गोरखपुर जिल्ला
गोरखपुर जिल्ला | |
|---|---|
 | |
 उत्तर प्रदेशको गोरखपुर जिल्लाको स्थान | |
| देश |  भारत |
| राज्य | उत्तर प्रदेश |
| विभाग | गोरखपुर मण्डल |
| मुख्यालय | गोरखपुर |
| तहसीलहरू | ७ |
| सरकार | |
| • लोकसभा निर्वाचन क्षेत्र | गोरखपुर, बांसगाउँ |
| क्षेत्रफल | |
| • जम्मा | ३४४८ किमी२ (१३३१ वर्ग माइल) |
| जनसङ्ख्या (२०११ को जनगणना) | |
| • जम्मा | ४४४०८९५ |
| • घनत्व | १३००/किमी२ (३३००/वर्ग माइल) |
| • सहरी | ८३६१२९ |
| जनसाङ्ख्यिकी | |
| • साक्षरता | ७७.८३% |
| • लिङ्ग अनुपात | ९५० |
| समय क्षेत्र | युटिसी+०५:३० (भारतीय मानक समय) |
| भाषाहरू | हिन्दी, भोजपुरी, उर्दु |
| वेबसाइट | आधिकारिक वेबसाइट |
गोरखपुर जिल्ला उत्तरी भारतको उत्तर प्रदेश राज्य ७५ जिल्लाहरू मध्ये एक हो। यो जिल्ला गोरखपुर विभाजनको एउटा भाग हो। गोरखपुर सहर गोरखपुर यस जिल्ला र गोरखपुर विभाजनको प्रशासनिक मुख्यालय हो। यसको पश्चिममा सन्त कबीर नगर जिल्ला, पूर्वमा कुशीनगर र देवरिया जिल्ला र उत्तर र दक्षिणमा महाराजगन्ज र आजमगढ जिल्लाहरूसँग सीमा जोडिएको छ।
इतिहास
[सम्पादन गर्नुहोस्]अवधका नवाब सन् १८०१ मा यो जिल्ला ब्रिटिस इस्ट इन्डिया कम्पनी हस्तान्तरण गरेका थिए। यो सन् १९२२ मा चौरी चौरा घटना स्थान थियो। यसलाई पहिले उत्तरमा नेपाल सिमानासम्म विस्तार गरिएको थियो तर उत्तरी भागलाई १९८९ मा नयाँ महाराजगन्ज जिल्ला बनाउनका लागि बनाइएको थियो।
भूगोल
[सम्पादन गर्नुहोस्]गोरखपुर जिल्ला अक्षांश २६°४६'पूर्व र देशान्तर ८३°२'पूर्वको बीचमा अवस्थित छ। जिल्लाले ३,४८३.८ वर्ग किलोमिटर (१,३४५.१ वर्ग माइल) क्षेत्रफल ओगटेको छ। जिल्ला उत्तर प्रदेशको पूर्वाञ्चल क्षेत्रमा पर्छ। यो जिल्ला लखनउबाट करिब २७० किलोमिटर पूर्वमा र नेपाल सिमानाबाट करिब १०२ किलोमिटरको दूरीमा अवस्थित छ। यो राप्ती नदीको किनारमा अवस्थित छ। जिल्ला गोरखपुर विभाजनको हिस्सा हो।[१]
जनसाङ्ख्यिकी
[सम्पादन गर्नुहोस्]सन् २०११ को जनगणना अनुसार गोरखपुर जिल्लाको जनसङ्ख्या ४४,४०,८९५ रहेको छ, जुन क्रोएसिया वा अमेरिकी राज्य केन्टकीको बराबर छ। यसले यसलाई भारतमा ४०औँ स्थान (कुल ६४० मध्ये) प्रदान गर्दछ।[२] यस जिल्लाको जनघनत्व १,३३७ प्रति वर्ग किलोमिटर (३,४६०/वर्ग माइल) रहेको छ। सन् २००१-२०११ को दशकमा यसको जनसङ्ख्या वृद्धिदर १७.८१ प्रतिशत थियो। गोरखपुरमा प्रति १० पुरुषमा ९४४ महिलाको लिङ्ग अनुपात रहेको छ भने साक्षरता दर ७०.८३% रहेको छ।[३]
भाषाहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]जिल्लाको आधिकारिक भाषा हिन्दी हो र अतिरिक्त आधिकारिक भाषा उर्दु हो।[४]
भारतको २०११ को जनगणनाको समयमा, जिल्लाको जनसङ्ख्याको ५१.३१% भोजपुरी, ४६.४८% हिन्दी भाषी र २.०२% उर्दु भाषीहरू थिए।[५]
भोजपुरी गोरखपुरको स्थानीय भाषा हो। कैथीको भोजपुरी संस्करण भोजपुरी भाषाको स्वदेशी लिपि हो।[६]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ "Gorakhpur", अन्तिम पहुँच ५ अगस्ट २०१०।
- ↑ "2010 Resident Population Data", U. S. Census Bureau, मूलबाट २१ जुलाई २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३० सेप्टेम्बर २०११, "Kentucky 4,440,895" = Archive.today अभिलेखिकरण २७ डिसेम्बर २०१० मिति
- ↑ "District Census Handbook: Gorakhpur", censusindia.gov.in, Registrar General and Census Commissioner of India, २०११।
- ↑ "52nd Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India", nclm.nic.in, Ministry of Minority Affairs, मूलबाट २५ मे २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २८ सेप्टेम्बर २०१९।
- ↑ "Table C-16 Population by Mother Tongue: Uttar Pradesh", www.censusindia.gov.in, Registrar General and Census Commissioner of India।
- ↑ A handbook to the Kayathi character., १८८१।
बाह्य कडीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]