J. Bernlef

Bernlef
	J. Bernlef thuis aan de Waldeck Pyrmontlaan, Amsterdam (2002)
Algemene informatie
Volledige naam	Hendrik Jan Marsman
Pseudoniem(en)	Bernlef
Geboren	14 januari 1937
Geboorteplaats	Sint Pancras
Overleden	29 oktober 2012
Overlijdensplaats	Amsterdam
Land	Nederland
Beroep	Schrijver, dichter, vertaler
Werk
Jaren actief	1959–2012
Bekende werken	Hersenschimmen (1984)
Uitgeverij	Querido
	Dbnl-profiel
	(en) IMDb-profiel
	Website
Portaal	Literatuur

J. Bernlef (pseudoniem voor Hendrik Jan Marsman, Sint Pancras, 14 januari 1937 – Amsterdam, 29 oktober 2012) was een Nederlands schrijver, dichter en vertaler. Vanaf 2002 publiceerde hij onder het pseudoniem Bernlef (zonder de initiaal J.), soms als Henk Bernlef (hij heeft eerder vertalingen gemaakt als Jan Bernlef). Schreef ook onder de schuilnamen: S. den Haan, Cas den Haan en Cas de Vries.^[1]

Biografie

Bernlef bezocht de hbs in Haarlem en studeerde daarna enige tijd politieke en sociale wetenschappen.^[2]

In 1959 zond Bernlef gedichten en verhalen in voor een literaire prijs, de Reina Prinsen Geerligsprijs. Deze prijs werd hem in november van datzelfde jaar toegekend voor de dichtbundel Kokkels. Zowel Kokkels als de verhalenbundel Stenen spoelen werden in 1960 uitgegeven onder het pseudoniem J. Bernlef. In 1984 werd hij bij het grote publiek bekend met zijn roman Hersenschimmen, waarin hij het dementeringsproces uitvoerig beschrijft vanuit het oogpunt van een oude dementerende man. De roman werd in 1988 verfilmd door Heddy Honigmann en werd in 2006 in bewerking als toneelstuk uitgevoerd door het Ro Theater onder regie van Guy Cassiers. In 2007 werd de novelle Vallende Ster door het O.T. Theater als toneelstuk uitgevoerd. Acteur René van 't Hof vertolkte de figuur van variété-artiest Wim Witteman. Hiervoor ontving hij de VSCD-Mimeprijs. Bernlef was getrouwd met Eva Hoornik (dochter van de dichter Ed. Hoornik). Ze hadden twee kinderen.^[3]

Bernlef heeft ook gepubliceerd onder de pseudoniemen Ronnie Appelman, J. Grauw, Cas den Haan, S. den Haan en Cas de Vries. Het pseudoniem Bernlef is ontleend aan de blinde Friese dichter Bernlef uit de 8e eeuw.

Als vertaler heeft Bernlef in het Nederlandse taalgebied tal van Amerikaanse en Zweedse dichters geïntroduceerd, onder wie Marianne Moore, Elizabeth Bishop en Tomas Tranströmer. Van de Zweed, die door velen als een van de grootste hedendaagse dichters wordt beschouwd, heeft hij zelfs het hele werk integraal vertaald onder de titel Die herinneringen zie mij. In 1973 verscheen zijn vertaling van Het record van Per Olov Enquist, in 2006 werd deze oorspronkelijke vertaling herzien door Cora Polet. In 1985 verscheen zijn vertaling van Stig Dagermans ‘Nattens lekar’ uit 1947 en ‘Vårt behov av tröst’ (1955), onder de titel ‘Natte sneeuw’.

Bernlef was de schrijver van het Boekenweekgeschenk in 2008, met het boek De pianoman. In 2009 schreef Bernlef in opdracht van O.T. Theater/Opera O.T. de tekst voor de operasolo Ophelia.

Hij overleed na een kort ziekbed.
In zijn geboortedorp Sint Pancras is een pad naar hem vernoemd.

Prijzen

Een titelloos gedicht van Bernlef, in twee delen, op de gevel van een huis in Leiden, Nederland

1959 - Reina Prinsen Geerligsprijs voor Kokkels
1962 - Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam voor Morene
1964 - Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs voor Dit verheugd verval
1964 - Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam voor En dode hagedis
1977 - Vijverbergprijs voor De man in het midden
1984 - Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre
1987 - AKO Literatuurprijs voor Publiek geheim
1989 - Diepzee-prijs voor Hersenschimmen
1994 - P.C. Hooft-prijs voor zijn gehele oeuvre

Bibliografie

1960 - Kokkels (poëzie)
1960 - Stenen spoelen (verhalen)
1961 - Morene (poëzie)
1962 - De overwinning: het verslag van een nederlaag (bekroond met een reisbeurs van OK&W)
1963 - Onder de bomen (verhalen)
1965 - Ben even weg (poëzie)
1965 - Het strikken van een das (poëzie, 3 ex.)
1965 - Wat zij bedoelen (met K. Schippers, interviews)
1965 - Stukjes en beetjes (roman, later uitgegeven als: Achterhoedegevecht)
1966 - De schoenen van de dirigent (poëzie)
1966 - Paspoort in duplo (roman)
1967 - De schaduw van een vlek (verhalen)
1967 - Een cheque voor de tandarts (met K. Schippers, documentaire)
1968 - Bermtoerisme (poëzie)
1968 - De dood van een regisseur (roman)
1969 - De verdwijning van Kim Miller (verhalen)
1970 - Wie a zegt (essays)
1970 - Hoe wit kijkt een eskimo (poëzie)
1971 - Het verlof (roman)
1971 - Rondom een gat (een winterboek)
1972 - De maker. Een roman over een schilderijenvervalser (roman) - Zou betrekking hebben op Han van Meegeren
1972 - Grensgeval (poëzie)
1973 - Sneeuw (roman)
1973 - De stoel (verhalen en gedichten)
1974 - Brits (poëzie)
1974 - Hondedromen (verhalen)
1974 - Het komplot (verhalen)
1975 - Meeuwen (roman)
1976 - De man in het midden (roman)
1976 - Zwijgende man (poëzie)
1977 - Gedichten 1960-1977 (poëzie)
1977 - Deuren (toneel)
1978 - Anekdotes uit een zijstraat (verhalen)

1979 - Stilleven (poëzie)
1979 - Nachtrit (toneel)
1980 - De ruïnebouwer (verslag en schouwspel)
1980 - De kunst van het verliezen (poëzie)
1981 - Onder ijsbergen (roman)
1982 - Alles teruggevonden/niets bewaard (poëzie)
1984 - Hersenschimmen (roman, in 1988 bewerkt tot film en in 2006 tot theaterstuk)
1985 - Verschrijvingen (prozagedichten)
1986 - Wolftoon (poëzie)
1987 - Publiek geheim (roman)
1987 - Drie eilanden (een bundel waarin opgenomen de romans sneeuw, meeuwen en onder ijsbergen)
1988 - Gedichten 1970-1980 (poëzie)
1988 - Geestgronden (poëzie)
1989 - Vallende ster (novelle)
1989 - Achterhoede gevecht (een bewerking van het in 1965 als prozadebuut uitgegeven Stukjes en beetjes)
1990 - De noodzakelijke engel (poëzie)
1990 - Doorgaande reizigers (verhalen)
1991 - Verborgen helden (bloemlezing)
1991 - Ontroeringen (essays)
1992 - De witte stad (roman)
1992 - De herinneringen zien mij (integrale vertaling van het werk van Tranströmer)
1993 - Niemand wint (poëzie)
1993 - Eclips (roman)
1993 - Schiet niet op de pianist. Over jazz (essays)
1994 - Vreemde wil (poëzie)
1994 - Esther (toneel)
1995 - Alfabet op de rug gezien (poëzievertalingen)
1995 - Cellojaren (verhalen)
1997 - Achter de rug Gedichten 1960-1990
1997 - Verloren zoon (roman)
1997 - Schijngestalten (bevat tevens Hersenschimmen, Vallende ster en Eclips)
1997 - Onder ijsbergen (herdruk als Grote Lijsters 1997 Nr.1, literaire reeks voor scholieren)
1998 - De losse pols (essays)
1998 - Aambeeld (poëzie)
1999 - Meneer Toto-tolk ter gelegenheid van de jaarwisseling 1998-1999
1999 - Haalt de jazz de eenentwintigste eeuw? (essays)
1999 - Tindeman's Dilemma (verhalen)
2000 - Boy (roman)
2000 - Kokkels & Stenen spoelen (verzen & verhalen)
2000 - Bernlefs beste volgens Bernlef (verhalen)
2001 - Bagatellen voor een landschap (gedichten)
2001 - Tegenliggers (portretten en ontmoetingen)
2002 - Verbroken zwijgen (verhalen)
2003 - Buiten is het maandag
2004 - Kiezel en traan (gedichten)
2005 - De onzichtbare jongen (roman)
2005 - Een jongensoorlog (roman, een door de schrijver zelf herziene versie van de eerdere romans Stukjes en beetjes en Achterhoedegevecht)
2006 - Hoe van de trap te vallen (jazzverhalen)
2006 - Hersenschimmen (leesclubeditie)
2007 - Op slot (roman)
2008 - Het begin van tranen (verhalen)
2008 - Dwaalwegen (poëzie)
2008 - De pianoman (boekenweekgeschenk)
2008 - Boekenweek-cv 2008 met prijsvraag. Bernlef, cadeau van de Openbare Bibliotheek. met prijsvraag: doe de Bernlef-test
2009 - De rode droom (roman)
2009 - Ophelia (tekst operasolo)
2010 - De tweede ruimte (essays)
2010 - Geleende levens (novellen)
2010 - Kanttekeningen (gedichten)
2011 - De een zijn dood (roman)
2011 - In omgekeerde richting ("gedichtenwisseling" tussen Bernlef en Hans Tentije)
2012 - Help me herinneren (verhalen)
2012 - Onbewaakt ogenblik (roman)
2014 - Wit geld (verhalen)
2015 - Een onschuldig meisje (roman) allerlaatste, voltooide roman

Over J. Bernlef

J. Bernlef. Themanummer BZZLLETIN 176-177, mei/juni 1990 (Den Haag: Stichting BZZTôH)

Externe links

Koninklijke Bibliotheek - profiel Bernlef
Een overzicht van Bernlefs poëzie (door Hans Kloos)
Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
Op het Noorden - Portret van de schrijver Bernlef. (documentaire van Leo de Boer)

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Wim Hazeu, Het literair pseudoniemen boek, 1987, De Bijenkorf, blz. 33
↑ G.J. van Bork, "Bernlef, J." (2004), in: Schrijvers en dichters. Gearchiveerd op 22 juni 2021.
↑ https://www.nederlands.nl/biografie/J.+Bernlef. Gearchiveerd op 12 augustus 2023.

Zie de categorie J. Bernlef van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Wikiquote heeft een of meer citaten van of over J. Bernlef.

[1] Wim Hazeu, Het literair pseudoniemen boek, 1987, De Bijenkorf, blz. 33

[2] G.J. van Bork, "Bernlef, J." (2004), in: Schrijvers en dichters. Gearchiveerd op 22 juni 2021.

[3] ttps://www.nederlands.nl/biografie/J.+Bernlef. Gearchiveerd op 12 augustus 2023.

[1]

[2]

[3]