Zeeuws Archief

Zeeuws Archief
	Het Van de Perrehuis, zijvleugel van het Zeeuws Archief te Middelburg
Andere naam	ZA
Opgericht	2000
Locatie	Van de Perrehuis, Hofplein 16, 4331 CK, Middelburg
Personen
Directeur	dr. J.L. Kool-Blokland
Medewerkers	circa 60 (+/− 50 fte) en circa 75 vrijwilligers
Overig
Toegang	publiek
	http://www.zeeuwsarchief.nl/
Portaal	Geschiedenis ; Zeeland

Het Zeeuws Archief, gevestigd in Middelburg, Terneuzen en Zierikzee, is het Regionaal Historisch Centrum voor de Provincie Zeeland, de gemeenten Middelburg, Veere, Vlissingen, Terneuzen, Schouwen-Duiveland en Kapelle; de rijksinstellingen in Zeeland (rechtbank, notarissen, Rijskwaterstaat); Waterschap Scheldestromen en tal van maatschappelijke organisaties, bedrijven en families in Zeeland.

Taken

Het Zeeuws Archief is een kenniscentrum voor historisch en genealogisch onderzoek in Zeeland. De dienst beschikt over een uitgebreide collectie bestaande uit archieven, verzamelingen, tekeningen, kaarten, prenten en foto's over alle mogelijke onderwerpen uit de provincie Zeeland. Over de gemeenten Middelburg, Veere, Vlissingen, Terneuzen, Schouwen-Duiveland en Kapelle beschikt het archief over nog meer informatie.

Het Zeeuws Archief fungeert in formele zin als Rijksarchief in Zeeland en als gemeentearchief voor de gemeenten Middelburg, Veere, Vlissingen, Terneuzen, Schouwen-Duiveland en Kapelle.

Collectie

Het Zeeuws Archief beheert enerzijds archieven en verzamelingen afkomstig van rijks-, provinciale en particuliere instellingen met als werkingsgebied de provincie Zeeland of voorgangers daarvan, en anderzijds van de gemeentebesturen en particuliere instellingen in de gemeenten Middelburg, Veere en Kapelle en voorgangers; in totaal zo een 34 strekkende kilometer. In de archieven bevinden zich onder meer het archief van de Middelburgsche Commercie Compagnie en dat van scheepswerf Koninklijke Maatschappij De Schelde, die beide zijn opgenomen is in de werelderfgoedlijst voor documenten.^[1] Een ander belangrijk archief is dat van de Deltadienst (waarin het Deltaplan en de Deltawerken zijn vastgelegd). Naast de fysieke bewaarplaats voor archiefstukken heeft het Zeeuws Archief vanaf 2015 ook een e-depot, waarin de ‘digital born’ archieven van de provinciale overheidsinstellingen worden bewaard. Het Zeeuws Archief werkt intensief aan digitalisering van veel geraadpleegde archiefstukken, zoals die van de Stichting Herbouw Middelburg, de Rekenkamer archieven en de Gemeente Middelburg dienst gemeentewerken. Tussen 2018 en 2023 steeg het gedigitaliseerde archief van 8,39 naar 37,32 Gigabyte. Jaarlijks worden circa 2,8 miljoen webpagina’s bezocht. Dat is een veelvoud van de fysieke bezoekers. Jaarlijks komen in de vestiging in Middelburg tussen de 1.500 en 2.000 bezoekers die gezamenlijk circa acht- tot tienduizend archiefstukken aanvragen.

In 2007 sloot het Zeeuws Archief een dienstverleningsovereenkomst met het Waterschap Zeeuwse Eilanden (nu: Waterschap Scheldestromen), waardoor alle archieven van dit waterschap en diens rechtsvoorgangers voor het zover het de Zeeuwse eilanden betreft, in beheer kwamen bij het Zeeuws Archief en in de studiezaal ter beschikking worden gesteld. De archieven van het voormalige Waterschap Zeeuws-Vlaanderen worden beheerd en beschikbaar gesteld in het Waterschapskantoor in Terneuzen.

Hoogtepunten uit de collectie

Perkamenten akte uit 1189, het oudste stuk uit de collectie. In 1189 gaf de bisschop van Utrecht de inwoners van Hoogelande in het midden van Walcheren toestemming een kapel te bouwen.^[2]
Perkamenten akte uit 1189 over de stichting van de kapel van Hoogelande, ZA, 27, inv.nr. 2.
Geïllustreerd dagboek van wijnkoopman Hendrik Brouwer (1769-1837)^[3]

Perkamenten akte van Maximiliaan van Bourgondië uit 1551, waarin hij een vergulde beker schenkt aan de stad Veere. De beker wordt nog altijd gebruikt om wijn uit te drinken als de regerende Nederlandse vorst Veere bezoekt.^[4]

Huisvesting

De kantoorfuncties van het Zeeuws Archief zijn ondergebracht in het monumentale Van de Perrehuis, een achttiende-eeuws stadspaleis in het centrum van Middelburg, gebouwd op de kelders van een commanderij van de Duitse Orde. Voor de publieksfuncties is het pand uitgebreid met een ultramoderne vleugel, waar de receptie, depots, studiezaal en het archiefcafé zijn ondergebracht. In een naastgelegen pand, intern verbonden met het Zeeuws Archief, zijn ook het Genealogisch Centrum Zeeland en het Roosevelt Institute for American Studies (RIAS) gevestigd.

Organisatie

Het Zeeuws Archief is in 2000 ontstaan door een fusie tussen drie archiefdiensten: het Rijksarchief in Zeeland, het Gemeentearchief Middelburg en het Gemeentearchief Veere. Sinds 4 januari 2000 is het Zeeuws Archief voor het publiek geopend.

De Gemeenschappelijke Regeling Zeeuws Archief is een zelfstandig bestuursorgaan en is een initiatief van de Rijksarchiefdienst (Ministerie van OCW), de Gemeente Middelburg en de Gemeente Veere. Het Zeeuws Archief bestaat uit de drie afdelingen: Staf, Informatie & Kennis en Beheer & Exploitatie. Het Zeeuws Archief wordt ondersteund door de Stichting Vrienden van het Zeeuws Archief.

Vrienden van het Zeeuws Archief

De Stichting Vrienden van het Zeeuws Archief draagt financieel bij aan acquisitie van archiefstukken, exposities en publicaties of restauratie van archiefstukken en het organiseren van de Vriendenlezing. De Vriendenlezing, gehouden door een bekende Nederlandse schrijver, schenkt aandacht aan het belang van archieven en wordt elk jaar op de eerste zaterdag van november gehouden als afsluiting van de Open Dag van het Zeeuws Archief.

Directeuren

Archivaris van de Provincie Zeeland

Jacob Philip van Visvliet, 1843-1888

Rijksarchief Zeeland

Dr. Mr. Jacob Pieter Nicolaas Ermerins, 1890-1894
Dr. Robert Fruin (Th. Azn), 1894-1910
Dr. Klaas Heeringa, 1911-1921
Mr. Adriaan Meerkamp van Embden, 1921-1943
Dr. Willem Sybrand Unger, 1944-1954
Dr. Pieter Scherft, 1954-1980
Drs. Roelof Koops, 1980-1991, 1993-2000

Zeeuws Archief

Drs. Roelof Koops, 2000-2010
Dr. Hannie Kool-Blokland, 2010-2024
Dr. Anya Luscombe, 2025 – >

Externe links

Zie de categorie Zeeuws Archief van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

Jeanine Dekker, Peter Don en Albert Meijer (red.); Katie Heyning (beeldred.), Een bijzonder huis op een bijzondere plek. Het Van de Perrehuis in Middelburg en zijn omgeving, Middelburg, 2000, p. 259-288, ISBN 9074375111

↑ Webpagina van het Zeeuws Archief over plaatsing van het MCC-archief op de werelderfgoedlijst van Unesco
↑ Zeeuws Archief, toegang 27 Onze Lieve Vrouwe Abdij te Middelburg, 1189-1578, inv.nr. 2, 1189, waarschijnlijk vóór september, Baldwinus, bisschop van Traiectum, machtigt de parochianen van Westmunstre, die te Hogeland wonen, om aldaar eene kerk te stichten…’
↑ Zeeuws Archief, toegang 1753 Familie Brouwer, 1654-1854, inv.nr. 1, Genealogie van de familie Brouwer, beschreven in een journaal…
↑ Zeeuws Archief, toegang 2000 Stad Veere, inv.nr. 2074. Akte van schenking van een vergulde beker door Maximiliaan van Bourgondië, heer van Veere, aan de stad Veere, 1 februari 1551

[1] Webpagina van het Zeeuws Archief over plaatsing van het MCC-archief op de werelderfgoedlijst van Unesco

[2] Zeeuws Archief, toegang 27 Onze Lieve Vrouwe Abdij te Middelburg, 1189-1578, inv.nr. 2, 1189, waarschijnlijk vóór september, Baldwinus, bisschop van Traiectum, machtigt de parochianen van Westmunstre, die te Hogeland wonen, om aldaar eene kerk te stichten…’

[3] Zeeuws Archief, toegang 1753 Familie Brouwer, 1654-1854, inv.nr. 1, Genealogie van de familie Brouwer, beschreven in een journaal…

[4] Zeeuws Archief, toegang 2000 Stad Veere, inv.nr. 2074. Akte van schenking van een vergulde beker door Maximiliaan van Bourgondië, heer van Veere, aan de stad Veere, 1 februari 1551

[1]

[2]

[3]

[4]