Wikipedia:Te beoordelen sjablonen/Toegevoegd 2014 week 02

· ·

Te beoordelen ... (uitleg)

Sjablonen (gisteren · vandaag · direct · archief) · Pagina's · Bestanden · Categorieën

Week 02

Uitgevoerd
Onderstaande verzoeken zijn door een moderator bekeken en afgehandeld.

---

Toegevoegd maandag 06/01, te verwijderen vanaf 20/01

• ...

Toegevoegd dinsdag 07/01, te verwijderen vanaf 21/01

• Sjabloon:Geen interwiki - Er is een up to date alternatief om de lijst van categorieën zonder interwiki te bekijken. De bijbehorende categorie nomineer ik eveneens. Lymantria _overleg 7 jan 2014 12:41 (CET)
  • Ik ben de aanmaker. Het is mij om het even. Denk dat het wel weg kan. Multichill (overleg) 7 jan 2014 22:05 (CET)

Toegevoegd woensdag 08/01, te verwijderen vanaf 22/01

• ...

Toegevoegd donderdag 09/01, te verwijderen vanaf 23/01

• ...

Toegevoegd vrijdag 10/01, te verwijderen vanaf 24/01

• Sjabloon:Navigatie pseudowetenschap De onderwerpen in dit sjabloon hebben totaal geen verband met elkaar. Lidewij (overleg) 10 jan 2014 15:00 (CET)

   Voor verwijderen. Saschaporsche (overleg) 10 jan 2014 15:17 (CET)

 Tegen verwijderen Jawel, het zijn allemaal vormen van pseudowetenschap en dat wordt ook als zodanig in die artikelen zo beschreven. Het sjabloon is slechts een vertaling en aanpassing van en:Template:Pseudoscience en bestaat ook in het Portugees, Italiaans, Arabisch, Perzisch en Hindi. Over de opname van sommige onderwerpen valt weliswaar te twisten, maar het sjabloon als geheel is zeer nuttig en wordt dus ook op andere Wikipedia's al gebruikt. Met vriendelijke groet, Nederlandse Leeuw (overleg) 10 jan 2014 15:40 (CET)

Nederlandse Leeuw, we hebben in de Nederlandstalige ons eigen beleid. De Duitse en de Franse wikipedia hebben dit niet. In Hindi zijn er geen lemma's blauw. Niets is zo eenvoudig om de EngelseWP na te apen. Voor mij is dit sjabloon een uitging van je POV, die niet thuis hoort op wikipedia. Wanneer men wil zoeken in de pseudowetenschap kan dat via de categorie. In sjablonen kan je doorklikken tussen lemma's over het zelfdeonderwerp. Lidewij (overleg) 10 jan 2014 15:59 (CET)

 Voor revisie, anders  Voor verwijderen.Dit sjabloon bevat qua onderwerpen zeer uiteenlopende zaken, waarvan ik denk dat degene die deze onderwerpen er in heeft gezet nogal met origineel onderzoek bezig is geweest door de selectie zo te presenteren als zijnde dit allemaal pseudowetenschap. Bijvoorbeeld Acupunctuur wordt weliswaar niet als reguliere geneeskunst gezien, maar is geen peudowetenschap. Geneeskunst is sowieso geen wetenschap (al kan geneeskunst zich op wat voor wetenschap dan ook baseren; maar dan nog: er zijn meer vormen van 'wetenschap', en niet enkel de westerse...). En sinds wanneer is psychoanalyse een pseudowetenschap? Of Natuurgeneeswijze ? Tjako (overleg) 10 jan 2014 16:11 (CET)

Het is niet mijn POV. Kijk naar ieder individueel artikel en je zult tegenkomen dat ze meestal expliciet "pseudowetenschap" worden genoemd door de wetenschappelijke gemeenschap of als zodanig worden gecategoriseerd door Wikipedia. Wanneer dat er nog niet stond, heb ik het overgenomen van de Engelstalige Wikipedia. Ik heb het niet verzonnen, ik maak slechts een overzicht van onderwerpen die als pseudowetenschappelijk worden gezien zoals de andere Wikipedia's dat ook al hebben gedaan.

(na bwc) Eens met Tjako dat revisie altijd mogelijk is; wanneer er sprake zou zijn van origineel onderzoek neem ik mijn classificatie "pseudowetenschap" weer terug. M.b.t. acupunctuur verwijst ik naar referentie [12], die stelt: "Vanuit de reguliere geneeskunde wordt het als probleem ervaren dat de met betrekking tot acupunctuur gangbare begrippen niet in de geneeskunde worden gehanteerd. Zo is bijvoorbeeld nooit een duidelijk anatomisch substraat voor meridianen en acupunctuurpunten vastgesteld. Op grond van het bovenstaande wordt acupunctuur binnen de reguliere geneeskunde als onwerkzaam gezien en beschouwd als kwakzalverij." M.b.t. psychoanalyse verwijs ik naar referentie [13], die stelt: "De wetenschapsjournalist Marcel Hulspas noemt Freud en de psychoanalyse in verschillende boeken over pseudowetenschap". Natuurgeneeswijze is in de categorie "pseudowetenschap" opgenomen. Dit heb ik slechts overgenomen. Mvg, Nederlandse Leeuw (overleg) 10 jan 2014 16:20 (CET)

Nederlandse Leeuw, bijna alle onderwerpen gaan niet over pseudowetenschap. Marcel Hulspas is niet neutraal in deze dingen. We hebben de categorie dat is ruim voldoende. --Lidewij (overleg) 10 jan 2014 16:28 (CET)

Ik heb moeite met de categorie omdat er geen objectieve maat voor 'pseudo-wetenschap' is. Volgens sommigen is de evolutietheorie ook pseudowetenschap. Volgens anderen is de gehele filosofie geen wetenschap. Bovendien, en dat is een tweede argument, staan hier zaken in die helemaal geen wetenschap zijn - in de zin van zoeken naar kennis - maar praktijken. Wellicht niet werkzame prakrijken, maar toch, praktijken. Hier zou ook fysiotherapie kunnen staan waarvan veel artsen zeggen dat het niet werkt en niet 'evidence based' is. Onpraktische categorie dus, die aanzet tot heilloze discussie. mvg henriduvent (overleg) 10 jan 2014 17:00 (CET)

We hoeven hier toch niet het wiel opnieuw uit te vinden, lijkt me? Er bestaat zoiets als pseudowetenschap: dat is een bewering, opvatting of praktijk die zich voordoet als wetenschap, maar dit niet is omdat het de wetenschappelijke methode niet volgt, wetenschappelijk bewijs of plausibiliteit ontbeert, niet op betrouwbare wijze kan worden getest (falsificatie) of anderszins geen wetenschappelijke status heeft (definitie Engelstalige Wikipedia). Het draait niet om de mening van het publiek, maar om de wetenschappelijke consensus over dat onderwerp. Als de wetenschappelijke gemeenschap er over een bepaald controversieel onderwerp nog niet uit is, prima, dan verwijderen we dat voorlopig uit het sjabloon, maar voor zover ik heb gelezen op de Nederlandstalige en Engelstalige Wikipedia, zijn de onderwerpen die ik heb opgenomen volgens de wetenschappelijke consensus pseudowetenschappelijk. Wie het daar niet mee eens is, moet op Overleg:Pseudowetenschap zijn, niet hier, lijkt me.

