Kodek

Kodek (Kodar-Dekodar) er ei fornorsking av det engelske order Codec, som står for «Coder-Decoder». Ein kodek kan realiserast i form av maskinvare eller som programvare.

Ei av oppgåvene til kodaren i ein kodek kan vera å fjerna mindre viktig, eller overfløding, informasjon for å redusera datamengda. Dette vert kalla degradert komprimering, eller tapskomprimering. Andre kodarar kodar informasjonen utan tap, slik at ein får tilbake same bitsekvens etter dekoding. Dette vert kalla tapsfri komprimering.

Andre oppgåver som vert utførte av ein kodek kan vera multiplexing av fleire datastraumar og metadata, feilkoding/dekoding, formatering av datastraumen for overføring eller lagring på ymse mediaformat. Omgrepet «kodek» vert nytta noko ulikt i ulike samanhengar og det er ikkje lett å gje ein nøyaktig definisjon av ordet.

Døme på kodekar:

AD/DA-kodek: AD- og DA-omformarar plasserte i same integrert krins vert ofte kalla kodekar. Dei vert typisk nytta på lydkort. Denne typen kodek komprimerer ikkje informasjonen, men legg til metadata.
Audiokodek: komprimerer digital audio for å redusere datamengda som må lagrast eller overførast. Det finst mange forskjellige typar. Dei fleste fjernar informasjon. men det finst òg nokre tapsfrie audiokodekar. Døme på audiokodekar:
- FLAC (Free Lossless Audio Codec)
- Vorbis
- MPEG-1 Layer III (MP3)
- MPEG-4 Part 3 (AAC)
Talekodek, som komprimerer/dekomprimerer digital tale. Talekodekar har som oftast ein høg komprimeringsgrad og informasjonstapet er stort. Kvaliteten på lyden er etter måten låg, men når ein berre er interressert i meininga av det som vert sagt er det som oftast akseptabelt med redusert lydkvalitet. Typiske bruksområde er i mobiltelefon, kommunikasjonsradioar, lyd for dataspel, o.l. Døme på talekodekar:
- Speex
- CELP
- GSM-EFR
Videokodek, som komprimerer/dekomprimerer digital video. Dei vert nytta i til dømes digitale videokamera. Døme på videokodekar:
- H.263
- MPEG-2
- MPEG-4
- Theora

Sjå òg

Omgrepet «Coder-Decoder» viser eigentleg til maskinvare eller progamvare som inneheld både ein kodar og ein dekodar. Når ein IC eller ein programvaremodul berre inneheld ein einskild kodar eller dekodar er det difor ikkje ein kodek. For meir spesifikk informasjon om dei einskilde metodane og algoritmene for koding sjå: