Drielandentrein
| RE18/S43 - Drielandentrein/LIMAX | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) Drielandentrein RE18 van Aken naar Maastricht in Aachen Hauptbahnhof, 2019. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Totale lengte | 78 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Type trein | FLIRT | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Treindienst door | Arriva | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
De Drielandentrein (ook LIMAX genoemd) is de treindienst tussen Aachen en Luik via onder meer Maastricht. In Duitsland heet de dienst RE 18. In België is de vervoerder van deze trein de NMBS en deze treindienst heet daar S43 (S-trein Luik). De treinen zijn van Arriva.
Op 30 juni 2024 is deze treindienst vanuit Maastricht verlengd naar de Belgische stad Luik, vandaar de naam 'Drielandentrein'.[1] De bijnaam LIMAX verwijst naar de drie grootste steden op dit traject; Liège - Maastricht - Aachen - Express.[2][3]
Regional-Express 18 tussen Aachen en Maastricht
De Regional-Express 18 (RE18) tussen Aachen en Maastricht bestaat sinds 27 januari 2019, toen een sneltrein van de verbinding Maastricht - Heerlen verlengd werd naar het Duitse Aken. Deze dienst vervangt de voormalige Euregiobahn tussen Heerlen en Aken. Ze wordt uitgevoerd door Arriva (deel van de concessie Limburg tussen Maastricht en de Duitse grens), en wordt geëxploiteerd met tricourante FLIRT-treinstellen die onder de Duitse, Nederlandse en Belgische bovenleidingspanning kunnen rijden.
Treindienst
.jpg)
De Drielandentrein rijdt in de dienstregeling 2024 twee keer per uur tussen Maastricht, Heerlen en Aachen Hbf en één keer per uur tussen Luik en Maastricht. Enkele ritten stoppen niet in Eygelshoven Markt. Voor de treindienst heeft Arriva acht FLIRT-treinstellen aangeschaft die geschikt zijn voor het Nederlandse, Belgische en Duitse netwerk.
Tarieven
De Nederlandse OV-chipkaart is geldig op het Nederlands-Duitse traject. De treindienst vanaf Maastricht richting Duitsland is opgenomen in de Arriva-concessie voor het openbaar vervoer in de provincie Limburg. Ook nationale abonnementen van NS, en het studentenreisproduct, zijn daar geldig. Een en ander geldt op het Nederlandse deel van het traject, en voor ritten tussen Nederland en Duitsland, maar niet voor Duitse binnenlandse ritten.[4]
Bij de start van de verlenging naar België bleven de bestaande tarieven per deeltraject geldig:[5]
- binnen België (Liège-Guillemins - Visé): met een NMBS-vervoerbewijs (in de app of op papier) met alle binnenlandse NMBS-tariefformules, omdat dit hoort bij het openbaredienstcontract (concessie) van de NMBS.
- grensoverschrijdend tussen een willekeurig station in België en een willekeurig station in Nederland of een van de Duitse stations op de lijn: met een internationaal vervoerbewijs van NS/NMBS (in de app of op papier). Hier zijn geen abonnementen of tarieven voor doelgroepen.
- tussen Eijsden en Maastricht: met een ticket van, of met de OV-chipkaart bij NS, omdat dit deel is van de NS-concessie op het hoofdrailnet
- tussen Maastricht en Aachen Hbf (maar niet voor een reis enkel in Duitsland): met de OV-chipkaart bij Arriva (Limburgse producten en tarieven)
- tussen Heerlen en Aachen Hbf: kan ook met het Übergangstarif.
- binnenlandse rit binnen Duitsland (Herzogenrath - Aachen Hbf): Duitse tarieven en tickets
- geldig in alle drie landen: het Euregioticket met een vaste prijs, geldig voor één dag. Dit ticket is daarnaast ook geldig in andere bussen en treinen in de drielandenregio.
Kritiek op tariefsystemen
Voor de start van de uitbreiding naar België (30 juni 2024) kwam er kritiek op het niet ondersteunen van de OV-chipkaart, die Nederlandse reizigers gewoon zijn. Het plan om OV-chipkaartlezers te installeren op de drie Belgische stations ging voorlopig niet door,[6] omdat de achterliggende ticketsystemen "niet ingericht waren om met buitenlandse tarieven of nieuwe tarievenstelsels te werken".[7] De OV-chipkaart is niet bruikbaar voor reizen van en naar België, voor deze reizen is Maastricht het laatste Nederlandse station tot waar een OV-chipkaart praktisch bruikbaar is.
In Nederland worden voor deze ene trein twee verschillende OV-chipkaartlezers gebruikt: die van Arriva en die van NS. Reizigers in Maastricht moeten weten wat voor hen de juiste OV-chipkaartlezer is om in of uit te checken, afhankelijk van welk deeltraject: Aachen - Maastricht (Arriva) of Maastricht - Eijsden (NS). Doorgaande reizigers op de Drielandentrein moeten tijdens de halte in Maastricht uitstappen om uit- en/of in te checken, als ze met de OV-chipkaart reizen.[8]
Ook zijn er geen tarieven voor doelgroepen beschikbaar, en geen abonnementen die de deeltrajecten overschrijden.
Geschiedenis
Tot 1992 reden er rechtstreekse treinen tussen Maastricht en Aken, toen nog uitgevoerd door NS. Deze trein legde de afstand af in 40 minuten, doordat deze via de kortere route via Simpelveld reed.
Met de vernieuwde aanbesteding van de OV-concessie Limburg ontstond de wens om de bestaande stoptrein Heerlen - Aachen Hbf te verlengen naar Maastricht en deze beter te integreren met de binnenlandse dienstregeling in Nederland. Vanuit dit plan ontstond het idee voor de Drielandentrein, een rechtstreekse verbinding tussen Aken en Luik via Heerlen en Maastricht. Deze doorkoppeling is niet zozeer bedoeld als snelle verbinding tussen Aken en Luik (de hogesnelheidstreinen die via de HSL 3 rijden leggen de afstand tussen de twee steden af in 22 minuten), maar om het dichtbevolkte Zuid-Limburg directe verbindingen te geven met zowel Luik als Aken. Tussen Heerlen en Aken en tussen Maastricht en Luik vervangt deze verbinding de bestaande stoptreinen.
Op 2 juni 2015 kondigde de provincie Limburg aan dat de aanbesteder Abellio oneerlijke voordelen had, daarom kreeg de op de tweede plaats geëindigde Arriva Personenvervoer Nederland het contract voor de concessie.
In het voorjaar van 2018 werd ter voorbereiding van de Drielandentrein begonnen met de elektrificatie van de 6,5 kilometer spoor tussen Landgraaf en Herzogenrath.[9][10] Deze elektrificatie was in december 2018 afgerond.[11]
De bedoeling was om de treindienst te starten samen met de dienstregeling 2019 op 9 december 2018.[12] Voor het Duitse deel van het traject had Arriva nog geen goedkeuring gekregen omdat de toelatingsprocedure om op het Duitse spoor te mogen rijden niet afgerond was. Op dit traject werden vanaf de nieuwe dienstregeling bussen ingezet.[12][13] Vanaf zondag 27 januari 2019 ging de Drielandentrein ook rijden op het Duitse deel van het traject doordat de toelatingsprocedure voor het Duitse spoor geregeld.[14][15][16] Op 16 februari 2019 konden passagiers de nieuwe trein tussen Aken en Maastricht gratis testen.
Arriva zou mogelijk de exploitatie van de Drielandentrein per 1 juni 2019 (tijdelijk) hebben moeten staken omdat de trein op een tijdelijke vergunning reed die op 1 juni 2019 afliep.[17] Fabrikant Stadler Rail vroeg bij ILT een nieuwe vergunning, deze werd op 31 mei 2019 alsnog verleend, zodat de trein kon blijven rijden.[18]
Uitbreiding naar België
Weigering wegens ontbreken van ETCS
Arriva wilde de treindienst naar Luik net als de rest van het traject starten op 9 december 2018. Deze startdatum werd niet gehaald, omdat Arriva voor het Belgische deel van het traject geen materieeltoelating kreeg. De FLIRT-treinstellen voldeden namelijk niet aan de Belgische wet uit 2014 die het European Train Control System (ETCS) verplicht op nieuw toegelaten treinen. Hiermee liet de Belgische Dienst Veiligheid en Interoperabiliteit van de Spoorwegen de treinen niet in de reizigersdienst toe.[12] Het Belgische ETCS-Masterplan legde na het treinongeval bij Buizingen (2010) een versnelde invoering van ETCS op, voor alle spoorinfrastructuur en voor alle treinen. Op het moment van de weigering was ETCS op dit traject enkel rond spoorknooppunt Luik actief, maar in juni 2022 kwam effectief op het volledige Belgische traject van spoorlijn 40 ETCS 1 LS in dienst.
Daarom reed de Drielandentrein tot 29 juni 2024 enkel tussen Aken en Maastricht. De NMBS bleef met eigen materieel de stoptrein S43 rijden tussen Maastricht en Luik.
Inbouw ETCS
In 2022 werden de treinstellen uitgerust met het ETCS-systeem, waarna de testen voor toelating in België startten.[19] Het plan was op 10 december 2023 de treindienst uit te breiden naar Luik.[20][21] Dit laatste lukte niet doordat “een aantal onvoorziene, technische uitdagingen”[22] ertoe leidden dat de aanvraag voor toelating te laat bij de ERA werd ingediend door fabrikant Stadler Rail.[23]
ETCS-testritten
Van begin december 2023 tot eind januari 2024 werden wegens het uitvoeren van testritten voor ETCS, alle Drielandentreinen tussen Maastricht en Heerlen vervangen door bussen (de stoptreinen op hetzelfde traject reden normaal).
Start in België
In maart 2024 werd het verkrijgen van de toelating in België van het ERA aangekondigd alsmede de startdatum 9 juni 2024 voor het verlengen van het traject tot Luik.[24] Door wateroverlast op 17 mei 2024 in het Nederlands-Belgisch grensgebied bij Eijsden en Visé was de spoorlijn onderbroken en werd de verlenging van de Drielandentrein uitgesteld, uiteindelijk tot 30 juni 2024.[25]
De Drielandentrein verving tussen Maastricht en Luik de eigen S-trein S43 van de NMBS. De NMBS rijdt de Drielandentrein op het Belgisch grondgebied (Arriva heeft geen spoorvergunning in België), met haar treinbestuurders en treinbegeleiders. De NS blijft officieel de vervoerder op het Nederlandse traject grens-Maastricht, omdat dit deel uitmaakt van het hoofdrailnet.
De eerste Arriva FLIRT in reizigersdienst in België, treinstel 556, reed op 19 juni 2024 op het traject S43 Luik - Maastricht ter vervanging van de omloop van een MS80 van de NMBS. De officiële inhuldigingsrit van de Drielandentrein Aken - Luik vond plaats op 26 juni 2024.[26] De eerste rechtstreekse rit voor reizigers tussen de drie landen vond plaats op 30 juni 2024.
De Drielandentrein is de eerste gelijkvloerse reizigerstrein in België met uitschuiftreden aan de deuren, waarmee rolstoelen en kinderwagens zonder moeite kunnen binnenrollen.
Stopplaatsen
De Drielandentrein stopt op de volgende stations:[2]
Aachen Hbf- Aachen West
- Herzogenrath
Eygelshoven Markt- Landgraaf
- Heerlen
- Valkenburg
- Meerssen
- Maastricht
- Maastricht Randwyck
- Eijsden
Wezet (Visé)- Bressoux
- Luik-Guillemins
.svg){kind=small}
Spoorlijnen
De trein gebruikt vanaf station Aachen Hbf tot aan station Herzogenrath een deel van de spoorlijn Aken - Kassel, tussen Herzogenrath en Heerlen de spoorlijn Sittard - Herzogenrath, tussen Heerlen en Schin op Geul de spoorlijn Heerlen - Schin op Geul, en tussen Schin op Geul en Maastricht de spoorlijn Aken - Maastricht.
De trein gebruikt tussen Maastricht en Y Val Benoît bij Luik de spoorlijn 40 Luik - Maastricht en tussen Y Val Benoît en Luik-Guillemins spoorlijn 37.
- ↑ Eerste Drielandentrein na jaren oponthoud eindelijk vertrokken. NOS Nieuws (30 juni 2024).
- ↑ a b Arriva hoopt eind 2018 te starten met Drielandentrein, 7 maart 2018
- ↑ Deze nieuwe treinverbindingen naar het buitenland komen er aan: December 2018: (Luik – ) Maastricht – Aken, 7 maart 2018. Gearchiveerd op 1 april 2023.
- ↑ Nieuwe directe treinverbinding naar Aachen - arriva.nl. Gearchiveerd op 1 april 2023.
- ↑ Drielandentrein. Arriva.
- ↑ Benjamin, Jan, "De Drielandentrein gaat rijden, van Aken via Maastricht naar Luik. Met zes jaar vertraging", NRC, 17 mei 2024. Gearchiveerd op 17 mei 2024. Geraadpleegd op 27 mei 2024. “Nog niet helemaal geregeld is de kaartverkoop. [...] Zo illustreert de Drielandentrein ook dit probleem van grensoverschrijdend treinverkeer in Europa. Iedereen wil dolgraag één (digitaal) loket voor treinkaartjes, maar dat komt maar niet van de grond. Anders dan in de luchtvaart weigeren de grote Europese spoorwegmaatschappijen hun autonomie wat op te geven en ticketsystemen te delen, zodat reizigers net zo simpel een treinkaartje kunnen kopen als een vliegticket.”
- ↑ Nog geen ov-chipkaart mogelijk in België bij start Drielandentrein, Arriva werkt aan oplossing. treinreiziger.nl. “Eén probleem is echter nog niet getackeld: de vervoersbewijzen. [...] Arriva geeft op haar website met het Euregioticket als oplossing, maar voor kortere trajecten is de situatie een stuk ingewikkelder”
- ↑ Drielandentrein: nieuwe trein, oude ticketsystemen - martijnvanvulpen.nl (20 mei 2024). Geraadpleegd op 27 mei 2024. “...brengt de nieuwe situatie voor reizigers meer onduidelijkheid. Zo kent de doorgaande trein geen eenduidig ticketsysteem. Ook staat op de nieuwe treinen het logo van Arriva, maar staan in Eijsden alleen OV-chipkaartpaaltjes van NS. [...] Tussen Eijsden en Maastricht blijft het NS-tarief geldig en blijven de OV-chipkaartpaaltjes van NS staan. Reizigers die in Eijsden inchecken, kunnen hierdoor bijvoorbeeld niet in Valkenburg of Aachen uitchecken.”
- ↑ Drielandentrein kan ook het Duitse spoor nog niet op, 4 december 2018. Gearchiveerd op 1 april 2023.
- ↑ Elektrificatie Landgraaf – Herzogenrath van start, ProRail, 18 april 2018
- ↑ Elektrificatie Landgraaf – Herzogenrath gereed, ProRail, 10 december 2018
- ↑ a b c Drielandentrein mag ook Duitsland nog niet in, 3 december 2018. Gearchiveerd op 1 april 2023.
- ↑ Rechtstreekse trein Maastricht – Aken een feit, Telegraaf, 23 januari 2019
- ↑ Drielandentrein rijdt, maar voorlopig wel als tweelandentrein, NOS, 27 januari 2019. Gearchiveerd op 1 april 2023.
- ↑ Drielandentrein vanaf zondag op traject Maastricht-Aken, nog niet in België, 23 januari 2019
- ↑ Groen licht voor trein Maastricht-Aken, 23 januari 2019. Gearchiveerd op 1 april 2023.
- ↑ https://www.ovpro.nl/trein/2019/05/15/wellicht-tijdelijke-stop-voor-trein-maastricht-aken-per-1-juni/?gdpr=accept, 26 mei 2019. Gearchiveerd op 1 april 2023.
- ↑ Tweelandentrein mag toch blijven rijden, www.ovpro.nl; 31 mei 2019. Gearchiveerd op 1 april 2023.
- ↑ Arriva ondertekent contract met Stadler voor eerste inbouw van ETCS-systeem GUARDIA in treinen. Arriva. Gearchiveerd op 31 januari 2022. Geraadpleegd op 31 januari 2022.
- ↑ Limburg ziet toekomst in internationaal ov. OV-Magazine (26 februari 2021). Gearchiveerd op 31 januari 2022. Geraadpleegd op 31 januari 2022.
- ↑ Drielandentrein rijdt eind 2023 door naar België. Gearchiveerd op 29 januari 2023.
- ↑ Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Actualiteiten internationaal spoor Zuid (pdf) 2 (5 oktober 2023). Geraadpleegd op 6 oktober 2023. “De afgelopen periode kwamen een aantal onvoorziene, technische uitdagingen naar boven om het rollend materieel van Arriva geschikt te maken voor alle beveiligingssystemen die gebruikt worden op de spoornetten in de drie landen. Mede daardoor is de aanvraag voor toelating bij de ERA later dan gepland ingediend, waardoor de startdatum zal verschuiven naar de eerste helft van 2024.”
- ↑ Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Beslisnota Kamerbrief Actualiteiten Internationale verbindingen Zuid (pdf) 2 (28 september 2023). Geraadpleegd op 6 oktober 2023.
- ↑ Hubers, Arthur, Drielandentrein Luik-Maastricht-Aken deze zomer een feit. 1limburg.nl (1 maart 2024). Geraadpleegd op 2 maart 2024.
- ↑ Hubers, Arthur, Drielandentrein eind deze maand eindelijk op de rails. 1limburg.nl (5 juni 2024). Geraadpleegd op 6 juni 2024.
- ↑ https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/06/26/drielandentrein-luik-maastricht-aken/