Geef a.u.b. aan met welke onderwerpen u specifiek een probleem heeft (ik zag dat Apollo-maanlandingscomplottheorie en holocaustontkenning al door Saschaporsche verwijderd waren zonder verdere toelichting; ik zou daar graag de motivatie achter weten), dan kunnen we bekijken of ik correct de beoordeling "pseudowetenschap" heb overgenomen of afgeleid van de inhoud van de betreffende artikelen, en zo niet, ze (voorlopig) uit het sjabloon verwijderen. Het zal ongetwijfeld naar aanleiding van deze discussie nodig zijn om de bronvermelding van de betreffende artikelen te verbeteren. Mvg, Nederlandse Leeuw (overleg) 10 jan 2014 17:57 (CET)

Beide onderwerpen (en ook op het lemma "9-11 complot theorieen" waar ik het aantrof) zijn verwijderd omdat het hier geen "wetenschap" betreft maar "standpunten gehuldigd door bepaalde mensen". Je kunt toch moeilijk van "wetenschap" spreken in deze gevallen.... Deze discussie hoort trouwens niet hier thuis, maar hier Overleg sjabloon:Navigatie pseudowetenschap vr groet Saschaporsche (overleg) 10 jan 2014 18:03 (CET)

Na verwijdering is het overleg niet terug te lezen. --Lidewij (overleg) 10 jan 2014 18:43 (CET)

BWC Het sjabloon had ik bij de lemma's Paranormaal en Protowetenschap alweg gehaald deze staan niet in de categorie pseudowetenschap. --Lidewij (overleg) 10 jan 2014 19:39 (CET)

Lidewij heeft gelijk, we moeten het hier bespreken. Saschaporsche, vind je dan dat er geen wetenschappelijke beweringen worden gedaan m.b.t. tot deze drie "complottheorieën" (onder die noemer schaar ik ze maar even voor het gemak), die echter op pseudowetenschappelijke wijze worden onderbouwd? Dit is een tak van pseudowetenschap die pseudogeschiedenis heet en hier op Wikipedia ook al sinds 2007 als zodanig wordt gecategoriseerd (nog voordat ik überhaupt actief was op Wikipedia; ik snap dan ook niets van de POV-aantijgingen). In de pseudogeschiedenis wordt, al dan niet moedwillig, geschiedvervalsing gepleegd om het verleden uit te leggen op een manier die de wetenschappelijke consensus bestrijdt zonder historisch-kritische methode of wetenschappelijk bewijsmateriaal, hoewel men dit wel degelijk claimt (denk aan de verwoede discussies over de capaciteit van de gaskamers in Auschwitz, de afwezigheid van sterren op Apollo-foto's, of wolkenkrabberstructuren louter door vuur kunnen bezwijken enz. enfin, men beweert onterecht iets over wetenschap te weten); dit komt overeen met de definitie van pseudowetenschap en daarom heb ik ze opgenomen in dit sjabloon. Mvg, Nederlandse Leeuw (overleg) 10 jan 2014 19:33 (CET)

 Voor verwijderen. Onderlinge samenhang van de onderwerpen is op zijn minst twijfelachtig. Hanhil (overleg) 10 jan 2014 18:31 (CET)

 Voor verwijderen - Van mij mag pseudowetenschap best pseudowetenschap genoemd worden, maar dit is een volkomen ondoordacht sjabloon waar ook allerlei zaken in staan die niets met wetenschap, en dus ook niets met pseudowetenschap, te maken hebben. RJB _overleg 10 jan 2014 19:18 (CET)

 Voor verwijderen - per Lidewij, Henriduvent en RJB - Theobald Tiger (overleg) 10 jan 2014 19:19 (CET)

 Opmerking - op een navigatiesjabloon horen m.i. sowieso geen 'voorbeelden'. Stel je voor: een navigatiesjabloon over taal met voorbeelden als: hakpotjesopschriften, papiervernietigers, spijkernietpistool en receptenboek.... Dat is exact wat hier is gebeurd. Ik heb de voorbeelden dan ook verwijderd, onder het motto VJV&GJG. Tjako (overleg) 10 jan 2014 19:41 (CET)

 Voor verwijderen - Categorie is voldoende. Ik zie geen reden om de lezer in het artikel zelf te stimuleren om rechtstreeks door te klikken naar andere vormen van pseudowetenschap, nog afgezien van definitieproblemen. Met vriendelijke groet, Gasthuis(overleg) 10 jan 2014 20:02 (CET).

 Opmerking 2 : ik heb alles verwijderd uit het sjabloon dat niets met navigatie of terminologie te maken heeft. Wat overblijft:  Voor verwijderen want er valt weinig te navigeren... Tjako (overleg) 10 jan 2014 20:04 (CET)

 Opmerking - Ik zie nu ik Template talk:Pseudoscience lees dat er op de Engelstalige Wikipedia n.a.v. veel discussies 4 vuistregels zijn opgesteld over welke onderwerpen wel en niet opgenomen dienen te worden:

• 1. Obvious pseudoscience: Theories which, while purporting to be scientific, are obviously bogus may be so labeled and categorized as such without more.
• 2. Generally considered pseudoscience: Theories which have a following, such as astrology, but which are generally considered pseudoscience by the scientific community may properly contain that information and may be categorized as pseudoscience.
• 3. Questionable science: Theories which have a substantial following, such as psychoanalysis, but which some critics allege to be pseudoscience, may contain information to that effect, but generally should not be so characterized.
• 4. Alternative theoretical formulations: Alternative theoretical formulations which have a following within the scientific community are not pseudoscience, but part of the scientific process."

