Naar inhoud springen

Kabinet-Marijnen

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Kabinet-Marijnen
De ministers van het kabinet-Marijnen in de Trêveszaal op 24 juli 1963
De ministers van het kabinet-Marijnen in de Trêveszaal op 24 juli 1963
Coalitie KVP, VVD, ARP, CHU
Zeteltal TK 50 + 16 + 13 + 13 = 92
Premier Victor Marijnen
Beëdiging 24 juli 1963
Demissionair 27 februari 1965
Ontslagdatum 14 april 1965
Voorganger De Quay
Opvolger Cals
Zetels in de Tweede Kamer
Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal  Portaalicoon   Politiek

Het kabinet-Marijnen was het Nederlandse kabinet van 24 juli 1963 tot 14 april 1965. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Katholieke Volkspartij (KVP), Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Christelijk-Historische Unie (CHU) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1963. Het centrumrechtse kabinet-Marijnen was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer als de Tweede Kamer kon rekenen op een ruime meerderheid. Het kabinet-Marijnen was een voortzetting van het voorgaande kabinet-De Quay.[1]

Het kabinet regeert tijdens een periode van hoogconjunctuur door onder meer aardgasvondsten. Deze begunstigen het financieel-economische beleid. Er is krapte op de arbeidsmarkt, waardoor de lonen gaan stijgen. Vanwege een tekort op de arbeidsmarkt worden buitenlandse werknemers geworven. Het kabinet zet de opbouw van de verzorgingsstaat voort, de Ziekenfondswet wordt ingevoerd en in 1964 voert minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Gerard Veldkamp het sociaal minimum in. In 1964 neemt de regering maatregelen tegen commerciële televisie-uitzendingen (TROS) vanaf de Noordzee (vanaf het zogenaamde REM-eiland).

Het (voorgenomen) huwelijk van prinses Irene met Carel Hugo van Bourbon-Parma op 29 april 1964 en de daarmee samenhangende overgang van Irene naar het katholicisme leiden tot veel commotie. Belangrijkste reden daarvoor zijn de aspiraties van Carel Hugo: hij maakt aanspraken op de Spaanse troon. Prinses Irene verliest door het huwelijk haar recht op troonopvolging. Het feit dat Irene tot het katholieke geloof is overgegaan, is voor een deel van de protestanten overigens moeilijk verteerbaar. De fractieleiders van ARP en CHU wensen echter niet uit te spreken, dat een katholiek op de troon ondenkbaar is.

Op 15 september 1964 tijdens de algemene beschouwingen informeert minister van Financiën Johan Witteveen de Tweede Kamer over de slechte toestand van de economie. Er is sprake van een betalingsbalanstekort en mede door de loonstijgingen gaan de overheidsuitgaven flink omhoog. Hoewel achteraf uit de cijfers blijkt dat het EMU-tekort en de EMU-schuld daalden, wordt er gesproken van het 'Gat van Witteveen' op de begroting. Om de stijgende overheids- en sociale zekerheidsuitgaven te financieren overschrijden de collectieve lasten de grens van 30% van het BNP.

De ministers van het kabinet-Marijnen na de beëdiging bij Huis ten Bosch op 24 juli 1963.
Minister-president Victor Marijnen (links) en vicepresident van de Verenigde Staten Lyndon B. Johnson op Vliegveld Ypenburg op 5 november 1963.
Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Gerard Veldkamp (midden) tijdens een persconferentie op 10 januari 1964.
V.l.n.r. de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Gerhard Schröder, bondskanselier van Duitsland Ludwig Erhard, minister-president Victor Marijnen en minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns op het Catshuis op 2 maart 1964.
Minister van Financiën Johan Witteveen en het koffertje met de miljoenennota op het Binnenhof op 15 september 1964.
Minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns (links) en minister van Binnenlandse Zaken Edzo Toxopeus op 5 maart 1965.

Ambtsbekleders

[bewerken | brontekst bewerken]
Ambtsbekleders Minister / Ministerie Termijn Partij
V.G.M. (Victor) Marijnen mr.
V.G.M. (Victor)
Marijnen

(1917–1975)
Minister-president /
Minister
Algemene Zaken 24 juli 1963 –
14 april 1965
KVP
B.W. (Barend) Biesheuvel mr.
B.W. (Barend)
Biesheuvel

(1920–2001)
Vicepremier /
Minister
Landbouw en
Visserij
24 juli 1963 –
5 april 1967
[2]
ARP
Minister Surinaamse en
Nederlands-
Antilliaanse Zaken
E.H. (Edzo) Toxopeus mr.
E.H. (Edzo)
Toxopeus

(1918–2009)
Minister Binnenlandse
Zaken
19 mei 1959 –
14 april 1965
[3]
VVD
J.M.A.H. (Joseph) Luns mr.
J.M.A.H.
(Joseph)
Luns

(1911–2002)
Minister Buitenlandse
Zaken
13 oktober 1956 –
6 juli 1971
[3][2]
KVP
H.J. (Johan) Witteveen dr.
H.J. (Johan)
Witteveen

(1921–2019)
Minister Financiën 24 juli 1963 –
14 april 1965
VVD
Y. (Ynso) Scholten mr.
Y. (Ynso)
Scholten

(1918–1984)
Minister Justitie CHU
J.E. (Koos) Andriessen dr.
J.E. (Koos)
Andriessen

(1928–2019)
Minister Economische
Zaken
P.J.S. (Piet) de Jong P.J.S. (Piet)
de Jong

(1915–2016)
Minister Defensie 24 juli 1963 –
5 april 1967
[2]
KVP
G.M.J. (Gerard) Veldkamp dr.
G.M.J.
(Gerard)
Veldkamp

(1921–1990)
Minister Sociale Zaken en
Volksgezondheid
17 juli 1961 –
5 april 1967
[3][2]
Th.H. (Theo) Bot mr.
Th.H. (Theo)
Bot

(1911–1984)
Minister Onderwijs,
Kunsten en
Wetenschappen
24 juli 1963 –
14 april 1965
J. (Jan) van Aartsen mr.
J. (Jan)
van Aartsen

(1909–1992)
Minister Verkeer en
Waterstaat
ARP
P.C.W.M. (Pieter) Bogaers drs.
P.C.W.M.
(Pieter)
Bogaers

(1924–2008)
Minister Volkshuisvesting
en Bouwnijverheid
24 juli 1963 –
22 november 1966
[2]
KVP
J.F. (Jo) Schouwenaar-Franssen drs.
J.F. (Jo)
Schouwenaar-
Franssen

(1909–1995)
Minister Maatschappelijk
Werk
24 juli 1963 –
14 april 1965
VVD
Ambtsbekleders Staatssecretaris / Portefeuille / Ministerie Termijn Partij
L. (Leo) de Bloc mr.
L. (Leo)
de Block

(1904–1988)
Staatssecretaris Europese Zaken
• Internationale
Vervoer
Beleid

(Buitenlandse
Zaken
)
3 september 1963 –
5 april 1967
[2]
KVP
I.N.Th. (Isaäc) Diepenhorst mr.dr.
I.N.Th. (Isaäc)
Diepenhorst

(1907–1976)
Ontwikkelings-
samenwerking

• Verenigde
Naties
Beleid

(Buitenlandse
Zaken
)
28 november 1963 –
14 april 1965
CHU
W.H. (Willem) van den Berge dr.
W.H. (Willem)
van den Berge

(1905–1987)
Staatssecretaris • Fiscale Zaken
• Belastingdienst

(Financiën)
27 mei 1959 –
14 april 1965
[3]
O
J.A. (Joop) Bakker drs.
J.A. (Joop)
Bakker

(1921–2003)
Staatssecretaris • Middenstand
• Regionale
Industrialisatie
• Toerisme

(Economische
Zaken
)
3 september 1963 –
22 november 1966
[2]
ARP
J.C.E. (Joop) Haex J.C.E. (Joop)
Haex

(1911–2002)
Staatssecretaris Landmacht

(Defensie)
14 augustus 1963 –
14 april 1965
CHU
A. (Adri) van Es A. (Adri)
van Es

(1913–1994)
Marine

(Defensie)
14 augustus 1963 –
16 september 1972
[2]
ARP
W. (Willem) den Toom W. (Willem)
den Toom

(1911–1998)
Luchtmacht

(Defensie)
25 november 1963 –
14 april 1965
VVD
A.J.H. (Louis) Bartels dr.
A.J.H. (Louis)
Bartels

(1915–2002)
Staatssecretaris • Volksgezondheid
• Ouderenbeleid
• Gehandicapten-
beleid

(Sociale Zaken en
Volksgezondheid)
3 september 1963 –
5 april 1967
[2]
KVP
J.F.G.M. (José) de Meijer dr.
J.F.G.M. (José)
de Meijer

(1915–2000)
• Sociale
Zekerheid
• Bijstand
• Arbeids-
omstandigheden
• Maatschappelijke
Dienst-
verlening
• Pensioenen
• Armoedebeleid
Publiekrechtelijke
Bedrijfs-
organisatie


(Sociale Zaken en
Volksgezondheid)
15 november 1963 –
5 april 1967
[2]
J.H. (Hans) Grosheide mr.
J.H. (Hans)
Grosheide

(1930-2022)
Staatssecretaris • Basisonderwijs
• Algemeen
Voortgezet
Onderwijs
• Buitengewoon
Onderwijs

(Onderwijs,
Kunsten en
Wetenschappen
)
3 september 1963 –
6 juli 1971
[2]
ARP
L.J.M. (Louis) van de Laar drs.
L.J.M. (Louis)
van de Laar

(1921–2004)
• Volk-
sontwikkeling
• Jeugdbeleid
• Cultuurbeleid
• Kunstbeleid
• Mediabeleid
• Sport
• Natuurbehoud

(Onderwijs,
Kunsten en
Wetenschappen
)
24 oktober 1963 –
14 april 1965
KVP
M.J. (Mike) Keyzer M.J. (Mike)
Keyzer

(1911–1983)
Staatssecretaris • Wegverkeer
• Openbaar
Vervoer
• Luchtvaart
• Spoorwegen
• Scheepvaart

(Verkeer en
Waterstaat
)
22 oktober 1963 –
14 april 1965
VVD
Bron: Kabinet-Marijnen Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Kabinetsformatie Nederland 1963 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Reden ontslagaanvraag

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Nederlandse kabinetscrisis over het omroepbestel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op 27 februari 1965 kwam het tot een voortijdig einde van het kabinet. De exacte redenen voor de val bleven duister, maar duidelijk was wel dat er in de ministerraad geen overeenstemming was bereikt over het omroepbeleid. Minister-president Victor Marijnen kon niets anders dan koningin Juliana het ontslag aanbieden van zijn kabinet.

Zie de categorie Cabinet Marijnen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.