Ella Fitzgerald

Ella Fitzgerald (1940)

Ella Fitzgerald, November (1946)

Ella Fitzgerald wiels en Konzert in Köln (1975)

Ella Jane Fitzgerald (* 25. April 1917 in Newport News, Virginia; † 15. Juni 1996 in Beverly Hills, Kalifornien) weer en US-amerikaansch Jazz-Singerin.

Leven

Ella Fitzgerald is in Yonkers dicht bi New York upwussen un weer siet hör veerteihnst Levensjohr as Vullwaise up sück alleen stellt. Hör Debüt as Singerin geev se mit 17 Johren in dat legendäre Apollo Theater in Harlem; dat Apollo Theater hett regelmatig Amateurwettbewarfen maakt, vun de se een winnen dee. Oorsprünglich wull se bi dissen Talentwettbewarf as Danzerin uptreden, weer aber vörher so upgereegt, dat hör de Knee zittern deen un se denn lever en Leed sung. Fitzgerald wurr doruphen 1935 vun Chick Webb in sien Big Band engageert. 1936 nehmen se mit „Love and Kisses“ en eerst Plaat up; 1938 harrn se en Nummer-Een Hit: Dat fröhliche A Tisket A Tasket – eegentlich en Kinnerleed – hett hör mit Chick Webb to'n Star maakt. En wiedere Nummer-Een-Hit gelung hör mit Into Each Life Some Rain Must Fall in dat Johr 1944. Fitzgerald kunn sück sowohl in den Pop-, as ok in R&B- un Country-Charts vun de USA platzeeren.

As Chick Webb 1939 dood bleev, hett se tonächst de Band övernommen, de nu ünner de Naam Ella Fitzgerald and Her Famous Orchestra uptreden dee. Wiel Ella Fitzgerald aber kien Noten lesen kunn, dörg se nich as Bandleaderin. So fung se 1941 hör Solokarriere an un entwickel sück to en vun de gröttste Jazzsingerinnen. 1946 tour se mit Dizzy Gillespie un is in de Jazz at the Philharmonic-Konzertreeg vun Norman Granz uptreden, de hör ok in den Musikfilm Improvisation (1950) mitwarken leet. Nah en Upträe in den Film Pete Kelly’s Blues 1955 gung se to Verve Records. Hör Repertoire reck vun Swing äver Bebop, Blues, Bossa Nova, Samba, Gospel un Hip-Hop bit to verjazzt Wiehnachtsleeder. Faken wurr se de „First Lady of Song“ nömmt. Hör Markenteeken weer en Gesangsoord, de se mitentwickelt hett un de hör to Weltruhm verhulp: de Scatgesang. Charakteristisch is de jöögd Charme vun hör Stimm un hör bt hüüd nich överdrapen Lichtigkeit vun hör Phraseeren, de hör dat erloov, mit en beachtlich Stimmümfang vun dree Oktaven as en Jazz-Instrumentalist to improviseeren.

To de herutragen Schallplatteninspeelen vun Ella Fitzgerald tellen hör Songbooks vun de wichtigst amerikaansch Komponisten vun de eerst Hälft vun dat 20. Johrhunnert, de se dormit en Denkmal setten dee un all nahfolgen Singerinnen Lehrböker för de perfekte Interpretatschoon vun de jeweilig Songs geev.

Nahfolgend en Uplistung vun hör klassisch Songbooks för dat Label Verve un de dortogehörigen Arrangeure:

• 1956 – Ella Fitzgerald Sings the Cole Porter Songbook (Buddy Bregman)
• 1956 – Ella Fitzgerald Sings the Rodgers & Hart Songbook (Bregman)
• 1957 – Ella Fitzgerald Sings the Duke Ellington Songbook (Duke Ellington & Billy Strayhorn)
• 1958 – Ella Fitzgerald Sings the Irving Berlin Songbook (Paul Weston)
• 1959 – Ella Fitzgerald Sings the George and Ira Gershwin Songbook (Nelson Riddle)
• 1961 – Ella Fitzgerald Sings the Harold Arlen Songbook (Billy May)
• 1963 – Ella Fitzgerald Sings the Jerome Kern Songbook (Riddle)
• 1964 – Ella Fitzgerald Sings the Johnny Mercer Songbook (Riddle)