Dat lijken mij op zich wel goede regels. De Engelstalige Wiki lijkt het met Lidewij eens te zijn dat psychoanalyse niet het etiket "pseudowetenschap" verdient, ik ben best bereid om daarin mee te gaan. Maar belangrijker (en praktischer) dan dat alles blijkt dat de inhoud van het Engelstalige sjabloon, dat ik als uitgangspositie nam, afhankelijk is van het artikel List of topics characterized as pseudoscience. Dus misschien ben ik verkeerd om begonnen en dienen we minstens eerst lijst van als pseudowetenschap gekarakteriseerde onderwerpen (als ik dat goed vertaal) op te stellen? Het lijkt me een goede toevoeging aan de Nederlandstalige Wikipedia om een dergelijke lijst te hebben die bespreekt wat er wel en niet gezien wordt als pseudowetenschap en waarom. Tot die tijd ben ik best bereid om dit sjabloon te laten vallen. Wie kan zich daar in vinden? Mvg, Nederlandse Leeuw (overleg) 10 jan 2014 20:11 (CET)

Je zou wellicht een lijst kunnen opstellen met lemmata waarin pseudowetenschapelijke claims worden gedaan. Echter zal dat denk ik tot veel discussies leiden, want is bijvoorbeeld een zekere alternatieve geneeswijze per definitie pseudowetenschappelijk? Of is een bepaald type massagetherapie per definitie pseudowetenschappelijk? (vb: claims als "Massage x zorgt voor het in balans brengen van lichaam en geest"...) is alles wat met geloof te maken heeft pseudowetenschappelijk? Kortom: ik ben niet zo voor een dergelijke lijst. Beter is het in de lemmata zelf te beschrijven wat iets inhoudt en er ook eventuele kritiek erop onder een apart kopje in te verwerken, zoals we tot nu toe steeds doen. Een lezer zal dan voldoende handvaten hebben zelf zijn conclusies te trekken.Tjako (overleg) 10 jan 2014 20:36 (CET)

BWC Nederlandse Leeuw, de categorie pseudowetenschap is op wikipediaNL niet onomstreden. WikipediaDE heeft deze categorie niet. Waarom de Engelse volgen? Lidewij (overleg) 10 jan 2014 20:44 (CET)

Haha. omgekeerd, geldt dat natuurlijk ook. Dat de Duitse wiki hem niet heeft, betekent niet dat wij hem ook niet moeten hebben. Eens dat we niet klakkeloos anderstalige wiki's moeten volgen. Het is maar goed dat we deze discussies blijven voeren. Maar laten we de Engelstalige wiki ook niet helemaal bagataliseren waar de discussies veel uitvoeriger en met meer mensen wordt gevoerd dan op de Nederlandse of Duitse wiki. Als wij afwijken van de Engelstalige wiki, is het reeël om onszelf nog eens goed af te vragen of we goed bezig zijn. Lidwij kennende, zal hij het daar niet mee oneens is. Timelezz (overleg) 10 jan 2014 21:37 (CET)

Zij,;-) woont dicht bij Duitsland en vindt op dit gebied de DuitseWP meer in evenwicht. Lidewij (overleg) 10 jan 2014 21:58 (CET)

@Tjako Wellicht is e.e.a. aan definities nog niet duidelijk gebleken uit het artikel pseudowetenschap zelf, op grond daarvan had al duidelijk moeten zijn wat wel en niet als zodanig wordt gezien. Niet alles wat met 'geloof' te maken heeft is automatisch pseudowetenschappelijk, vooral als het metafysische beweringen zijn waarover de wetenschap geen uitspraken kan doen (bijv. noordse kosmogonie heeft nooit wetenschappelijke pretenties gehad omdat de Noormannen nog geen (moderne) wetenschap bedreven; het etiket 'pseudowetenschap' zou dan ook volkomen anachronistisch zijn) en in zo'n geval kun je van NOMA spreken, maar sommige moderne religieuze bewegingen (zoals intelligent design) doen dat wel en komen dan rechtstreeks in conflict met de wetenschappelijke consensus.

@Lidewij Dat een onderwerp of categorie omstreden is, betekent natuurlijk niet dat je er maar niet over moet schrijven; je moet dan gewoon streven naar objectiviteit en dat is wat ik probeer te doen. Er zijn veel meer Wikipedia's die wel een categorie:pseudowetenschap hebben, de Duitse is hierin nogal een anomalie. Zoals Timelezz' zegt werken er aan de Engelstalige Wiki nog veel meer mensen, de discussies zijn daar uitgebreider en zoals ik hierboven al meldde hebben zij al vuistregels opgesteld voor schrijven over vermeende pseudowetenschappelijke onderwerpen. Mvg, Nederlandse Leeuw (overleg) 11 jan 2014 01:34 (CET)

@Nederlandse Leeuw, dank voor je open mind en flexibiliteit Ik heb inmiddels wat pogingen ondernomen je sjabloon op te knappen (zie onder bij opmerkingen). Groet, Tjako (overleg) 11 jan 2014 01:47 (CET)

Dank je, Tjako. Ik heb gereageerd. Mvg, Nederlandse Leeuw (overleg) 11 jan 2014 01:58 (CET)

 Opmerking Verstandiger om eerst de lemma's goed te onderbouwen met academische literatuur. Daarna kan je eventueel een lijst samenstellen, maar wel na goed overleg wat er wel komt te staan en wat niet, voordat we gaan 'kiezen' welke. Advies: Zorg dat je beschikt over een lange adem. Categoriseren op basis van een pejoratief leidt to tegenzin. Timelezz (overleg) 10 jan 2014 21:47 (CET)

 Voor verwijderen. (Voor de duidelijkheid). De categorie is tenminste prematuur en wellicht nooit zinvol. Hoe aardig de engelse indeling ook is, deze zal ook grensgevechten opleveren, zoals uit bovenstaande blijkt. mvg henriduvent (overleg) 10 jan 2014 23:39 (CET)

 Voor verwijderen en dan vooral om verwijderfetisjisten geen tool te geven om alles klikkerdeklik voor verwijdering te nomineren. Er wordt niet begrepen dat een encyclopedie ook zaken objectief hoort te beschrijven die tot de pseudowetenschap behoren. Wanneer alle controversiele onderwerpen worden verwijderd krijgen we een encyclopedie van drie A4-tjes - Quistnix (overleg) 10 jan 2014 23:57 (CET)

