Premierminister vun Grootbritannien

De Premierminister vun Grootbritannien is de höögste Amtmann in de Regeren vun sien Majestät (His Majesty's Government). De vull Titel vun den Premierminister, to disse Tied Rishi Sunak, is Prime Minister, First Lord of the Treasury, and Minister for the Civil Service of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland (Premierminister, Eerst Lord vun dat Schatzamt un Minister för den Staatsdeenst vun dat Vereenigte Königriek vun Grootbritannien un Noordirland). In fröhere Johrhunnerten weer de Titel vun den Eersten Lord vun dat Schatzamt nich mit den vun den Premierminister verbunnen; de leste Premierminister, de nich to de glieke Tied Eerst Lord vun dat Schatzamt weer, weer Lord Salisbury bet 1902.

As de eerste Premierminister, de dat Amt sien Funkschoon na utöövt hett, gellt Robert Walpole (1721-1730). De Titel, de gegen Enn vun dat 18. Johrhunnert in Bruuk keem, bleev aver bet 1905 blots de inoffizielle Beteken för den höögsten Minister. De kunn vörher verscheden offizielle Titels dregen - to’n Bispeel Eerst Lord, Lordkanzler oder Lordsegelwohrer - oder een vun de Staatssekretären ween. He güll staatsrechtlich as premier among ministers, as de eerste ünner de Ministers.

Ünner König Edward VII. wöör de Titel 1905 den offiziell, as dat Amt in de order of precedence (Rangfolg vun de Ämter) enen Status lieks no den Arzbischop vun York kreeg. De eerste offizielle Premierminister weer dormit Henry Campbell-Bannerman.

Opgaven

De Premierminister hett binnen de Regeren de Richtlienenkompetenz, stellt de Liddmaten vun sien Kabinett op, koordineert de Arbeid vun dat Kabinett un de Ministerien, nimmt an zeremonielle Anlaten deel un hett repräsentative Opgaven in dat Binnen- un Butenland.

Wahl

Na de Gesetten warrt de Premierminister dör den Monarchen utwählt. Na gellen Övereenkamen wählt he oder se den Mehrheitsföhrer vun dat Ünnerhuus (House of Commons). Wenn kene Partei de Mehrheit hett, welk Partein aver ene Koalitschoon billen (wat bi dat Mehrheitswahlrecht in Grootbritannien nich faken vörkümmt), warrt de Politiker, de de Koalitschoon anföhrt, to’n Premierminister bestimmt.

Wenn de twee groten Partein, de Labour Party un de Conservative Party, nich alleen un nich in de Koalitschoon mit lüttere Partein de Mehrheit in dat Ünnerhuus hebbt, denn hett de Monarch formal dat Recht, elkenen vun de twee Parteivörsitters to’n Premierminister to maken. In de Realität warrt he man jümmer den Amtsinhebber utwählen, denn en nee Premierminister kann bloot bestimmt warrn, wenn de ole trüchtridd, wat aver bedüüt, dat denn de Oppositschoonsföhrer beden warrt, de ne’e Regeren to billen.

Trüchtridd

De Premierminister un de Regeren mööt na en Misstroonsvotum oder na en verloren Vertroonsfraag trüchtreden, wenn de Premierminister keen Ansöken op Oplösen vun dat Parlament an den Monarchen stellt. De Parteidisziplin föhrt dorto, dat disse Oort von Afstimmen nich faken vörkümmt, siet 1885 geev dat blots dree Misstroonsvoten, de Spood hebbt hett.

Waar kummt dat Amt her

Dat Amt van de Premierminister kummt van dat Amt van de First Lord of the Treasury, de eerste Lord van d’ Schattamt. He harr för de Verwalten van de Schatt van de König to sörgen, wenn daar kien Schattmester (Lord Treasurer) gaff. Dit Amt was blot in dat Middeloller van Bedüden, siet 1714 gift dat kien Schattmester mehr. Bit Sir Robert Walpole (1721-1742) was de eerste Lord van d’ Schattamt neet ne Baas van’d Regeeren.

Vördeem gaff dat kien klaar Leit. De Baas van de Ministers kunn en lang Rieg van Titels hebben un ok de "Lord of the Treasury" of "Lord Privy Seal" wesen. Ok achter Walpole harr de eerste Lord neet immer dat Leit, bit in dat Jahr 1902. Denn was Lord Salisbury de Lordsiegeluppasser un Arthur Balfour eerster Lord van dat Schattamt. Siet de Tied is de Premierminister ok Lord van dat Schattamt - un umdat he Lord van dat Schattamt is, dürd he in de Downing Street 10 wahnen.

Ok wenn seggt word, dat Sir Robert Walpole de eerste Premierminister was, wurr eerst later van dat Amt snackt. Toeerst was dat en Schimpwoord, so as "Jüffershundje", un stellde hum as Marionette van de König daar. Bit to de Versöök van Robert Peel, sünner Stöhn van dat Parlament to regeeren, vertellde de König noit, well sien Premierminister was. Dat was kien offiziell Amt, bit Premierminister Sir Henry Campbell-Bannerman 1905-08) en Status kreeg, de hum direkt achter de Erzbischop van York leeg.

10 Downing Street

De Premierminister wahnt traditschonell in dat Huus 10 Downing Street in London, wat de Amtssitt vun de Eerst Lord vun dat Schatzamt is. Dat Amt warrt hüüt jümmer vun den Premierminister innahmen. Dat Huus hett König Georg II. Sir Robert Walpole persönlich to’n Geschenk maakt. Walpole hett dat Geschenk nich annahmen, akzepteer dat Huus aver in sien Positschoon as Eerst Lord vun dat Schatzamt as Amtssitt un toog 1735 in. De mehrsten Amtsinhebbers, de em folgt weren, hebbt hier wahnt, ofschoonst en poor Premierministers in dat 19. Johrhunnert lever in ehr egen Huus leven.

De enkelten Premierministers mit ehr Amtstieden sünd op de List vun de Premierministers vun Grootbritannien opföhrt.

Weblenken

• Websteed vun den Premierminister (engelsch)