Groot Hund

Daten to dat Steernbild Groot Hund
Naam	Groot Hund
Latiensch Beteken	Canis Maior
Latiensch Genitiv	Canis Maioris
Latiensch Afkörten	CMa
Laag	op’n Himmelsäquater
Rektaszension	6h 11m 36s bit 7h 27m 54s
Deklinatschoon	-33° 15´ 2´´ bis -11° 1´ 49´´
Flach	380 Quadratgrad
Woneem to sehn	57° Noord bit 90° Süüd
Wanneer to sehn (in Düütschland)	Winter
Tall vun de Steerns mit Magnitude < 3^m	5
Hellste Steern, Magnitude	α Canis Maioris (Sirius), -1,44^m
Meteorströöm	keen vun Bedüden
Naversteernbiller (vun Noord in’n Klockenwiesersinn)	Eenhoorn Haas Duuv Achtersteven
Koort vun’t Steernbild Groot Hund

Groot Hund (lat. Canis Maior oder Canis Major) is de Naam vun een vun de 88 modernen Steernbiller. De Grote Hund liggt süddlich vun’n Himmelsäquater in’n Süüdoosten vun’n Orion. De dree Gördelsteerns vun’n Orion wiest nipp un nau op Sirius, wat de hellste vun all Fixsteerns is un den süüdlichen Eckpunk vun’t Wintersösseck dorstellt.

Vun Middeleuropa ut is de Grote Hund in’n Winter deep över’n süüdlichen Horizont to sehn. Dör den westlichen Deel vun’t Steernbild tütt sik dat lüchten Band vun de Melkstraat, so dat in’n Groten Hund ok en poor intressante Steernhopens beobchte warrn künnt. De süüdlichste Deel vun’n Groten Hund is in Helsinki oder Stockholm al nich mehr to sehn.

Historie un Mythologie

De Grote Hund weer een vun de 48 Steernbiller vun de greekschen Astronomie in de Antike, de al vun Ptolemäus beschreven worrn sünd. Aver ok al de Babylonier hebbt in dat Steernbild en Hund sehn, de den Jager Orion folgen de. De ollen Ägypters hebbt dorgegen in dat Steernbild jemehr Göddin Isis sehn. De Greken hebbt dorin den Hund vun de Aurora sehn, de gauer wesen hebben schall as all annern. Ok se hebbt em as Jagdhund to’n Orion toordent.

De bannig helle Steern Sirius hett al jümmer un in all Kulturen en sünnere Bedüden hat. To de Tiet vun de Pharaonen hett sien Opgahn an’n Morgenhimmel af ruchweg 2000 v. Chr. jeed Johr dat Hoochwater vun’n Nil ankünnigt, dat för de ägyptische Bueree un dat Överleven vun’t Volk düchtig wichtig weer. De Greken glöven doran, dat Sirius de Kraft vun de Sünn starker maken de un dat Land utdröögt. Sien Opgahn in de Morgenstünnen weer to de Tiet vun de gröttsten Hitt vun’n Sommer, de ok vundaag noch as Hundsdaag betekent warrt.

Objekten

Steerns

B	F	Naams o. annere Beteken	Grött	Lj	Spektralklass
α	9	Sirius, Aschere, Canicula, Hundssteern	-1,44^m	8,7	A1 V
ε	21	Adhara	1,50^m	431	B2 III
δ	25	Wezen, Alwazn	1,83^m	1792	F8 Ia
β	2	Murzim, Mirzam, Mirza	1,98^m	715	B1 II
η	31	Aludra,	2,45^m	3200	B5 Ia
ζ¹	1	Phurud, Furud	3,02^m	46
ο²	24		3,02^m	2500	B3 Ia
σ	22		3,49^m	1500	K8 Ib
ο¹	16		3,89^m	2000	K3 Ia
ν²	7		3,95^m	80	K1 III
ω	28		4,01^m	500	B3 IV
θ	14		4,08^m	200	K4 III
γ	23	Muliphein	4,11^m	402	B8 II
ξ¹	4		4,34^m
ι	20		4,36^m
κ	13		4,36^m	800	B2 IV
π	30		4,37^m
ν³	8		4,42^m
	27	EW CMa	4,42^m	1000	B3 III
λ			4,47^m
ξ²	5		4,54^m
π	19		4,66^m
	15		4,82^m
	29	UW CMa	4,88^m
μ	18		5,0^m	500	G3 III