Ik heb inmiddels mijn weerstand tegen verwijdering opgegeven, geef toe dat het wat prematuur was zoals henriduvent zegt en zoals anderen hebben betoogd is het naast elkaar plaatsen van 'voorbeelden' in een dergelijk sjabloon wat arbitrair. We moeten eerst duidelijker per lemma bekijken of het daadwerkelijk 'pseudowetenschap' betreft; Timelezz verwijt mij terecht te weinig op academische literatuur te hebben gesteund en louter af te gaan op wat er in de desbetreffende lemmata geschreven stond (maar dat zegt denk ik eerder iets over die lemmata dan over mij; bovendien leent een dergelijk sjabloon zich ook niet voor bronvermelding). Een eventuele lijst zoals de Engelstalige Wiki heeft kan later dienen als overzicht, inclusief uitgebreide bronvermelding met academische literatuur. Ik vind het niet erg om grensgevechten te moeten leveren, het gaat tenslotte om de kwaliteit van deze encyclopedie waar we allemaal aan werken en zoals Quistnix zegt blijft er weinig over als we alle omstreden zaken vermijden. Ik ben van plan mij de komende tijd dan bezig te houden met de "Obvious pseudoscience" die vrijwel niemand (meer) aanhangt. Mvg, Nederlandse Leeuw (overleg) 11 jan 2014 01:34 (CET)

 Opmerking - N.a.v. mijn acties tot revisie: De stand van zaken: ik heb het sjabloon opgeschoond en aangepast. Misschien kan het in huidige vorm enig nut hebben. Volgens mij zou een navigatie in pseudowetenschappelijke fenomenen vooral de "x-logies",de "y-kundes" en "z-ismes" moeten bevatten die (x,y,z) pretenderen wetenschappelijk te zijn maar het in wezen niet zijn. Daaronder vallen o.a. acupunctuur (misschien een twijfelgevalletje), astrologie, creationisme, cryptozoölogie, dwaalwetenschap, grafologie, handlijnkunde, homeopathie, kwakzalverij, morosofie, parapsychologie, pseudowetenschappelijk racisme, ufologie, wichelarij en zondvloedgeologie. Input mag. Ik heb er vast nog wel een paar vergeten te noemen. Ik hoor het wel weer. Tjako (overleg) 11 jan 2014 01:42 (CET)

Dank je wel, Tjako. Ik denk dat de meeste mensen hier van deze onderwerpen op zich wel menen dat ze pseudowetenschap zijn. Een wat bescheidener begin van dit sjabloon is misschien een oplossing, al herhaal ik wat ik net heb geschreven: het geheel verwijderen van deze wellicht 'valse start' verzet ik mij niet meer tegen. Mvg, Nederlandse Leeuw (overleg) 11 jan 2014 01:56 (CET)

 Tegen verwijderen Met de aanpassingen van Tjako verander ik van oordeel. Ik was tegen een controversieel sjabloon van 'pseudowetenschap' waar vele echt niet binnen vielen. Het sjabloon gaat nu over Pseudowetenschappelijke fenomenen. Zo is het wel houdbaar. Een mooi bonte verzameling wat niemand zal betwisten. Timelezz (overleg) 11 jan 2014 22:24 (CET)

Dank je Timelezz. Ik heb, zoals je wellicht aan mijn bijdragen hebt kunnen zien, je advies ter harte genomen en academische literatuur toegevoegd aan enkele van de onderwerpen om te onderstrepen dat het hier volgens de wetenschappelijke gemeenschap pseudowetenschap betreft. Tjako's afgeslankte herziene versie is denk ik ook veel beter dan mijn origineel. Ik zou ook graag de mening van de anderen hierboven over deze aanpassingen horen. Tot die tijd blijf ik over het sjabloon graag nog even afzijdig. Metr vriendelijke groet, Nederlandse Leeuw (overleg) 11 jan 2014 23:27 (CET)

De praktijk wijst uit dat weinigen zullen zien dat er wijzigingen zijn aangebracht. Het is jammer dat er niet alvorens het nomineren van dit sjabloon eerst overleg is gepleegd. U zou de nomineerder nog kunnen vragen diens mening te herzien. Mocht dit niet bijdragen, dan kunt u altijd het sjabloon opnieuw aanmaken na verwijdering. Dat lijkt mij redelijk aangezien het nu in de aangepaste hoedanigheid niet echt een eerlijke kans krijgt. Maar wellicht houdt de moderator hier nog rekening mee tijdens zijn besluit. Timelezz (overleg) 13 jan 2014 20:28 (CET)

ik neem aan dat een mod van dienst bij zo'n behoorlijke overleglap best wel even achter de oren krabt, goed leest wat er overlegd en veranderd is, en dan een afgewogen besluit zal nemen. ;) Tjako (overleg) 14 jan 2014 00:04 (CET)

Vervolg Sjabloon:Navigatie pseudowetenschap

• Sjabloon:Navigatie pseudowetenschap De onderwerpen in dit sjabloon hebben totaal geen verband met elkaar. Lidewij (overleg) 10 jan 2014 15:00 (CET)

Ik ben nog niet overtuigd dat het behoud verdient. Bijvoorbeeld staat nu kwakzalverij bij pseudowetenschap. Dat kan toch niet? Kwakzalverij is een oordeel van mensen die menen dat oordeel te kunnen geven. mvg henriduvent (overleg) 13 jan 2014 23:06 (CET)

Hmm... kwakzalvers proberen toch hun goedje te verkopen (aan te smeren is toepasselijker) met allerhande pseudowetenschappelijke bewijzen, testimonials, quasiwetenschappelijke claims dat het helpt (terwijl dat niet wetenschappelijk bewezen is) etc. ? Denk eens aan al die afslankpillen en -poeders en -drankjes, die claimen dat je binnen 3 dagen tig kilo's af gaat vallen alsof wondermiddelen bestaan. Vaak onder een saus van de puurste pseudowetenschappelijkheid die je kan bedenken (door o.a. de terminologie, de 'bewijzen', de quasidoktoren die het aanprijzen etc.) Tjako (overleg) 14 jan 2014 00:02 (CET)

In juridische zin betekent kwakzalverij het onbevoegd uitoefenen van de geneeskunde, zoals in het artikel zelf staat. Maar Tjako heeft gelijk dat dit erg vaak gepaard gaat met pseudowetenschappelijke claims dat een bepaalde behandeling werkt en in de praktijk is er grote overlap tussen pseudowetenschap en kwakzalverij. SKEPP, Skepsis en de VtdK lijken alle drie ook te zeggen dat kwakzalverij gaat om de uitoefening van niet wetenschappelijk bewezen behandelingen, hoewel de VtdK benadrukt dat het niet per se oplichterij betreft en men dus onbewust met goede bedoelingen kwakzalverij kan plegen (bron). Als zodanig is kwakzalverij dus niet per se een pejoratief woord van willekeurige mensen, maar een negatief juridisch dan wel wetenschappelijk oordeel. Met vriendelijke groet, Nederlandse Leeuw (overleg) 14 jan 2014 19:40 (CET)

