Dalian

Dalian 大连市
Horisonten til Dalian
Styresmakter
Land Provins	Folkerepublikken Kina Liaoning
Geografi
Flatevidd	13 630,44 km²
Innbyggjarar  - By (2010; 2020)	6 690 432, 7 450 785
Høgd over havet	29 m
Tidssone	UTC+8 (UTC)
Diverse anna
Heimeside: https://dl.gov.cn
Plassering
Plasseringa av Dalian (gul) i Liaoning Plasseringa av Dalian (gul) i Liaoning

Dalian (tradisjonell kinesisk skrift 大連, forenkla 大连, pinyin Dàlián, Wade–Giles «Ta4-lien2») er ein kinesisk subprovinsiell storby sør i provinsen Liaoning i Kina, på Pulandianhalvøya (tradisjonelle teikn 普蘭店搬到, forenkla 普兰店半岛, pinyin Pǔlándìan bàndǎo) ved kysten av Gulehavet. Dalian har eit areal på 13 237 km² og hadde om lag 6,2 millionar ibuarar i 2009. I sjølve storbyen budde knapt 3,6 millionar menneske.

Den subprovinsielle byen Dalian har jurisdiksjon over seks distrikt (区, pinyin qū), tre byfylke (市 shì) og eitt fylke (县 xiàn).

«Dalian» med forenkla kinesisk skrift øvst og tradisjonell skrift nedst.

Historie

På 500-talet var Dalian ei av dei største hamnene i Kina. Under vår- og haustannaltida låg byen under staten Yan.

Storbritannia okkuperte området i 1858, ein okkupasjon som tok slutt i 1880-åra. Qing-dynastiet bygde ut byen til det viktigaste støttepunktet for nordflåten. Denne flåten gjekk tapt i 1895 under den fyrste kinesisk-japanske krigen, etter som Japan vann krigen.

Frå 1898 til 1905 kontrollerte Russland området gjennom ein tvungen forpaktingsavtale. Okkupanten kalla byen for Dalnij og Lüshun for Port Arthur, desse to nabobyane er i dag samla. Bygginga av den transmandsjurske jarnbanen førte til stor aktivitet i byen. I denne perioden hadde byen mange russiske innbyggarar. Dalian og Vladivostok var då dei to endestasjonane for den transsibirske jernbanen.

Etter den russisk-japanske krigen 1904/05 okkuperte Japan byen i 40 år, som del av det japanske Kwantungterritoriet. Då japanarane etablerte Manchukuo i 1932 vart byen overført til dette japansk-styrte lydriket. Etter andre verdskrigen vart byen i realiteten styrt av Sovjetunionen. Fyrst i 1955 vart byen tilbakeført til kinesisk styre.

I 1984 vart Dalian ei særleg økonomisk sone i Kina.

Zhongshan-torget i Dalian

Dahei-fjellet på 663 meter over havet ligg sør i Dalian

Næring

Dalian har mykje fiskeindustri. Ein av dei viktigaste marinebasane i Kina ligg i Dalian. På grunn av sitt milde klima er byen ein ynda ferieby for dei nordlegaste delane av Kina.

Samferdsle

Dalian Zhoushuizi internasjonale lufthamn (tradisjonelle teikn 大連周水子國際機場, forenkla 大连周水子国际机场, pinyin Dàlián Zhōushuǐzǐ guójì fēijīchǎng) er den flyplassen i Nordaust-Kina med størst trafikk.

Riksveg 201 i Kina ender opp i Dalian. Han byrjar i Hegang i provinsen Heilongjiang og fører via mellom andre Mudanjiang og Dandong sør til Liaodong-halvøya til Lüshunkou og Dalian. Også Kinas riksveg 202 endar opp i Dalian. Han tek til i Heihe i provinsen Heilongjiang, passerer gjennom Harbin og Shenyang, før han endar i Dalian.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Dalian» frå Wikipedia på bokmål, den 14. april 2013.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Dalian

• Offisiell nettstad