Sirius (α Canis Majoris) is mit en schienbore Helligkeit vun -1,44^m de hellste Steern an’n Nachthimmel. Butendem is dat een vun de nächsten Steern vun de Eer ut. Wohrhaftig is dat sogor en Dubbelsteern mit en lütten Witten Dwarg vun 8,7^m, de den Hööftsteern in föfftig Johren ümkreist. Al Friedrich Wilhelm Bessel hett 1845 markt, dat sik dat Spektrum vun Sirius ännert un dorför en tweeten Steern verantwoortlich wesen künn. Nawiest worrn is de aver eerst 1865 mit en leistungsstark Telekop. Mit dat fre’e Oog is dat System nich goot to beobachten, vun wegen dat de Hööftsteern den annern överblennt. De Afkumst vun den Naam is nich kloor. Villicht stammt he ut dat Babylonische un heet so wat as „de Strahlende“. He künn aver ok ut de Spraak vun de Sumerer kamen un „gresig hitt“ bedüden.

δ Canis Majoris is de drütthellsten Steern in’n Groten Hund. De is en Resensteern vun de Spektralklass F8 un ruchweg 1.800 Lichtjohren wiet vun uns weg. He is üm un bi 200 mol so groot in’n Dörmeter as de Sünn un hett de 20.000-facke Lüchtkraft. De Egennaam is Wezen, wat ut dat Araabsche kummt un „Gewicht“ heet.

In’t Johr 2003 is in’n Groten Hund de Galaxie opdeckt worrn, de an dichtsten an de Melkstraat liggt: de Canis-Maior-Dwarggalaxie. Se is aver vun interstellare Materie verdeckt un kann in’t sichtbore Licht kuum sehn warrn. Funnen weer se mit Help vun Infraroot-Teleskopen.

Dubbelsteerns

System	Grötten	Afstand
α	-1,44^m/8,7^m	B2 / A3	10"
ε	1,5^m/7,5^m	B2 III	176"
η	2,45^m/7,0^m	B5 / A0	180"
ζ	3,0^m/7,6^m	B3 / K0	176"
τ	4,5^m/10^m/11^m		8,2/14,5
145 CMa (Herschel 3945)	4,7^m/6,5^m	K5 / F0	7,6"

De tweethellste Steern in’n Groten Hund, ε Canis Majoris, is jüst so as Sirius en Dubbelsteern. Man, mit en Afstand vun 500 Lichtjohren is he veel wieter weg. De Hööftsteern is en blauen, resenhaften Steern vun de Spektralklass B2. De lüttere Steern steiht in’n Afstand vun 8 Bagensekunnen un hett en schienbore Helligkeit vun 8,1^m. To’n Bekieken is en Teleskop nödig. Mit Egennaam heet he Adhara, wat araabsch is un „Jumfer“ bedüüt.

η Canis Majoris tellt to de lüchtstarksten Dubbelsteerns, de bekannt sünd. De Hööftsteern lücht 100.000 mol so dull as de Sünn. He is an’n Himmel opfallig hell, liekers dat he en Afstand vun 3.200 Lichtjohren hett. In’n Afstand vun 180 Bagensekunnen hett he en Begleider vun de 7. Gröttenklass. Ok sien egennaam Aludra' is vun’t araabsche Woort för „Jumfer“ afleidt.

En Dreefacksteern is τ CMa. De Hööftsteern is 4,5^m hell un warrt ümrkeist vun twee Steeern mit de Gröttenklassen 10 un 11.

En intressant Objekt is 145 CMa, de ok Herschel 3945 heten warrt. He weer 1837 vun John Herschel opdeckt. In’t Teleskop sütt man en goldgelen un en witten Steern. De beiden sünd aver nich physikaalsch mitenanner verbunnen, se staht blots vun de Eer ut tofallig in de glieke Richt. Man seggt dorto optisch Dubbelsteern.

Ännerliche Steerns

Steern	Grötten	Periood	Tyyp
β	1,95^m bis 2,0o^m	6 Stünnen	Beta-Cepheid
ο ¹ CMa	3,8^m bis 4,0^m	unregelmatig	unregelmatig Ännerlich
27 CMa	4,4^m bis 4,7^m	unregelmatig	unregelmatig Ännerlich
ω CMa	3,6^m bis 4,2^m	unregelmatig	unregelmatig Ännerlicher
UW CMa	4,8^m bis 5,3^m	4,3934 Daag	Beta-Lyrae-Steern

β Canis Majoris (Murzim, araabsch för „Herold“) is en pulseeren Ännerlichen Steern vun’n Tyyp vun de Cepheiden. He steiht in en Afstand vun 715 Lichtjohren un ännert sien Helligkeit in en Periood vun söss Stünnen.

De Steerns ο¹ (2.000 Lichtjohren), 27 (1.000 Lichtjohren) un ω (500 Lichtjohren) ännert jemehr Helligkeit unregelmatig, wobi de Ännern aver nich sünners dull utfallt.

En ännerlichen Steern vun’n Tyyp Beta-Lyra is UW CMa in en Afstand vun 5.000 Lichtjohren. Sien Helligkeit swankt twüschen 4,8^m un 5,3^m mit en Periood vun 4 Daag, 9 Stünnen un 26 Minuuten.

Messier- un NGC-Objekten

Messier (M)	NGC	annere	Grötten	Tyyp
M41	2287		5^m	Apen Steernhopen
	2359		9^m	Gasnevel
	2360		7^m	Apen Steernhopen
	2362		4^m	Apen Steernhopen
		Collinder 140	5,5^m	Apen Steernhopen

De Grote Hund bargt veer apene Steernhopens un en Gasnevel. De Steernhopen M 41 is en Objekt vun Katalog vun Charles Messier. M 41 is licht to finnen, he steiht ünner Sirius. He is hell noog, dat he al mit dat Oog kennt warrn kann un weer wohrschienlich ok in de Antike al bekannt. De Steernhopen hett en Afstand vun ruchweg 2.500 Lichtjohren. In’t Feernglas künnt al üm un bi 40 enkelte Steerns sehn warrn. In gröttere Teleskopen sünd bit to 100 Steerns to sehn.

De Gasnevel NGC 2359 steiht in 4.000 Lichtjohren Afstand un weer 1785 vun Wilhelm Herschel opdeckt. He is in’t Teleskop as verswommen Plack to sehn. Intressante Strukturen warrt düütlich, wenn man en Interferenzfilter bruukt.

NGC 2360 is 1785 vun Karoline Herschel opdeckt worrn. Dat is en Steernhopen in ruchweg 5.000 Lichtjohren. In’t middelgrote Teleskop künnt ruchweg 50 enkelte Steerns bit Gröttenklass 12 oplöst warrn.

NGC 2362 weer ok 1785 vun Wilhelm Herschel opdeckt. He sütt in’t Feernglas steernfömig ut. De hellste Steern vun den Hopen is de Dreefacksteern τ CMa. Mit en Öller vun ruchweg een Million Johren is dat een vun de jüngsten bekannten apenen Steernhopens.

Collinder 140 weer 1752 vun Nicolas Lacaille opdeckt. De is ungefähr 180 Lichtjohren wiet weg un lett sik in’t Feernglas in 15 Steerns oplösen.

Kiek ok

Steernbild

Weblenken

Groot Hund. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

De 88 modernen Steernbiller