• Verwijderen De onderwerpen in dit veranderde sjabloon hebben nog steeds totaal geen verband met elkaar. Ik zie het nog steeds als een verkapte namedropping. Ik kan me niet voorstellen dat iemand op het lemma over UFO zomaar in eens gedesinteresseerd kan zijn in alternatieve geneeswijzen. Gelukkig wordt er serieus gekeken naar Unidentified flying object, dan wordt er tenminste duidelijk wie een nieuw spionage speeltje heeft gemaakt. Kwakzalverij: iemand willens en wetens iets verkopen om er alleen maar zelf beter van te worden. Pseudowetenschap? Dan kan je Kwakbanking zeker wel toevoegen. Daar worden mensen pas echt willens en wetens iets op de mouw gespeld om er zelf beter van te worden. Ik neem aan dat men hierbij wel de wetenschap (mis)bruikt hoe men zich het beste kan verrijken. Kwakassurering kan dan ook wel. Iemand een waardeloze verzekering verkopen, waar alleen of hoofdzakelijk verkoper beter van wordt. Het wordt tijd om eens serieus te kijken om de hele categorie op het heffen. Het is duidelijk dat het een rare categorie is. Mvg, --Lidewij (overleg) 14 jan 2014 16:34 (CET)

Wat bedoel je met je opmerking over UFO? Wat bedoel je met "kwakbanking" en "kwakassurering", zijn dat jouw neologismen? Zo ja, WP:GOO. Ten tweede heeft dat volgens mij niets met wetenschappelijke claims te maken. Ten derde is oplichterij niet per se inherent aan kwakzalverij, zelfs de VtdK vindt dat, zie mijn opmerking hierboven. Ten vierde, het staat allerminst vast dat het een rare categorie is en als je dat wilt bestrijden ben je hier niet aan het juiste adres. Gelieve je dan tot Overleg categorie:Pseudowetenschap te wenden. Met vriendelijke groet, Nederlandse Leeuw (overleg) 14 jan 2014 19:40 (CET)

Wat betreft alle "kwak"-zaken waar Lidewij het over heeft: lees eens dit bijvoorbeeld.... Tjako (overleg) 15 jan 2014 02:58 (CET)

Wat bedoel je daarmee, Tjako? Mvg, Nederlandse Leeuw (overleg) 16 jan 2014 23:29 (CET)

Het illustreert dat kwakzalverij net als het door Lidewij gelanceerde "kwakbanking" en "kwakassuring" en dergelijke bewust uitgaat van quasiwetenschappelijke maar in feite foute argumenten. Ofwel waarom kwakzalverij een pseudowetenschappelijk fenomeen is.Tjako (overleg) 16 jan 2014 23:38 (CET)

Neen, het sjabloon kan beter weg. Wat lezen we namelijk bij Pseudowetenschap: het is de benaming voor een stelsel van opvattingen, uitspraken, of handelingen dat de toets van een wetenschappelijke methode niet doorstaat maar waarvan aanhangers toch beweren of suggereren dat het om wetenschap handelt. Ook kan het gaan om het imiteren van wetenschappelijke uiteenzettingen en verklaringen, zonder dat er onderzoek volgens wetenschappelijke protocollen (zoals dubbelblind onderzoek) aan vooraf is gegaan. Een opvatting wordt door sommigen als pseudowetenschappelijk gezien, als ze uitspraken doet over de empirische werkelijkheid, zonder deze te onderbouwen met wetenschappelijke onderzoeksresultaten.

Ik denk dat we ons om te beginnen moeten beperken tot de eerste betekenis. Immers, als we er onder laten vallen wat in de laatste zin staat, valt bijna alles eronder; verreweg de meeste uitspraken over de empirische werkelijkheid worden niet onderbouwd door wetenschap (gelukkig niet: ik houd van mijn kinderen, bijvoorbeeld). Dus dan gaat het om iets waarvan de aanhangers beweren dat het wetenschap is - of althans wetenschappelijk onderbouwd -, maar dat de toets van een wetenschappelijke methode niet doorstaat. Dan valt er nog heel veel onder, bijvoorbeeld de meeste psychotherapie, fysiotherapie etc etc. Wordt doelmatigheid en/of werkzaamheid bedoeld? Maar dat is iets anders. Veel van wat in de landbouw en geneeskunde gebeurt berust op ervaringskennis; wetenschappelijke mechanismen zijn lang niet altijd bekend. En de vraag blijft wie vindt dat het de toets van de wetenschappelijke methode niet kan doorstaan, wanneer en wat is die toets dan wel? Acupunctuur krijgt wel serieuze aandacht van een deel van de medisch biologen en geneesheren. Een (groot) deel van de geneesheren fulmineert ertegen. Is het dan wel pseudowetenschap? Dwaalwetenschap wordt in het lemma aangeduid als wetenschap die niet waar bleek. Tja, dat is nogal wat, maar bovendien waren in de tijd dat de beschreven voorbeelden aan de orde waren, het vaak zaken die de toets van de wetenschappelijke methode wel konden doorstaan. En in Duitsland bijvoorbeeld is de beoordeling van bepaalde geneeswijzen heel anders dan in Nederland, en buiten de Westerse wereld ook. Dan is er nog een andere kwestie. Kwakzalverij en morosofie zijn negatieve kwalificaties, die geen stelsel (zoalsboven beschreven) zijn. Er is niet zoiets als een vereniging van kwaksalvers met kwakzalvertheorie. Deze praktijken kunnen beter niet op een lijn gesteld kunnen worden met positief geformuleerde activiteiten als creationisme. Wat is onze maaatstaf, die van de sceptici van de vereniging tegen kwalzalverij, de KNAW of bedenken we zelf wat? mvg henriduvent (overleg) 17 jan 2014 10:56 (CET)

De opmerking over UFO en serieus onderzoek naar Unidentified flying object en nieuwe spionage speeltjes van onbekende oorsprong wordt niet begrepen.

Ironie in het gevolg van Kwakzalverij naar Kwakbanking en Kwakassurering wordt weggezet als WP:GOO. //wetenschap.infonu.nl/onderzoek/114348-medische-wetenschap-blijkt-kwakzalverij.html Wat valt wel en niet onder kwakzalverij. Wichelroede is trouwens geen wichelarij. Weg er mee er zal nooit overeenstemming komen wat er in zou kunnen staan. Zonde van onze tijd. Zie ook hierboven. --Lidewij (overleg) 23 jan 2014 23:58 (CET)

@henriduvent Niet iedere bewering die onterecht pretendeert een wetenschappelijke status te hebben vertegenwoordigt meteen een pseudowetenschap, nee. Kunt u in het geval van psychotherapie en fysiotherapie aantonen dat zij de toets van de wetenschappelijke methode niet hebben doorstaan maar (door aanhangers) toch als geneeskunde worden beschouwd? Zo ja, dan kunnen ze wat mij betreft opgenomen worden in de categorie pseudowetenschap, zo niet, dan gaat uw voorbeeld niet op en is er sprake van een hellend vlak, tenzij ik hier een derde mogelijkheid uitsluit? Dat men nog niet precies weet hoe iets werkt is niet erg, want ervaringskennis (=empirisch bewijsmateriaal) heeft een wetenschappelijke status omdat het consistent (meestal) de gewenste resultaten oplevert. Indien ervaringskennis consistent wordt toegepast maar geen consistent succespatroon oplevert (bijv. de oogst mislukt redelijk vaak), dan is er iets mis met de onderliggende hypothesen (bijv. dat een dieroffer een goede oogst garandeert) en is er al sprake van een pseudowetenschappelijk fenomeen. De toets is iedere keer dat men handelt op basis van de aannames en gaat kijken of het werkt ("Laat ik eens een drieslagstelsel proberen, misschien lukt de oogst dan beter?") en men beoordeelt die toets vervolgens op de verkregen resultaten ("Hmmmm, ik heb 5 geiten geofferd, maar de oogst is wéér mislukt, misschien moet ik wat anders verzinnen.").

Zoals Tjako en ik boven hebben aangegeven is het bij twijfelgevallen als acupunctuur misschien beter om het onderwerp niet op te nemen, verwijder die maar weer als die u niet zint, zou ik zeggen. Uw opmerkingen over dwaalwetenschap, alternatieve geneeswijzen, kwakzalverij en morosofie ben ik het mee eens in de zin dat het termen zijn die relevant zijn bij pseudowetenschap, maar zelf geen pseudowetenschappen zijn. Eerder zijn het categorieën dan wel kwalificaties, vandaar dat ik ze in het sjabloon onder 'terminologie' had geschaard, los van de rest (maar Tjako heeft dat onderscheid weggehaald, misschien een goed idee om dat weer in te voeren, Tjako? Henriduvent heeft hier wel een punt).

Ik heb de website van de KNAW nagezocht maar kwam daar het woord 'pseudowetenschap' helaas maar 1 keer tegen en daarbij werd het niet eens nader uitgelegd. Als u een KNAW-pseudowetenschapmaatstaf kunt vinden, ga ik daar graag in mee. Tot die tijd zie ik er geen problemen mee om de maatstaf te hanteren van een organisatie die gespecialiseerd is in het onderscheiden van wetenschap en pseudowetenschap.

@Lidewij 1. Verklaar u dan nader als u wilt dat ik u begrijp m.b.t. ufo's en 'nieuwe spionage speeltjes [sic]'?

2. Uw twee neologismen zijn irrelevant voor dit sjabloon; ten eerste bestaan de woorden niet (= OO) en ten tweede hebben de zaken waarop u lijkt te doelen geen betrekking te hebben op wetenschap.

3. Het artikel dat u aanhaalt verdraait het rapport van de British Medical Journal, zie Natuurgeneeskundigen: ‘Medische wetenschap blijkt kwakzalverij’.

4. Strikt genomen heeft u gelijk: wichelroedelopen is niet hetzelfde als wichelarij, het is een vorm van wichelarij. Wat mij betreft mag u 'wichelroede' veranderen in 'wichelarij'.

5. Het idee dat er nooit overeenstemming over zal bestaan vind ik nogal pretentieus, tenzij u kunt bewijzen de toekomst te kunnen voorspellen? Ik hoop dat u constructief meewerkt en niet louter de discussie bij voorbaat onoplosbaar verklaart om daarmee de status quo te kunnen handhaven en mogelijke verbetering wordt verhinderd. Als u het zonde van uw tijd vindt mag u best wat anders gaan doen, u bent niet verplicht om deel te nemen, maar schrijf dan ook niet voor wat wij –degenen die wél meedoen– zouden moeten beslissen. Wie niet mee wil doen aan het spel, behoort zich ook niet te bemoeien met de spelregels.

@iedereen Ik heb na het intrekken van mijn aanvankelijke oordeel de bezwaren tegen het nieuwe sjabloon van Tjako doorgenomen en ik denk dat deze overkomelijk zijn. Het verzet lijkt m.i. vooral tegen het woord 'pseudowetenschap' zelf gericht te zijn en niet zozeer tegen ieder afzonderlijk onderwerp dat in dit sjabloon is opgenomen. Discussie over pseudowetenschap an sich is weliswaar nuttig, maar de correcte plaats daarvoor lijkt mij Overleg:pseudowetenschap en niet hier. Mijn vernieuwde oordeel:

 Tegen verwijderen Met vriendelijke groet, Nederlandse Leeuw (overleg) 24 jan 2014 02:35 (CET)

Dank u voor uw antwoord. Prettig dat u het met me eens bent dat kwalzalverij en acupunctuur van een geheel verschillende orde zijn en moeilijk op dezelfde manier bij een en hetzelfde sjabloon zijn onder te brengen. Ik ben bang dat uw andere argumenten niet overtuigen. In de eerste plaats wordt het wel zeer ingewikkeld als u ervaringskennis onder wetenschap gaat scharen. Ervaringskennis voldoet namelijk niet aan de definitie die bij pseudowetenschap staat. In de tweede plaats blijft mijn argument van afbakening - bijvoorbeeld fysiotherapie en psychotherapie - staan. Zie de vakliteratuur. In de derde plaats is het probleem van beoordeling niet opgelost. Dat de KNAW zich er zich er nauwelijks over uitlaat zou veelzeggend kunnen zijn. Om het oordeel bij de vereniging tegen kwakzalverij te leggen lijkt me niet wenselijk. Deze vereniging is wel actief en gespecialiseerd op dit thema maar kan toch moeilijk als een neutrale rechter worden gezien. In ieder geval keren ze aanhangers hiervan zich soms tegen activiteiten die door wetenschappelijke instellingen zoals universiteiten wel als wetenschap worden gezien, zoals laatste bij een academische promotie bleek. mvg henriduvent (overleg) 24 jan 2014 09:04 (CET)

Beste Henriduvent, ik ben blij dat u mee wilt helpen aan het bereiken van een consensus. Jammer genoeg vrees ik dat uw jongste antwoord op sommige punten verder gaat dan ik heb gesteld en op andere punten, waar u iets te onderbouwen heeft, nog niet helemaal ver genoeg. Om verwarring met Lidewij te voorkomen zal ik deze punten met letters markeren.

