Alabastre

L’alabastre es un material natural blanc utilizat dins la talha de pèira e en escultura. Existís doas fòrmas d’alabastre plan diferentas, correspondent a doas espècias mineralas diferentas: l’alabastre calcari e l’alabastre gipsós son respectivament compausat de calcita e de gip. A causa de lor facultat de prene un bèl polit foguèron inclusits dins los marbres antics fins a la casuda de l'Empèri roman. Tornèron vèrs lo sègle XII subretot a la Renaissença, e perdèron de lor importança al benefici dels marbres modèrnes.

Son nom ven del latin alabaster, venent del grèc ancian αλάϐαστρος / alabastros, que designava un vas sens ansa, l'alabastre essent utilizat per realizar de vases de perfum sens ansa.

Diferéncia fisicoquimicas

Alabastre calcari

L’alabastre calcari o Marbre onix dels ancians ou alabastre egipcian o alabastre de la Bíblia o encara alabastre oriental, car los primièrs objèctes que coneissèm alabastre ven d'Orient extrèma.

Es una calcita, ou calç carbonatada compacta, que fa efervescéncia amb l’acid nitric, los compausants principals son lo carbonat de calci e lo carbonat de magnesi. Es pro dur per entamenar lo marbre blanc. Presenta totjorn a sa superfícia d'espècias d’ondulacions d’un jaune mèl mai o mens escur, anent a vegada cap al roge escur. Es fòrça rare de trobar d’alabastre calcari d’un blanc perfièt.

Sa fractura es cristallina e estriada, çò que dona una miègtransparéncia, car la lutz a un accés fòrça mai aisit dins l’espaissor d'aquela pèira tan compausada, que dins aquela d’un marbre, per exemple, que l’interior presenta una infinitat de pichonas lamèlas que trenca los rais luminoses sens lor permetre d’intrer. plan polit pereis al marbre.

Alabastre gipsós

L’alabastre gipsós o alabastritas dels ancians, es una varietat de gip, es a dire de la calç sulfatada compacta. Fa pas cap efervescéncia e pòt se daissar raiar amb l’ongle (duretat Mohs 1,5 a 2). Es ordinariament d’un blanc lechenc e sa fractura es granelós e sovent tèrne. Son sistèma cristallin es de tipe monoclinic. Aquela varietat de gip de grans fin es extracha subretot dins de peirièras anglesas o de Toscana. L'alabastre es emplegada coma pèira d'ornamental. Sa tendor permet de l'escultar en formas elaboradas. E mai, a causa de sa solubilitat dins l’aiga, deu èsser utilizar a l’interior. Pèrd sa transparéncia, son brilhant e sa soliditat quand es expausat al fuòc, es a dire que ven de gip (sulfat de calci o sulfat de calç) .

Originas geologicas

A la diferéncia del marbre, ròca se formant a de quilomètres o desenas de quilomètres de prigondor (es una ròca metamorforica) e que l'aflorament a la superfícia demanda lo desclapatge e l'erosion d'una espècia pila de ròcas, l’alabastre se forma en superfícia o fòrça pròche de la superfícia sus d'escalas de temps se comptant en desenas d'ans o unes sègles. L’alabastre calcari ten a emplir las balmas o las excavacions, transportada per las aigas que s’infiltran dins la tèrra passant de jaças calcàrias e ferruginosas, se cargant de tot çò que pòt dissòlvre dempuèi lor partença de la superfícia del sol fins al plafon de las caunas. Atal la calcita es dissolguda per l'aiga acidificat pel gas carbonic donant de bicarbonat de calci. Aquel pòt se decompausar dins lo sens contrari, donnant de gas carbonic e del carbonat de calci insoluble que cristalliza en calcit e, al tèrme d’un temps, fòrma una concrecion. Las gotas d'aiga venent del plafon donan sus plaça una estalactita que créis, donc, de naut cap al bas. Lo rèsta tomba al sol formant de bas cap al naut una estalagmita. Aquelas doas concrecions pòdon acabar per jónher e formar una colomna. La calcita cobrís tanben las parets e lo sol d'aquelas caunas, que se trapa dins gaireben totes los païses rics en calcari. Son ara de luòcs de visitas, a causa lor diversitat de colos e de formas, alara qu’èran de luòcs d'expleitacions dins l'antiquitat alunhada, e fasián d'abrics pels preïstorics.

Istòria

En Iraq: l’alabastre es conegut dempuèi longtemps e l’òme l’utilizèt per sa beutat e sa mesa enòbra facil. Los objèctes mai ancians en alabastre trobats datan del milèni VI AbC, coma los vases e figurinas, escavats sul site de Tell es Sawwan en Mesopotamia.
En Iran: de bustes sumerians (Lovre) del Millenni III AbC.
En Siria antica, a Tell Brak, foguèt trobat de tèstas esculptadas de la meteissa epòca.
En Crèta: al millenni III AbC (edat del bronze), la civilizacion minoena produisián de bèls vases en alabastre calcari. Ne foguèt trobat quaranta sul celèbre site de Knossos.

