Theodoor van Thulden

Theodoor van Thulden
Persoonsgegevens
Volledige naam	Theodorus van Tulden
Geboren	1606,; 's-Hertogenbosch; ( Hertogdom Brabant); Zuidelijke Nederlanden
Overleden	1669,; 's-Hertogenbosch; (Staats-Brabant); Generaliteitslanden van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Beroep(en)	Kunstschilder
	RKD-profiel
Portaal	Kunst & Cultuur

Theodoor van Thulden (ged. 's-Hertogenbosch, 9 augustus 1606 – begr. 's-Hertogenbosch, 12 juli 1669) was een Brabantse kunstschilder.^[1] Hij was een jongere tijdgenoot van de schilder Peter Paul Rubens (1577-1640), door wiens stijl hij werd beïnvloed en met wie hij veelvuldig heeft samengewerkt.

Ouderlijk gezin en huwelijk

Van Thulden werd op 9 augustus 1606 in de Sint-Janskathedraal gedoopt als "Dirrick", zoon van "Jacop van Tulden" en "Heylke sij huijsvrou".^[2] Zijn vader Jacob Gerits van Tulden (1575-1630) was zilversmid, maar verdiende de kost als lakenkoopman. Zijn moeder Heylwich (Heylke) van Meurs was een dochter van de zilversmid Dierck Aerts van Moers.

Van Thulden was de oudste van negen kinderen. Hij had zeven broers en één zus. Zijn oudste broer Arnoult (1608-1681) werd advocaat en notaris. Zijn tweede broer Geraert (geb. 1612) was militair. Zijn derde broer Peter (1614-1670) was monnik (kloosternaam: Benedictus) en priester. Zijn vierde broer Franchoijs (1617-1669/1673) werd kunstschilder. Zijn zus Anneken (ovl. ca. 1670) bleef ongehuwd. Een broer Hendrick (geb. 1619) is jong gestorven. Zijn jongste broers Hendrick (1621-1679) en Joannes (1627-1668) waren minderbroeder en pastoor.

Van Thulden is op 24 juli 1635 in Antwerpen getrouwd met Maria van Balen, dochter van de schilder Hendrick van Balen (1575-1632) en diens vrouw Margriet Briers. Bij haar doop op 8 maart 1618 in Antwerpen was Peter Paul Rubens haar peetvader. Theodoor en Maria kregen één kind: dochter Maria Anna, die op 7 mei 1636 in Antwerpen is gedoopt en tussen 1652 en 1669 is overleden.^[3]

Biografie

Ondanks zijn levenslange binding met zijn geboortestad 's-Hertogenbosch zou Theodoor Van Thulden een groot deel van zijn leven elders doorbrengen. Twee steden die belangrijk geweest zijn in zijn carrière zijn Antwerpen (destijds eveneens in het Hertogdom Brabant) en Parijs. Op vijftienjarige leeftijd vertrekt Van Thulden uit het ouderlijke huis in ’s-Hertogenbosch naar Antwerpen. Er wordt algemeen aangenomen dat de jonge Van Thulden, die uit een familie van zilversmeden kwam, naar Antwerpen is gegaan om een artistieke opleiding te krijgen. Hij ging daar in 1621 in de leer bij de minder bekende meester Abraham Blyenberch. Er is lang aangenomen dat Theodoor Van Thulden hierna een leerling was van de grootmeester Pieter Paul Rubens, maar dit is waarschijnlijk een misverstand, voortgekomen uit een foute interpretatie van de Latijnse woorden ‘Discipulus Rubenii’. Een tijdgenoot van Van Thulden, Gevaerts, gebruikte deze term volgens hedendaagse interpretaties in een ruimere betekenis ‘navolger van Rubens’ en dus niet zoals lang gedacht ‘leerling van Rubens’.

Werk in openbare collecties (selectie)

Stad	Locatie	Titel	Jaar
's-Hertogenbosch	Noord-Brabants Museum	Allegorie op de terugkeer van de vrede	1657
's-Hertogenbosch	Noord-Brabants Museum	Portret van Josina Copes-Schade van Westrum en haar kinderen	1650
's-Hertogenbosch	Noord-Brabants Museum	Allegorie op de harmonie en het huwelijk	1655
's-Hertogenbosch	Noord-Brabants Museum	De Tronende Tweedracht verdrijft de kunsten en de wetenschappen	1650
's-Hertogenbosch	Noord-Brabants Museum	Visioen van de Heilige Ignatius	1655 - 1665
's-Hertogenbosch	Noord-Brabants Museum	Aanbidding van de koningen	1640 - 1665
's-Hertogenbosch	Noord-Brabants Museum	Allegorie op de Deugd	1630
's-Hertogenbosch	Noord-Brabants Museum	Oude kopie van Allegorie op de terugkeer van de vrede	1700 - 1800
's-Hertogenbosch	Noord-Brabants Museum	Allegorie op de ondeugd	1630
's-Hertogenbosch	Noord-Brabants Museum	Allegorie het verzoek van de steden van Brabant om vertegenwoordiging in de regering van de Verenigde Provinciën.	1650
's-Hertogenbosch	Stadhuis van 's-Hertogenbosch	Allegorie op Eendracht maakt Macht	1646
's-Hertogenbosch	Stadhuis van 's-Hertogenbosch	Allegorie op gelijkheid van Brabant	1650
's-Hertogenbosch	Stadhuis van 's-Hertogenbosch	Het Leeuwepaar	1646
's-Hertogenbosch	Stadhuis van 's-Hertogenbosch	De Wildeman	1640 - 1665
's-Hertogenbosch	Stadhuis van 's-Hertogenbosch	Allegorie op het hoger beroep van de vier kwartieren der Meierij bij de schepenbank van ‘s-Hertogenbosch	1647
's-Hertogenbosch	Kruiskerk 's-Hertogenbosch	Dominicus ontvangt de rozenkrans uit handen van Maria	1654
's-Hertogenbosch	Sint-Janskathedraal	De verloving van de Heilige Maagd	1640 - 1665
Arnhem	Huis Zypendaal	Portret van Anna van Renesse	1651
Amsterdam	Rijksmuseum Amsterdam	Allegorie op het afscheid van Willem III van Amalia van Solms na de overdracht van het regentschap aan de Staten-Generaal en enkele prenten	1661
Antwerpen	Rubenshuis	Ruiterportret van George Villiers (1592-1628), hertog van Buckingham	1625
Baroda	State Gallery	Portret van Jan van Asten met zijn tweede vrouw Maria Donckers en zoon Gerard	1644
Breda	Het Klooster	Christus aan de Geselkolom en Onze Lieve Vrouw van Goede Hoop	1640 - 1665
Breda	Stedelijk Museum Breda	Bespotting van Christus	1640 - 1665
Den Haag	Paleis Huis ten Bosch	De Oranje Zaal	1640 - 1665
Doornik	Museum voor Schone Kunsten	Portret Familie Mutsaers-Van Someren	1647
Nancy	Musée des Beaux-Arts	Perseus bevrijdt Andromeda	1646
Potsdam	Stadschloss	Allegorie op Friedrich Wilhelm, keurvorst van Brandenburg en de Vrede van Oliva	1666 - 1667
Rotterdam	Museum Boijmans van Beuningen	(enkele prenten)	1600-1700
Wenen	Kunsthistorische Museum Wenen	Allegorie De opname van ’s-Hertogenbosch in de Unie	1600-1700

Referenties

↑ Zie Adriaenssen (2011: 121, 135) voor zijn doop en begrafenis. Ten tijde van zijn geboorte behoorde 's-Hertogenbosch nog tot het verenigde Hertogdom Brabant, maar bij zijn overlijden behoorde de stad tot het afgesplitste Staats-Brabant.
↑ Zie het doopboek 1602-1606 (folio 128, rechts onderaan) van de Sint-Janskathedraal. Als doopgetuigen worden genoemd "Gerart van Tulden" (grootvader van vaderskant) en "Peterken de huijsvrou van Dirrick van Muers" (grootmoeder van moederskant).
↑ Zie Adriaenssen (2011: 121-137). Maria Anna was in leven toen het gezin in 1652 tijdelijk de stad verliet nadat dienstmeid Sophia aan de pest was bezweken. Zij is echter vóór haar vader overleden.

Verdere informatie

L.F.W. Adriaenssen, Voorheen van Tuldel, Thans Van Tulden, Van Tulder, Van Thulden, Stichting Brabantse Regionale Geschiedbeoefening (Amsterdam 2011). Online: Familie Tuldel (downloadbaar als pdf) op de website van Leo Adriaenssen (geraadpleegd 6-7-2014).
A. Balis, ‘Rubens en zijn atelier: een probleemstelling’ Rubens: Een genie aan het werk. Rondom de Rubenswerken in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, vol. tent.cat. (Brussel -Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België- 2007-2008) pp. 30-51
M.-L. Hairs: Dans le sillage de Rubens: Les Peintres d’histoire anversois au XVIIe siècle (Liège, 1977), pp. 125–47
H. Vlieghe, Rubens's Atelier and History Painting in Flanders. A Review of the Evidence, in: The age of Rubens, vol. tent.cat. Boston - Toledo (Museum of Fine Arts - Museum of Art), 1993-1994, pp. 158-170
C. de Bie: Het gulden cabinet (1661), p. 251
J.-B. Descamps: Vie des peintres flamands et hollandais, i (Paris, 1754), pp. 112–15
A. Michiels: Histoire de la peinture flamande, vii (1869), p. 116
F. J. Van den Branden: Geschiedenis der Antwerpsche schilderschool, ii (Antwerp, 1883), pp. 289–95
H. Schneider: ‘Theodoor van Thulden en Noord-Nederland’, Oud-Holland, xlv (1928), pp. 1–5, 200–09
M.-L. Hairs: ‘Théodore van Thulden’, Rev. Belge Archéol. & Hist. A., xxxiv (1965), pp. 11–73
Theodore van Thulden, 1606–1669 (exh. cat. by G. J. Schweitzer, ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Mus., 1970)
S. Alpers: The Decoration of the Torre de la Parada, Corpus Rubenianum Ludwig Burchard, ix (London and New York, 1971), p. 221
A. Roy: ‘Un Peintre flamand à Paris au début du XVIIe siècle: Théodore van Thulden’, Bull. Soc. Hist. A. Fr. (1979), pp. 67–76
S. Béguin, J. Guillaume and A. Roy: La Galerie d’Ulysse à Fontainebleau (Paris, 1985)
J. Wood: ‘Padre Resta’s Flemish Drawings: Van Diepenbeek, van Thulden, Rubens and the School of Fontainebleau’, Master Drgs, xxviii/1 (1990), pp. 3–53
Theodoor van Thulden: Un Peintre baroque du cercle de Rubens (exh. cat. by A. Roy, ’s Hertogenbosch, Noordbrabants Mus.; Strasbourg, Mus. B.-A.; 1991–2)
Flemish Drawings in the Age of Rubens (exh. cat. by A.-M. Logan, Wellesley Coll., MA, Davis Mus. & Cult. Cent., 1993–4), pp. 218–20
Y. Van den Bemden, C. Fontaine-Hodiament and A. Balis: Cartons de vitraux du XVIIe siècle: La Cathédrale Saint-Michel, Bruxelles (Brussels, 1994)

Zie de categorie Theodoor van Thulden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Zie Adriaenssen (2011: 121, 135) voor zijn doop en begrafenis. Ten tijde van zijn geboorte behoorde 's-Hertogenbosch nog tot het verenigde Hertogdom Brabant, maar bij zijn overlijden behoorde de stad tot het afgesplitste Staats-Brabant.

[2] Zie het doopboek 1602-1606 (folio 128, rechts onderaan) van de Sint-Janskathedraal. Als doopgetuigen worden genoemd "Gerart van Tulden" (grootvader van vaderskant) en "Peterken de huijsvrou van Dirrick van Muers" (grootmoeder van moederskant).

[3] Zie Adriaenssen (2011: 121-137). Maria Anna was in leven toen het gezin in 1652 tijdelijk de stad verliet nadat dienstmeid Sophia aan de pest was bezweken. Zij is echter vóór haar vader overleden.

[1]

[2]

[3]