Hermann Böning (Wöörbookschriever)
Hermann Böning (* 2. Juli 1864 in Schlutter; † 7. Januar 1953) weer en Schoolmeester an dat Seminar in Ollnborg. He hett dat „Plattdüütsch Wöörbook for dat Ollnborger Land“ tohopenstellt. Düt Book hett midderwielen veer Uplagen sehn.
Leven
[ännern | Bornkood ännern]Böning is de Söhn vun den Hööftlehrer Adolf Böning ween. De weer togange in Schlutter in de Gemeende Ganderkesee. 1868 is de Vadder versett wurrn nah Wildeshusen. Dor besöch Hermann de Volksschool. Later güng he up dat Realgymnasium to Quokenbrügge un möök sien Afsluss 1879. Dornah is he in dat Lehrerseminar in Ollnborg intreden. Vun’n 1. Mai bit to’n 1. Oktober 1882 is he denn Schoolmeester in Borbeck ween un denn is he mit 18 Johren an dat Ollnborger Seminar as Utbiller ropen wurrn. Bit düsse Anstalt 1927 uplööst wurrn is, hett he dor meist 45 Johr lang as Schoolmeester för Physik, Musik un Sport arbeit. Bit to’n 1. April 1930 weer he denn noch as Referent för Sport an dat Ministerium in Ollnborg togange. Dornah is he denn in'n Rohstand intreden. Hermann Böning weer 53 Johr lang glücklich verheiraat mit Marie, borene Meyer ut dat Süüdollnborger Land.
Plattdüütsch Wöörbook
[ännern | Bornkood ännern]Hermann sien Vadder Adolf ( storven 1913) harr al allerhand plattdüütsche Wöör un Utdrück ut sien Heimat sammelt. Professer Bernhard Winter un de Hööftlehrer Friedrich Koopmann hefft düsse Sammeln överarbeit un in dat Johr 1932 ünner den Naam „Ene plattdütsche Wöerkiste ut’n Ollnborger Lanne, sammelt un upsett’ van weiland Kosten Böning, Koster Friderik Koopmann, Berend Winter un noch wecke anner“ rutgeven. As Hermann Böning in Rohstand güng, hett he düt Book as Grundlaag nahmen un tein Johr an en neet Wöörbook arbeit. 1941 is dat as 7. Heft ut de Reeg „Oldenburger Forschungen“ rutkamen ünner den Titel „Plattdeutsches Wörterbuch für das Oldenburger Land“. Rutgever weer de dormolige „Oldenburger Verein für Landesgeschichte und Altertumskunde“. In den eersten Deel staht Wöör in de noordollnborgsche Mundoort, in den tweten Deel sünd de Süüdollnborger (Cloppenborger) Wöör to finnen. Dat Book is goot upnahmen wurrn un weer fix utverköfft.
Afsicht
[ännern | Bornkood ännern]Hermann Böning schrifft süms in sien Woort an den Leser:
- „...Man wi moet uppassen. Dat geit mit use Spraak as mit de litjen Eilannen in de Jade un Noordsee; alle Jahr spöölt dar 'n Brocken van weg, un de Lüe moet för Gewalt sik weren mit Slengen un Stene. Man dar kannst'e hier nix mit anfangen; hier helpt bloot-de Leew to use Volk un use Spraak. Un wat dar allens van Ollers her tohöört un bliwen schall, lewe Leser, dat wullen disse Blöer Di geern wisen. Nu help fudder!“
Böker
[ännern | Bornkood ännern]- Plattdeutsches Wörterbuch für das Oldenburger Land. Dinklage 1970²
- Just datsülvige, Ollnborg 1984³
- Plattdeutsches Wörterbuch für das Oldenburger Land, 4., erweiterte Auflage, bearbeitet von Jürgen Lange, Hans-Joachim Mews, Dieter Stellmacher, in de Reeg Oldenburger Forschungen, Neue Folge, Band 7, Ollnborg, 1998