Tiree

Tiree Lokalt namn Tiriodhⓘ
Geografi
Stad	Atlanterhavet
Koordinatar	56.516667°N 6.816667°W / 56.516667; -6.816667
Øygruppe	Indre Hebridane
Areal	78,34 km²
Høgaste punkt	Ben Hynish (141 moh.)
Administrasjon
Land	Skottland
Region	Argyll and Bute
Største busetnad	Scarinish
Demografi
Folketal	770 (2001)
Folketettleik	9,8 /km²

Tiree (skotsk-gælisk Tiriodh) er ei øy i Indre Hebridane i Skottland, sørvest for Coll. Ho har eit areal på 78,34 km² og rundt 800 innbyggjarar. Den lågtliggande øya er særs frodig og jordbruk, i tillegg til turisme, er hovudnæringa for øybuarane. Tiree og Colonsay har relativt mange soltimar seint på våren og tidleg på sommaren samanlikna med snittet for Storbritannia.

Utsyn vestover til Balephuil Bay, over Machair.

Tiree er den vestlegaste av øyane i Indre Hebridane.

Geografi

Den største landsbye på Tiree er Scarinish, og frå her går det ferjer til Arinagour på Coll og til Oban på fastlandet. Tiree lufthamn ligg nær Crossapol. Andre busetnader på øya er Hynish og Sandaig. Begge desse har eit lite museum.

Vegane på Tiree er stort sett smale, og fleire stader finst det møteplassar der bilane kan passere kvarandre.

Det høgaste punktet på Tiree er Ben Hynish sør på øya, med ei høgd på 141 meter over havet.

Historie

Tiree er kjend for ein broch, Dùn Mòr, frå det første årtusenet f.Kr., samt for dei førhistoriske Ringesteinane med utskjeringa, og fuglane på neset Ceann a' Mhara.

Ringesteinane - bilete frå 1892.

I 1770 vart halve øya halde av fjorten bønder, som hadde drenert landet for høy og beitemarker. I staden for å eksportere levande kveg (som ofte vart utslitne av den lange reisa til marknaden og gav låge prisar), starta dei i staden å eksportere salta kjøt i tønner for å få betre prisar. Resten av øya vart driven av 45 grupper av leiglendingar, som arbeidde saman på gardane. Det vart rapportert i 1774 at innbyggjarane på øya hadde «gode klede og nok mat, med mykje korn og kveg».

Namnet kjem frå Tir Iodh, 'kornlandet', frå tida på 500-talet då keltiske misjonærar og abbeden St. Columba (d. 597) kom til området. Tire gav korn til klosteret på Iona, søraust for Tiree. Det fanst òg fleire kloster på sjølve Tiree i denne tida, og fleire stader har ein funne steinkrossar frå denne tida, til dømes St. Patrick's Chapel, Ceann a' Mhara og Soroby.

Eit restaurert, «flekkete» hus.

Satellittbilete av Tiree.

Klimadiagram for Tiree

Skerryvore fyr ligg 19 km sørvest for Tiree, bygt mellom 1838 og 1844 av Alan Stevenson. I dag er det tale om å byggje ein vindmøllepark der.

RAF bygte ein stor rullebane på Tiree under den andre verdskrigen. Dette vart ein sivil flyplass etter krigen. Det låg òg ein radarstasjon for RAF ved Kilkenneth og ein annan ved Beinn Hough. Etter krigen var det ein radarstasjon på Beinn Ghott, driven av RAF.

Økonomi

Det frodige landskapet på øya har gjeve gode tilhøve for jordbruk.

Tiree er òg ein populær stad for brettsegling, og det vert årleg halde konkurransar her, mellom anna løp i verdscupen.

Kultur

Øya er kjend for den tradisjonelle arkitekturen, med såkalla 'blackhouses' (svarte hus) og 'white houses' (kvite hus), mange med tradisjonelle torvtak. I tillegg finst det mange unike såkalla 'pudding' eller 'spotted houses' (flekkete hus), der berre morteren er måla kvit.

Om lag halvparten av øybuarane på Tiree snakkar gælisk, som er eit høgt tal for Indre Hebridane.

Bakgrunnsstoff

• Offisiell nettstad
• Toppen av Tiree - datagenerert panoramabilete
• Bilete frå Tiree Arkivert 2020-02-09 ved Wayback Machine.
• Tiree Wave Classic Arkivert 2012-02-26 ved Wayback Machine. - brettseglingskonkurranse

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Tiree» frå Wikipedia på engelsk, den 21. februar 2010.
  • Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene: