Frederik III van Pruisen

Frederik III
	1831-1888
Duits Keizer
Periode	9 maart – 15 juni 1888
Voorganger	Wilhelm I
Opvolger	Wilhelm II
Koning van Pruisen
Periode	9 maart – 15 juni 1888
Voorganger	Wilhelm I
Opvolger	Wilhelm II
Vader	Wilhelm I
Moeder	Augusta van Saksen-Weimar-Eisenach
Dynastie	Hohenzollern

Frederik Willem Nicolaas Karel van Pruisen, Duits: Friedrich Wilhelm Nikolaus Karl von Preußen (Potsdam, 18 oktober 1831 – aldaar, 15 juni 1888), uit het huis Hohenzollern, was van 9 maart tot 15 juni 1888, in het zogenaamde Driekeizerjaar, als Frederik III (Duits: Friedrich III.) Duitse keizer en koning van Pruisen. Hij werd binnen de familie ook wel Fritz genoemd.

Leven

Frederik Willem (zoals hij voor zijn troonsbestijging bekendstond) was de zoon van Wilhelm I en Augusta van Saksen-Weimar-Eisenach, een dochter van groothertog Karel Frederik. Toen de prins student te Bonn was, overleefde hij op 21 januari 1851 een treinongeluk bij Gütersloh. Wel raakte hij lichtgewond. Hij trad in 1858 in het huwelijk met prinses Victoria van Saksen-Coburg-Gotha. Deze dochter van koningin Victoria had een grote invloed op haar echtgenoot.^[1]

Met de dood van zijn oom Frederik Willem IV werd Frederik Willems vader in 1861 koning en hijzelf kroonprins.

Frederik gold als de "liberale hoop" van Duitsland, een gezindheid die zijn positie in het conservatieve Pruisen bemoeilijkte. Hij had een slechte relatie met zijn vader Wilhelm I, diens kanselier Otto von Bismarck en zijn eigen oudste zoon, de sterk door Bismarck beïnvloede latere Wilhelm II.

Frederik was in 1862 bijna koning van Pruisen geworden toen zijn vader dreigde met aftreden, omdat het Pruisische parlement zijn legerhervormingsplannen niet goedkeurde. Na lang aarzelen besloot Wilhelm niet af te treden en tevens Bismarck tot minister-president te benoemen om de constitutionele crisis op te lossen. Hierna volgde het land een conservatieve koers. Frederik schikte zich schijnbaar in zijn rol; hij bekleedde hoge commandoposten in de Oostenrijks-Pruisische Oorlog (1866) en de Frans-Duitse Oorlog (1870-1871). Hij werd in 1871 met een bijzonder Grootkruis van het IJzeren Kruis en de Orde "Pour le Mérite" onderscheiden. In 1878 kwam het koningschap (en nu ook het keizerschap) opnieuw dichtbij toen Wilhelm I bij een aanslag zwaargewond raakte. Van juni tot december 1878 trad de kroonprins op als regent van Pruisen en het Duitse Rijk. Omdat Frederik meende dat hij van zijn nader en van Bismarck geen enkele speelruimte kreeg, verviel hij in lethargie en depressies.^[1]

In november 1887 openbaarde zich bij de kroonprins, die een zware roker was, keelkanker. Conflicten tussen zijn Duitse en Engelse artsen maakten een adequate behandeling, voor zover toen beschikbaar, onmogelijk en toen Frederiks strottenhoofd uiteindelijk operatief werd verwijderd in februari 1888 was de kanker al uitgezaaid. Frederik kon na de operatie niet meer spreken en toen hij na de dood van zijn vader Wilhelm I de troon besteeg op 9 maart 1888, was hij reeds terminaal ziek; 99 dagen later stierf hij. Hij werd op 15 juni van dat jaar opgevolgd door zijn oudste zoon Wilhelm II.

Speculaties

Er wordt nog steeds gespeculeerd of Frederik, als hij langer aan de macht had kunnen blijven, of eerder de troon had overgenomen van zijn conservatieve vader, de geschiedenis van de monarchie, het keizerrijk en later de wereld een andere koers had kunnen geven. De ideeën van Frederik waren diffuus. Hij bleef zwalken tussen conservatisme en meer progressieve opvattingen. Hij had sympathie voor de liberale ideeën die door zijn vader werden veracht. Zijn echtgenote Victoria, die op intellectueel gebied haar echtgenoot overheerste, was opgegroeid met de liberale ideeën en het parlementaire bestel van Groot-Brittannië. In tegenstelling tot zijn vader omarmde Frederik ook het Duits nationalisme. Hij had in Bonn gestudeerd bij Ernst Moritz Arndt en Friedrich Christoph Dahlmann, twee leiders van de nationale beweging. Maar Frederik was ook een militarist. Bovendien werd Frederik geplaagd door depressies. Staatsminister Albrecht von Stosch omschreef Frederik als een persoon met "armzaligheid van geest en gebrek aan daadkracht".

Veel tijdgenoten en latere historici zagen in de persoon van Frederik III een gemiste mogelijkheid voor een alternatieve toekomst voor Duitsland. Friedrich Nietsche omschreef zijn dood als een "grote doorslaggevende ramp voor Duitsland". Ook Thomas Nipperdey onderschreef deze theorie. Historici Otto Hintze en Heinrich August Winkler betwijfelden deze stelling en stelden dat Frederik noch een parlementair stelsel wilde, noch het militaire karakter van de Pruisische staat wilde veranderen.^[1] Het is trouwens maar de vraag of een langer regerende liberale Frederik in zijn eentje veel aan de status quo had kunnen veranderen. De bestuurlijke elite van Pruisen c.q. Duitsland was door en door conservatief. Voor minder autoritair optreden was aanvankelijk weinig ruimte, hoewel dit na het vertrek van Bismarck wel enigszins veranderde.

