पेटमा जुका पर्नु

पेटमा जुका पर्नु
विभाग:	Infectious diseases, helminthologist

पेटमा जुका पर्नु (अङ्ग्रेजीमा एस्कारियासिस) एउटा रोग हो जुन परजीवी गोलो जुकाको (वैज्ञानिक नाम: एस्कारिस लुम्ब्रिकोइडेस) कारणले हुने गर्दछ। यदि जुकाहरूको संख्या कम मात्रामा छ भने ८५% भन्दा बढी घटनाहरूमा संक्रमणका कुनै लक्षणहरू देखिँदैनन्। लक्षणहरू जुकाहरूको संख्यासँगै बढ्दै जान्छन् र सास फेर्न कठिनाई हुने र रोगको सुरूवाती अवस्थामा ज्वरो आउने जस्ता लक्षणहरू देखा पर्न सक्छन्। यी लक्षणहरू पछि पेट सुन्निने, पेट दुख्ने र झाडापाखाला लाग्ने जस्ता लक्षणहरू देखा पर्न सक्छन्। यो रोगबाट प्राय: गरेर बालबालिकाहरू प्रभावित हुने गर्दछन्, र यो उमेर समूहमा संक्रमणले गर्दा कम मात्रामा तौल बढ्ने, कुपोषण हुने र सिकाईमा समस्याहरू उत्पन्न हुने हुनसक्छ।

यो संक्रमण दिसामा पाइने जुकाका अण्डाहरू मिसिएको दुषित खाना खानाले तथा पानी पिउनाले हुने गर्दछ। अण्डाहरू ठूलो आन्द्रामा गएर कोरलिन्छन्, तिनीहरूले आन्द्राको भित्तामा प्वाल बनाउँछन्, र रगतको माध्यमबाट फोक्सोसम्म फैलिने गर्दछन्। त्यहाँ तिनीहरू वायुकोष्ठिका मा छिर्छन र श्वासनलीसम्म पुग्दछन्, जहाँ तिनीहरू खकार वा थुकको माध्यमबाट बाहिर निस्कन्छन् तथा तिनीहरूलाई निल्न पुगिन्छ। त्यसपछि लार्भाहरू पेटहुँदै दोस्रो पटक ठूलो आन्द्रासम्म पुग्दछन् जहाँ तिनीहरू वयस्क जुका बन्न पुग्दछन्।

उचित सरसफाईको माध्यमबाट रोकथाम गर्न सकिन्छ, जसमा शौचालयमा पहुँच र दिसाको उचित व्यवस्थापनमा सुधार ल्याउनुपर्ने जस्ता कुराहरू पर्दछन्।साबुन-पानीले हात धुने गर्नाले पनि यसको रोकथाममा सहयोग पुग्दछ। 20% भन्दा बढी जनसङ्ख्या प्रभावित भएका क्षेत्रहरूमा, हरेक व्यक्तिको नियमित रूपमा उपार गर्न सिफारिस गरिन्छ। संक्रमण दोहोरिनु सामान्य कुरा हो। यसको अहिलेसम्म कुनैपनि खोपबनेको छैन। विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन द्वारा सिफारिस गरिएका उपचारहरूमा एल्बेन्डाजोल, मेबेन्डाजोल, लेभामिसोल वा पिरान्टेल पोमाओट औषधिहरूको सेवन पर्दछ। अन्य प्रभावकारी औषधिहरू ट्रिबेन्डिमिडाइन र निटाजोक्सानाइडहुन्।

विश्वभरि करीब असी करोड देखि एक अर्ब बीस करोड मानिसहरू एस्कारियासिसबाट पिडित छन्, यसबाट सबैभन्दा बढी प्रभावित मानिसहरू उप-साहारा अफ्रिका, ल्याटिन अमेरिका, र एसियामा छन्। यस एस्कारियासिसलाई माटोबाट-प्रसारित हुने हेल्मिन्थियासिसको सबैभन्दा सामान्य स्वरूप भन्न सकिन्छ। यसबाट मृत्यू हुनेहरूको संख्या 1990 मा 3400 जनाबाट 2010 सम्म करीब 2,700 जनामा झरेको छ। अर्को प्रकारको जुका ले सुँगुरहरूलाई संक्रिमित गर्दछ।