En Egipte, l'alabastre èra tanben emplegat pels vases canòpis e d'autres tipes de vases sacrats o funeraris contenent los organs del faraon, de bòstias penchas, coma aqueles trobats dins la tomba de Totankhamòn. Un sarcofag esculptat d'un sol tenent dins de calcita figura tanben dins las colleccions del musèu Sloane, a Londres. Foguèt descobèrt per Giovanni Belzoni en 1817 dins la tomba del faraon Sethi Ièr, près de Tèbas. Foguèt crompat per Sir John Sloane aprés que foguèt preposat, sens succés, al British Museum. La pèira èra extracha près de Tèbas, a Armana, vila que los Grècs nomenèron Psinaula o Alabastron.

Talhat en fulhets prims, l'alabastre es pro transparent per èsser utilizat coma veiral per de fenèstras pichonas. Es tan transparent que Neron faguèt bastir un temple pichon sens fenèstra, ont lo jorn passava mejans lo quita marbre que formava las parets (conegut coma Marbre blanc cappadocian). Foguèt emplegat per sa transparéncia dins de glèisa medievalas, subretot en Itàlia, coma per las fenèstras del mausolèu de Galla Placidia a Ravena.

A lor seguida los Assirians, los Etruscs e los Grècs desvolopèreon un important artesanat. Puèi los Romans l'utilizèron jos la forma Alabastrum, que venguèt Alabastre. Foguèron expleitat de jaces en Espanha, en Itàlia (Volterra), en França, en Alemanha, als Païses Basses e subretot en Anglatèrra ont prosperèt un artesanat fòrça atractiu.

A la Renaissença e a l'edat modèrna, es utilizat per la fabricacion de veirals coma dins la Glòria de la basilica de Sant Pèire de Roma o pels veirals de la basilica Sant Paul Fòra dels Barris de Roma.

Mai recentament, foguèt fòrça utilizat per la catedrala Nòstra Dama dels Àngels de Los Angeles, consacrada en 2002. Un dispositiu especific de refregiment permet d'empachar los panèls de venir opacs amb la calor.

Lampa italiana en alabastre
Verge de l'Assompcion, estatua en alabastre del sègle XVI, Glèisa de Saint-Ayoul de Provins
Mesquita Mohammed Ali al Caire
Bòl d'Alabastre, modèl etrusc a Volterra, Itàlia
Lampa en alabastre, Catedrala d'Aquisgran, Alemanha

De tipes d’alabastre

Alabastres units

Alabastre calcari d’Aracena en Andalosia, blanc nebulós de pasta pura e prima que conten de venas jauna auròra.
Alabastre calcari blanc antic.
Alabastre blanc jaunenc o alabastre oriental, d’un blanc un pauc ros.
Alabastre de Siena, jaune mèl, gaireben transparent.

Alabastres venats o florits

Es lo marbre onix dels ancians;

Alabastres de Malaga en Espanha, jaune cera.
Alabastre de Saguna en Sicília, brun escur amb de venas mai claras.
Alabastre de Monreale en Sicília, venat roge viu mesclat a de bendas jaunas mai o mens escuras.
Alabastre de Caputo en Sicília, venat de jaune clar e blanc lord.
Alabastre du mont Pellegrino (Palerme) en Sicília, venas estrechas, una jaune e l’autra negre fòrça escur.
Alabastres de Malta, una variatat jauna clar venat de blanc, una autra ondat de negre, de brun e de blanc.
Alabastre de Bastia en Corsega, rubanejat de jaune clar o mai escur.
Alabastre de Montmartre (París), jaças ondada de color rossenca, mesclada de venas blanc lord.

Alabastres pigalhats

Alabastres de Ròcabruna en Langadòc, roge brun amb tacas de diferentas grandors

Alabastritas

Alabastrita antica d’un blanc lechenc, venent la vila d’Alabastre en Egipte per far de recipients de perfum.
Alabastrita, blanc lechenc de las Bassas Pirenèus, blanc perfièch, gran prim sarrat, fractur granada.
Alabastrita, blanc lechenc de Boscodon près d’Ambrun, blanc, compacte, recep un bèl polit.
Alabastrita de Volterra en Toscana, conegut per sa blancor lechenca, translucida.
Alabastrita del fluvi Niso en Sicília, gris fòrça clar amb de tacas verdas e jaunencas.
Alabastrita de Taormina en Sicília, ondat de roge e de jaune escur.
Alabastrita de Riquewihr en Alsàcia, blanquinós.
Alabastrita de l’illa de Gozo près de Malta, jaune clar ondat de blanc, fòrça translucid.
Alabastrita de Château-Salins en Mosèla, blanc, pren un polit brilhant.
Alabastrita de Lagny-sur-Marne près de París, blanc jaunenc, miègtransparent.

Vejatz tanben

Fonts

Extrachs en partida de la « Minéralogie appliquée aux arts », par C.P. Brard, t2, 1821.

Articles connèxes

Calcari e Gip
Marbres antics

Notas e referéncias