Nummering

Frederik Willem noemde zich zowel in zijn hoedanigheid van koning van Pruisen als in die van Duits keizer Frederik III. Aanvankelijk had hij zich in aansluiting op de telling van de keizers van het Heilige Roomse Rijk Frederik IV willen noemen (Frederik III regeerde 1452-1493), maar Bismarck ontraadde hem dit. Hierop besloot hij met de naam Frederik III aan te knopen bij de nummering van de koningen van Pruisen, Frederik II de Grote regeerde van 1740 tot 1786.

Onderscheidingen

Op 25 augustus 1878 werd Frederik in de Nederlandse Militaire Willems-Orde opgenomen.^[2] Aanleiding was, zo blijkt uit de inscriptie "Wilhelm III. König der Niederlande / bei der Vermählung der Prinzessin Marie von Preussen / und Prinz Heinrich der Niederlande. / Potsdam, am 24. August 1878." op zijn in Berlijn in het Zeughaus bewaarde ster, een dynastiek huwelijk.

Kinderen

Frederik en Victoria hadden de volgende kinderen:

Naam	Geboren	Overleden	Huwelijk
Wilhelm Koning van Pruisen, Duits Keizer	27 januari 1859	4 juni 1941	Huwde in 1881 Augusta Victoria van Sleeswijk-Holstein-Sonderburg-Augustenburg. Werd vader van kroonprins Wilhelm en hertogin Victoria Louise van Brunswijk.
Charlotte Prinses van Pruisen Hertogin van Saksen-Meiningen	24 juli 1860	1 oktober 1919	Huwde in 1878 met de latere hertog Bernhard III van Saksen-Meiningen.
Hendrik Prins van Pruisen	14 augustus 1862	20 april 1929	Huwde in 1888 Irene van Hessen-Darmstadt.
Sigismund Prins van Pruisen	15 september 1864	18 juni 1866
Victoria Prinses van Schaumburg-Lippe	12 april 1866	13 november 1929	Wilde zich verloven met vorst Alexander I van Bulgarije. Huwde in 1890 met Adolf van Schaumburg-Lippe.
Waldemar Prins van Pruisen	10 februari 1868	27 maart 1879	Bleef ongehuwd.
Sophie Koningin der Hellenen	14 juni 1870	13 januari 1932	Huwde in 1889 Constantijn I van Griekenland. Zonen George, Alexander en Paul werden koning der Hellenen. Dochter Helena werd koningin van Roemenië. Dochter Irene werd koningin van Kroatië.
Margaretha Koningin van Finland	22 april 1872	22 januari 1954	Huwde in 1893 Frederik Karel van Hessen.

Kwartierstaat

Frederik Willem II van Pruisen
(1744-1797)

Frederika van Hessen-Darmstadt
(1751-1805)

Karel II van Mecklenburg-Strelitz
(1741-1816)

Frederika Caroline Louise van Hessen-Darmstadt
(1752–1782)

Karel August van Saksen-Weimar-Eisenach
(1757-1828)

Louise van Hessen-Darmstadt
(1757-1830)

Paul I van Rusland
(1754-1801)

Sophia Dorothea Augusta Louisa van Württemberg
(1759-1828)

Frederik Willem III van Pruisen
(1770-1840)

Louise van Mecklenburg-Strelitz
(1776-1810)

Karel Frederik van Saksen-Weimar-Eisenach
(1783-1853)

Maria Pavlovna van Rusland
(1786-1859)

Wilhelm I van Duitsland
(1797-1888)

Augusta van Saksen-Weimar-Eisenach
(1811-1890)

Frederik III van Duitsland
(1831-1888)

Louise Marie Elisabeth van Pruisen
(1831-1888)

Galerij

Kroonprins Frederik Willem met zijn 5-jarig zoontje Wilhelm op bezoek in Balmoral Castle (Schotland). Dit was waarschijnlijk ter gelegenheid van het huwelijk van Frederiks zwager Albert Eduard, de Prins van Wales (maart 1863).
Frederik III, staande links naast zijn vader, Wilhelm I, rechts naast Wilhelm I, diens kleinzoon - de latere Wilhelm II. De oude keizer heeft zijn achterkleinzoon, Wilhelm op schoot.
Zijn echtgenote, keizerin Victoria. Oudste kind van koningin Victoria van het Verenigd Koninkrijk.
Groothertog Lodewijk IV van Hessen-Darmstadt, een goede vriend van Frederik, en de echtgenoot van prinses Alice, jongere zus van keizerin Victoria.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b ^c Joachim Mohr, Het driekeizerjaar, in Uwe Klussmann & Joachim Mohr (red.), Het Duitse keizerrijk: Van Bismarck tot Wilhelm II 1871-1918, Omniboek, 2018, p. 89-95
↑ (nl) Militaire Willems-Orde: Preussen, Friedrich Karl Alexander Prinz von. Gezien op 9 maart 2016. Gearchiveerd op 9 maart 2016.

Zie de categorie Friedrich III of Germany van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[:7-1] Joachim Mohr, Het driekeizerjaar, in Uwe Klussmann & Joachim Mohr (red.), Het Duitse keizerrijk: Van Bismarck tot Wilhelm II 1871-1918, Omniboek, 2018, p. 89-95

[Databank_dapperheidsonderscheidingen-2] (nl) Militaire Willems-Orde: Preussen, Friedrich Karl Alexander Prinz von. Gezien op 9 maart 2016. Gearchiveerd op 9 maart 2016.

[1]

[2]