ministerpräsident († 1988)
- 1917: Robert Mitchum, US-amerikaansch Schauspeler.
- 1926: Henri Van Kerckhove, belgisch Radrennfohrer († 1999)
- 1927: Peter Steiner, düütsch Schauspeler
- 1933: Bjørg Skjælaaen, norweegsch Ieskunstlöperin († 2019)
- 1939: Tonegawa Susumu, japaansch Molekularbiologe, Immunologe un Nobelpriesdräger
- 1943: Richard John Roberts, britsch Biochemiker un Nobelpriesdräger
- 1946: Bryan Daniel O’Connor, US-amerikaansch Astronaut
- 1947: Annette Faße, düütsch Politikerin un Bundsdagsafordnete
- 1953: Gianbattista Baronchelli, italieensch Radrennfohrer
- 1953: Patti Yasutake, japaansch-US-amerikaansch Schauspelerin
- 1954: Ève Luquet, franzöösch Breefmarkenkünstlerin
- 1955: Anne Henning, US-amerikaansch Iesflinklöperin
- 1960: Norbert Joos, Swiezer Bargstieger un Bargführer († 2016)
- 1963: Geert Wilders, nedderlannsch Politiker
- 1971: Dolores O’Riordan, irisch Singerin
- 1976: Naomie Harris, engelsch Schauspelerin
Storven
[ännern | Bornkood ännern]- 394: Flavius Eugenius, weströömsch Kaiser
- 972: Johannes XIII., Paapst
- 1566: Süleyman I., bedüdend Sultan vun de Osmanen (* 1494)
- 1691: Burkhardt von Berlepsch, düütsch Jurist un Verwaltensbeamten.
- 1880: Edwin Oppler, düütsch Architekt.
- 1902: Frederick Augustus Abel, britsch Chemiker
- 1915: Otto Kitzler, düütsch Cellist un Dirigent (* 1834)
- 1948: Richard Chace Tolman, US-amerikaansch Physiker
- 1956: Michael Ventris, Sprakenwetenschoppler.
- 1975: Adolf Werner, düütsch Footballnatschonalspeler (* 1886)
- 1978: Adolf Dassler, düütsch Ünnernehmer un Grünner vun Adidas
- 1994: James Clavell, britsch-amerikaansch Schriever und Filmspeelbaas
- 1998: Akira Kurosawa, japansch Filmspeelbaas (* 1910)
- 1999: Arnold Fishkin, US-amerikaansch Jazzmusiker (* 1919)
- 2005: Otto B. Roegele, düütsch Publizeerer.
- 2007: Luciano Pavarotti, italiensch Tenor
- 2011: Hans Apel, düütsch Politiker un Bundsminister (* 1932)
- 2013: Susanne Hermans, düütsch Politikerin un Landdagsafordnete (* 1919)
- 2019: Robert Mugabe, Präsident vun Simbabwe (* 1924)
- 2023: Richard Davis, US-amerikaansch Jazzmusiker (* 1930)