För anner Plattenfirmen nehm se later ebenfalls Songbooks up, ünner annern nochmals mit Leeder vun de Bröers Gershwin as ok Cole Porter un Antônio Carlos Jobim. Kolleginnen as Sarah Vaughan oder Dinah Washington sünd hör Bispeel folgt un hebbt ebenfalls Songbooks upnommen. En wiedere bedüüden Inspeelen vun Fitzgerald gifft dat vun Gershwin sien Oper Porgy and Bess, de se gemeensam mit Louis Armstrong upnehm. Doröver herut gifft dat tallriek Live-Inspelen vun de Konzerte vun Fitzgerald, de wiesen, dat dat keen Ünnerscheed tüschen en Studio- oder Livegig bi hör geev. De eenzig qualitativ Ünnerscheden bestaht bi de Upnahmetechnik. Se wunn all tosommen 13 Grammys; 1987 wurr se mit de National Medal of Arts uttekent.

Se hett lang Johren an Diabetes leeden, de gegen Enn' vun hör Leven dorto führ, dat se blind wurr. En widere Folg vun de Krankheit weer de Amputatschoon vun beid Ünnerschenkel in dat Johr 1993. Dree Johr later is se as en vun de wichtigst Jazzsingerinnen vun dat 20. Johrhunnert storven. Se liggt up den Inglewood Park Cemetery in Inglewood bi Los Angeles begraven.

Privat

Fitzgerald weer mindst tweemal verheiraadt. Hör eerst Ehe hett se 1939 slooten – anner Borns snacken van 1941 – mit den Habenarbeiter Benjamin „Benny“ Kornegay, de hör un hör Band as en Oord männlich Groupie up Träe un Träe folgen dee. As se nah en kört Ehe vun kriminell Verwicklungen vun hör Mann erfohren hett, hett se de Ehe annuleeren laaten. Hör tweet Ehemann weer van 1946 bit 1952 – anner borns nömmen ok weer anner afwieken Daten, as to'n Bispeel 1947–1953 oder 10. Dezember 1947 – 1952 – de Bassist Ray Brown, mit de se een Kind, Ray Brown jr., adopteeren dee. 1957 geev dat Berichte in de skandinaavsch Presse, dat se den jungen Norweger Thor Einar Larsen stillkens heiraadt harr.

Diskografie (Utwahl)

• 1938 – A-Tisket, A-Tasket (eerst Single-Hitespood mit Chick Webb)
• 1950 – Ella Sings Gershwin
• 1954 – Lullabies of Birdland
• 1954 – Songs in a Mellow Mood
• 1955 – Songs from “Pete Kelly’s Blues”
• 1955 – The First Lady Of Song (Decca)
• 1956 – Sings the Cole Porter Songbook Vol. 1 und Vol. 2
• 1956 – Ella and Louis
• 1956 – Sings the Rodgers and Hart Songbook
• 1957 – Ella and Louis Again
• 1957 – Sings the Duke Ellington Songbook
• 1957 – Ella Fitzgerald at the Opera House
• 1957 – Like Someone in Love
• 1957 – Porgy and Bess
• 1958 – Ella Fitzgerald and Billie Holiday at Newport
• 1958 – Ella Swings Lightly
• 1958 – Ella Fitzgerald Sings the Irving Berlin Songbook
• 1959 – Sings the George and Ira Gershwin Song Book
• 1960 – Ella Fitzgerald sings Songs from the Soundtrack of Let No Man Write My Epitaph
• 1960 – Ella in Berlin: Mack The Knife
• 1960 – Ella Wishes You a Swinging Christmas
• 1961 – Ella Fitzgerald Sings the Harold Arlen Songbook
• 1961 - Clap Hands, Here Comes Charlie (Verve)
• 1962 – Ella Swings brightly with Nelson
• 1962 – Ella Swings gently with Nelson
• 1963 – Ella Sings Broadway
• 1963 – Ella Fitzgerald Sings the Jerome Kern Songbook
• 1963 – On the Sunny Side of the Street – Ella and Basie
• 1963 – These Are the Blues (Verve)
• 1964 – Hello, Dolly! (Verve)
• 1964 – Ella Fitzgerald Sings the Johnny Mercer Songbook
• 1965 – Ella at Duke’s Place
• 1965 – Ella in Hamburg (Verve)
• 1967 – Whisper Not
• 1967 – Brighten the Corner (Capitol Records)
• 1967 – Ella Fitzgerald’s Christmas (Capitol Records)
• 1968 – 30 by Ella (Capitol Records)
• 1968 – Misty Blue (Capitol Records)
• 1969 – Sunshine of Your Love (Capitol Records)
• 1969 – Ella (Reprise Records)
• 1970 – Things Ain’t What They Used to Be (And You Better Believe It) (Reprise Records)
• 1971 - Ella A Nice (Pablo)
• 1972 – Ella Loves Cole (Atlantic Records)
• 1973 – Newport Jazz Festival: Live at Carnegie Hall (Columbia Records)
• 1973 - Take Love Easy (Pablo)
• 1974 - Fine And Mellow (Pablo)
• 1974 – Ella in London (Pablo)
• 1974 – Ella and Oscar (Pablo)
• 1975 – At the Montreux Festival (Pablo)
• 1977 - With The Tommy Flanagan Trio, Montreux '77 (Pablo)
• 1978 – Dream Dancing
• 1980 – Ella Abraça Jobim | Ella Fitzgerald Sings the Antonio Carlos Jobim Songbook
• 1990 – All That Jazz

Film un Feernsehn

Ehr woll gröttsten Filmupträe harr Elle Fitzgerald 1955 in Jack Webb sien Jazz Film Es geschah in einer Nacht (Pete Kelly’s Blues). De Nebenrullen in dissen Film weern mit Janet Leigh un de Singerin Peggy Lee besett. Ofschons se all vördem en lütt Rull in en Film harr (Helden im Sattel, 1942), weer se doröver begeistert, dat Norman Granz hör de Rull anbeeden dee. Nah Es geschah in einer Nacht weer se blots noch in Cameo-Uptreden to sehn. So to'n Bispeel in St. Louis Blues (1958) mit Nat King Cole oder Let No Man Write My Epitaph (1960). Um eenig later, in de 1980er Johren, speel se in dat Feernseh Drama The White Shadow.

In de Feernsehwarf is se för Kentucky Fried Chicken un den Musikkassetten Hersteller Memorex uptreden.

Ehrungen (Utwahl)

• 1978: Upnahm in de Big Band and Jazz Hall of Fame as een vun de Eersten Fiev
• 1985: NEA Jazz Masters Fellowship
• 1987: National Medal of Art
• 1992: Upnahm in de International Academy of Jazz Hall of Fame

Tosätzlich wurr se noch in de American Jazz Hall of Fame upnommen un kreeg ok de Presidential Medal of Freedom.

Filmographie

• 1942: Helden im Sattel (Ride ’Em Cowboy) … as Ruby
• 1952: All Star Summer Revue (TV)
• 1955: Es geschah in einer Nacht (Pete Kelly’s Blues) … as Maggie Jackson
• 1958: St. Louis Blues
• 1960: Let No Man Write My Epitaph … as Flora
• 1966: All My Life … als Vocalist
• 1980: The White Shadow (TV) … as Maxine Jefferies

Rezeptschoon

• De Version 2.1 „Ella“ vun de anseggt Blogsoftware Wordpress is Ella Fitzgerald widmet.
• Dat Leed Ella, elle l’a vun France Gall (1988 up Platz 1 vun de düütsch Hitparade) is en Hommage an Ella Fitzgerald.
• Ella Fitzgerald un anner berühmt Musiker wurrn in den Song Back In The Day vun Christina Aguilera verewigt.
• Into each life some rain must fall, dat Ella Fitzgerald mit den Ink Spots upnehm, wurrd in dat Videospeel Fallout 3 vun de fiktiven Radiostatschoon ’Galaxy News Radio’ speelt.

Literatur

• Rainer Nolden: Ella Fitzgerald: ihr Leben, ihre Musik, ihre Schallplatten. Oreos, Gauting 1986, ISBN 3-923657-15-3.
• Stuart Nicholson: Ella – die Stimme des Jazz. Bertelsmann, München 1993, ISBN 3-570-02340-0.
• Jim Haskins: Ella Fitzgerald – First Lady Of Jazz. Heyne, München 1994, ISBN 3-453-07545-5.
• Leslie Gourse The Ella Fitzgerald Companion: Seven Decades of Commentary. Schirmer, New York 2000, ISBN 978-0-8256-7179-1.

Weblinks

Ella Fitzgerald. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• DNB-Katalog
• Offiziell Websteed Ella Fitzgerald (engelsch)
• Elle Fitzgerald In: FemBio. Frauen-Biographieforschung (mit Literaturangaven un Zitaten)
• Biografie, Diskografie un News bi JazzEcho
• Ella Fitzgerald Complete Discography altervista.org
• To'n Dood vun Ella Fitzgerald Nahroop (Die Zeit, 1996)
• Personennaamdatei