Euro

Euro
Land	Andorra, Austerrike, Belgia, Estland, Finland, Frankrike, Hellas, Irland, Italia, Kosovo, Kroatia, Kypros, Latvia, Litauen, Luxembourg, Malta, Monaco, Montenegro, Nederland, Portugal, San Marino, Slovakia, Slovenia, Spania, Tyskland, Vatikanstaten
Delt i	100 cent
Valutakode	EUR
Innført	1. januar 1999 (elektronisk valuta) 1. januar 2002 (myntar og setlar)
Myntar	1 cent, 2 cent, 5 cent, 10 cent, 20 cent, 50 cent, 1 euro, 2 euro
Setlar	5 euro, 10 euro, 20 euro, 50 euro, 100 euro, 200 euro, 500 euro
Sentralbank	Den europeiske sentralbanken

Land som brukar euro 2023

Euro mot sambandsstatsdollaren frå 1999 til 2004.

Eurosymbolet med offisielle fargar.

Euro (€) er ei felleseuropeisk mynteining som vert brukt i 20 EU-land (kjent som Eurosona) i tillegg til Andorra, Monaco, San Marino, Montenegro, Kosovo, Vatikanstaten og Zimbabwe 1 euro svarer til 100 cent, eller eurocent.

Historie

Opphavet til euroen kan sporast attende til den 13. mars 1979, då Det europeiske økonomiske fellesskapet etablerte ECU. Dette var ei kunstig rekne- og valutaeining som var bestod av ei korg med ulike vekter av valutaene til medlemsstatane. Då euroen vart innført, erstatta han ECU i høvet 1:1.

I 1990 innleidde Den økonomiske og monetære unionen (ØMU) førebuinga til overgangen til éin felles valuta i tre etappar, der den siste var overgangen til euro. Euroen kom etter ECU i 2001 for alle dei landa som var med på den tredje fasen i ØMU. Av dei tidlegare 15 medlemslanda i EU er det i dag berre Danmark, England og Sverige som ikkje har innført euroen. Av dei nye medlemslanda gjekk Slovenia over til euroen den 1. januar 2007, Slovakia 1. januar 2009, og Kypros har òg gått over. Dei andre vil venteleg på eit tidspunkt gå over til euroen, men det kan ta fleire år før dei stettar krava som er sette.

Eurosona

Euro er primært valuta i eurosona som består av 20 EU-land.

Euro-symbolet føre den europeiske sentralbanken i Frankfurt

#	EU-land	Innført 1. januar
1	Austerrike	1999
2	Belgia	1999
3	Estland	2011
4	Finland	1999
5	Frankrike	1999
6	Hellas	2001
7	Irland	1999
8	Italia	1999
9	Kroatia	2023
10	Kypros	2008
11	Latvia	2014
12	Litauen	2015
13	Luxembourg	1999
14	Malta	2008
15	Nederland	1999
16	Portugal	1999
17	Slovakia	2009
17	Slovenia	2007
19	Spania	1999
20	Tyskland	1999

Euro er òg offisiell valuta i seks statar og eitt område utanfor EU. Tre av desse pregar euromyntar, men ikkje euro-setlar, sidan dei ikkje offisielt er ein del av eurosona. Euro blir òg nytta i eit område tilhøyrande eit EU-land som elles ikkje nyttar euro.

Små statar og område	Valuta
Andorra	Erstatta fransk franc og spansk peseta med euro den 2002-01-011. januar 2002, kan prege euromyntar.
Monaco	Erstatta fransk franc med euro den 2002-01-011. januar 2002, kan prege euromyntar.
San Marino	Erstatta italiensk lire med euro den 2002-01-011. januar 2002, kan prege euromyntar.
Vatikanstaten	Erstattet italiensk lire med euro den 2002-01-022. januar 2002, kan prege euromyntar.
Akrotiri og Dhekelia på Kypros	Erstatta kypriotisk pund med euro den 2008-01-011. januar 2008

Land frå det tidlegare Jugoslavia	Valuta
Kosovo	I januar 2000 vart serbisk dinar erstatta med tyske mark i det sørlege Kosovo. Tyske mark vart erstatta med euro den 2002-01-011. januar 2002
Montenegro	I januar 2000 vart serbisk dinar erstatta med tyske mark. Tyske mark vart erstatta med euro den 2002-01-011. januar 2002

Danmark, Storbritannia og Sverige

Då Maastricht-traktaten tredde i kraft den 1993-11-011. november 1993 vart Danmark og Storbritannia førebels ståande utanfor eurosona. Sverige forplikta seg i Maastricht-traktaten å innføre euro, men ved folkeavstemming i 2003 vart det eit fleirtal (56 %) mot å innføre euro i Sverige.

Danmark vart medlem av ERM-2 (og dermed ØMU) den 1999-01-011. januar 1999, men har ingen offisiell tidsplan om innføring av euro. Det er fleirtal for innføring av euro i opinionsundersøkingar i Danmark. Det vart blant anna snakka om blant politikarane om å halde folkeavstemming i Danmark i 2010, og å innføre euro i 2013. Men dette vart ikkje gjort.

Bakgrunnsstoff

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Euro

• Euro - Pengesetlar og Historie (engelsk/tysk)