A. Ik heb gezegd op welke manier ik kwakzalverij in het sjabloon heb gezet en hoe ik het er graag in terug zou zien, niet dat het van een 'geheel verschillende orde is' als bijv. acupunctuur: het zou heel goed kunnen dat, naar analogie van Lidewij's wichelroede en wichelarij, acupunctuur een vorm (hyponiem) van kwakzalverij is (althans, dat is het volgens de VtdK) maar het bewijs dat daar momenteel in het artikel acupunctuur voor wordt genoemd is nog mager. Vandaar dat ik zeg: plaats 'kwakzalverij' onder een kopje 'terminologie' en verwijder acupunctuur uit het lijstje zolang het niet duidelijk is of dit een pseudowetenschappelijke geneeswijze (≈kwakzalverij) is.

B. Volgens mij staat er wel degelijk iets over ervaringskennis in de definitie van pseudowetenschap, namelijk empirie, hetgeen afgeleid is van het Griekse woord ἐμπειρία dat "ervaring" betekent. Dus het staat hier: "Een opvatting wordt door sommigen als pseudowetenschappelijk gezien, als ze uitspraken doet over de empirische werkelijkheid, zonder deze te onderbouwen met wetenschappelijke onderzoeksresultaten." M.a.w. als we onze bijgelovige landbouwer nemen die de uitspraak doet "Dieroffers garanderen een betere oogst" die hij echter niet onderbouwt door te verwijzen naar onderzoeksresultaten (meerdere jaren een geslaagde oogst na het offeren van dieren), dan is zijn opvatting pseudowetenschappelijk. Maar als onze empirisch handelende landbouwer een drieslagstelsel probeert en meerdere jaren van succesvolle oogsten boekt, dan nadert zijn methode wetenschappelijkheid (hoewel beide landbouwers nog moeten nagaan of ze geen post hoc ergo propter hoc begaan om andere oorzaken van hun succes of mislukking uit te sluiten).

C. Help mij even: welke specifieke vakliteratuur moet ik raadplegen om te lezen dat fysiotherapie en psychotherapie de toets van de wetenschappelijke methode niet hebben doorstaan maar (door aanhangers) toch als geneeskunde worden beschouwd?

D. Waarom haalt u de KNAW aan als mogelijke maatstafgever voor wat wel en niet pseudowetenschap is als u toegeeft dat ze er niet zoveel over lijken te zeggen? Heeft u het zelf wel een beetje onderzocht, zoals ik? Misschien is het veelzeggend, misschien is het nietszeggend, dat kunnen we uit een simpele zoekopdracht op hun website niet uitmaken; stellen dat louter op grond hiervan de KNAW niet in staat is om een oordeel te vellen over (pseudo)wetenschap is een ex silentio. Misschien moeten we gewoon eventjes naar de KNAW telefoneren, mailen of offline publicaties raadplegen voordat we zulke conclusies trekken? Aangezien u de KNAW aanhaalde als oplossing, waar ik mee instemde, lijkt het me redelijk als u dat doet. Het kan vrij simpel zijn: gewoon vragen hoe zijn wetenschap en pseudowetenschap definiëren en of zij een lijst van pseudowetenschappelijke fenomenen bijhouden.

Overigens, ik heb nogmaals gezocht op knaw.nl, deze keer ook op de oude spelling 'pseudo-wetenschap', en dat leverde één onderzoeksrapport op, Van God los? Theologie tussen godsdienst en wetenschap waarin het woord 'pseudo-wetenschap' 5x voorkomt, waarvan 4x in dit fragment (p.61):

Verwording tot pseudo-wetenschap ligt altijd op de loer. Er is in deze optiek pas terecht sprake van pseudo-wetenschap zodra niet langer gestreefd wordt naar interne vooruitgang. Bij verlies van interesse in reproduceerbare effecten, in toetsing en verbetering van hulp-hypothesen en in nieuwe deeldomeinen is de koestering van de dogma’s het enige wat overblijft. Hieruit volgt onmiddellijk dat ‘pseudo-wetenschap’ niet zozeer een inherent kenmerk is van een intellectuele onderneming, maar een kwestie van de houding die men aanneemt.⁴ Anders gezegd, alle standaardvoorbeelden van pseudo-wetenschap, zoals homeopathie, parapsychologie en astrologie, lenen zich in principe ook voor gewoon wetenschappelijk onderzoek. Maar men kan natuurlijk moedeloos worden wanneer het maar niet lukt overtuigende interne vooruitgang te boeken.

De auteur hiervan, Theo A.F. Kuipers, verwijst in voetnoot 4 naar zijn artikel ‘Wetenschappelijk en pseudowetenschappelijk dogmatisch gedrag’, Wijsgerig Perspectief, 36.4, 1995/1996, 92-7. Zullen we dat anders eens gaan nalezen? Dat lijkt me heel nuttig.

De enige andere vermelding van 'pseudo-wetenschap' in deze KNAW-publicatie komt van Willem B. Drees (p.76), waar het echter niet gedefinieerd wordt, maar wel op lijkt te gaan als synoniem voor "alle onzin die geloofd wordt (astrologie, Jomanda, Sheldrake, homeopathie, creationisme, aura’s, kardinale nonsens over condooms, en wat niet al)."

E. Waarom is de VtdK geen 'neutrale rechter' zodra zij kritiek levert op een handelwijze van een universiteit? Die kritiek was met redenen omkleed en hun oordeel is m.i. gewoon datgene van een neutrale rechter. Wanneer men überhaupt geen oordelen velt, is men ook geen 'rechter'.

Ik denk dat vooral punt D belangrijk is om een oplossing te vinden. Met vriendelijke groeten, Nederlandse Leeuw (overleg) 24 jan 2014 12:56 (CET)

Ik waardeer uw vasthoudenheid maar heb niet de tijd om hier een onderzoeksproject van te maken (wat u lijkt te suggereren). Voor psychotherapie, zie bijvoorbeld Popper of een ander uit de Wiener Kreis (even uit het hoofd); voor fysiotherapie, zie de talloze discussies over daar gangbare methoden in de literatuur. De KNAW beroept zich op Theo Kuipers, een bekende en gewaardeerde collega, met relevante uitspraken maar hij neemt wel een bepaalde positie in, in een bepaalde context. Later is tijdens diverse bijeenkomsten door KNAW en andere instanties op anderen voortgebouwd (zie bijvoorbeeld het werk van Wiebe Bijker rond de gezondheidsraad; zie ook de discussies over junk-science), zoek maar na. Het criterium empirie is slechts een element van wetenschap en bovndien niet bruikbaar in alle wetenschappen 9zie daarvoor bijvoorbeeld Theo K); het is veel te beperkt en dit als maatstaf nemen zou de intrede van veel ervaringskennis in het domein van de wetenschap betekenen (wat onjuist zou zijn en deze discussie nog ingewikkelder zou maken). Het gaat natuurlijk niet om gelovige boeren en vissers maar om praktijkmensen die dingen vinden die wetenschappelijk niet aangetoond zijn of kunnen worden. Zie de literatuur over ervaringskennis en tacit knowledge, explicit knowledge, local knowledge, non-evidence based medicine etc. Dat soort kennis allemaal hierbij betrekken kan toch niet de bedoeling zijn? De antikwakzalverclub is mooi om misstanden in de alternatieve hoek aan de orde te stellen maar absoluut onbruikbaar als baken in deze discussie. Zie ook de door mij aangehaalde promotie. Ik ben bang dat mocht u u willen blijven inzetten voor behoud voor dit m.i. onwenselijke sjabloon u even een andere discussiepartner moet zoeken. Het onderscheid wetenschap en pseudowetenschap (of andere niet-wetenschap) is m.i. te ingewikkeld om hier even te beslechten. Sommige onderzoekers, onderzoekingen, visies en kennissystemen werden eerst als wetenschap(pers) erkend, maar later afgedaan anls psedowetenschap; het omgekeerde gebuerde ook. Lastige kwestie. Veel succes. mvg henriduvent (overleg) 24 jan 2014 15:22 (CET)

Deze redenaties volgend zou dus ook een Categorie:Pseudowetenschap wellicht moeten verdwijnen? Tjako (overleg) 24 jan 2014 17:14 (CET)

Ik wist niet van het bestaan van deze categorie, en heb er nog niet naar gekeken, maar ik denk eigenlijk wel dat zich daarbij dezelfde problemen voordoen, mvg henriduvent (overleg) 24 jan 2014 18:39 (CET)

Hevige discussies hier, wat normaal is bij zulke onderwerpen lijkt me. Wat ik even wilde toevoegen aan deze discussie is dat, en dit is wel geheel OO van mijn kant, het probleem met het label pseudowetenschap lijkt te zijn dat het geen descriptieve term is, maar een performatief karakter heeft: eerder dan een werkelijkheid te beschrijven die altijd al betond ("het was altijd al een pseudowetenschap, maar we wisten het lange tijd niet"), 'verandert' het juist die werkelijkheid. Eens een theorie of discipline als pseudowetenschappelijk wordt gelabeld, wordt er anders naar gekeken en mee omgegaan. In die zin is een sjabloon en zelfs eventueel een categorie problematisch omdat die toch willen beschrijven? Het is geen neutrale term, pseudowetenschap (net als dictator, ...). Eventuele oplossing is: Je houdt je tot de algemeen geaccepteerd gevallen (als die er zijn), waarvan er geen discussie is of het wel of niet wetenschap is. In die zin laat je het demarcatieprobleem achter en focus je je op wat feitelijk als pseudowetenschap wordt gezien. Je kan dan beter de meerdere 'encyclopedieën' van pseudowetenschappen als leidraad nemen voor het opstellen van een lijstje. Of ander criterium: bv. minstens 5 verschillende (respectabele) auteurs moeten X van pseudowetenschap beschuldigen. Verder, als dit onzin is wat ik vertel, er zijn in de bibliotheek in Leuven wel heel interessante boeken over het demarcatieprobleem, die ik wel 's wil lezen, hoewel ik eigenlijk nu geen tijd heb. Ik denk aan werken zoals Philosophy of pseudoscience : reconsidering the demarcation problem (Pigliucci) of Science, non-science and pseudo-science : Bacon, Popper, Lakatos, Kuhn and Feyerabend on defining science (Charlesworth). Eventueel ook De ongelovige Thomas heeft een punt (Braeckman), hoewel dat breder is dan enkel pseudowetenschap. Meglosko (overleg) 25 jan 2014 10:10 (CET)

Klopt, pseudowetenschap is een normatief begrip, en contextgebonden. Niemand zal vermoed ik de eigen activiteiten als pseudowetenschap aanduiden, het is doorgaans een poging tot diskwalificatie van activiteiten van de een door de ander die meent wel echt wetenschappelijk te zijn. Degenen die de gediskwalificeerde activiteiten ondernemen zullen niet onder de indruk zijn met, denk ik, steevast een verwijzing naar de empirie en/of het (relatieve) resultaat: de patient is tevreden(er), het graan groeit (net zo hard). Termen als pseudoreligie en pseudopolitiek zijn al net zo moeilijk, tenzij er harde standaarden zijn, duidelijke grenzen, geaccepteerde autoriteiten, duidelijke sancties en/of een hoge mate van consensus. Of we er komen met de 'encyclopedieen van pseudowetenschappen' en de respectabele auteurs is de vraag. Daarbij komt dat de term pseudowetenschap ontstaan is in een tijd dat de kwesties tond junk science, integriteit van wetenschap en evidence based medicine nog niet de grote aandacht hadden die ze nu hebben. De aangehaalde werken zijn zeker relevant - hoewel al weer wat verouderd - en er zijn er meer. Maar een simpeler oplossing dan dit alles te lezen en te bespreken lijkt me om het sjabloon (en ik denk ook de categorie) af te zweren en de term pseudowetenschap beter te omschrijven. mvg henriduvent (overleg) 25 jan 2014 14:21 (CET)

 Sjabloon verwijderd. Op de Nederlandstalige Wikipedia dienen navigatiesjablonen ter navigatie tussen soortgelijke onderwerpen. Een navigatiesjabloon voor pseudowetenschap is daarvoor ongeschikt aangezien het onderwerp te breed is om de lezer van dienst te zijn. De artikelen vermeld in het sjabloon liggen dermate ver uit elkaar qua inhoud dat het sjabloon geen duidelijke visie heeft van wat het wil linken; zo verwacht ik dat iemand die de pagina acupunctuur bekijkt eerder belang heeft bij een navigatiesjabloon met alternatieve Chinese geneeswijzen dan een sjabloon die linkt naar piramidologie en grafologie. Als je daarna ook rekening houdt met het feit dat pseudowetenschap een controversieel onderwerp is ("waarvan aanhangers toch beweren of suggereren dat het om wetenschap handelt"^WP), waar veel discussies kunnen zijn over of een bepaald fenomeen wel of niet wetenschap is, heb ik ervoor gekozen om het sjabloon te verwijderen. Dergelijke artikelen kunnen alsnog worden geïnventariseerd op een aparte lijst en is al langer beschikbaar via de categorie Categorie:Pseudowetenschap. - Kippenvlees (overleg‽) 27 jan 2014 17:29 (CET)

Toegevoegd zaterdag 11/01, te verwijderen vanaf 25/01

• ...

Toegevoegd zondag 12/01, te verwijderen vanaf 26/01

• ...