Dnièpre

Dnièpre
Dnièpre a Kiev, en Ucraïna Bacin de Dnièpre
Caracteristicas
Longor	2 290 km
Bacin	?
Bacin collector	Dniepr
Debit mejan	1 670 m³⋅s^-1 (Kherson)
Regim	nival de plana
Riu
Font	monts de Valdaï
S'escampa dins	la Mar Negra
Geografia
Païses traversats	Russia, Bielorussia, Ucraïna

Dnièpre^[1] (prononciat [ˈnjɛpre]; Ucraïnian Дніпро, rus Днепр, bielorús Дняпро, Tatar de Crimèa Özü) es un flum d'Euròpa Orientala s'escampant dins la mar Negra. Amb 2 290 km es lo tresen flum mai long d'Euròpa. Son debit, 1 670 m³/s a sa boca, es un flum tant important coma Ròse.

Jos l'antiquitat es lo flum Boristèn.

Caracteristicas

Dnièpre a sa font en Russia centrala, dins los monts de Valdaï, a 220 m d'altitud. S'escampa dins la mar Negra après aver passat 485 km en Russia puèi 595 km en Bielorussia e fin finala 1 095 km en Ucraïna. Son percors materializa la frontièra entre Bielorussia e Ucraïna sus 115 km. Son bacin ocupa una superfícia de 504 000 km², que 289 000 en Ucraïna. Passa dempuèi la font, las vilas de Smolensk en Russia, d'Orcha e Moguilev en Bielorussia, de Kyiv, Cherkassy, Krementchok, Dnipropetrovsk, Zaporizhia, Nikopol e Kherson en Ucraïna, per la mai grandas. Dos dels seus afluents son celèbres: la Berezina e lo riu Pripiat ont es situat Chornobyl que balhèt de radioisotòps dins l'aiga del riu. Mas son principal afluent es la Desna. Dnièpre es ligat al riu Bug amb un canal.

Abans las grandas òbras pendent l'airal sovietic, son cors èra, entre Dnipropetrovsk e Zaporojie, aviat e empachat per de blòts de granit e de tèu de greda que creavan de cataractas. Lo Dniepr al sègle XIX se passava sonque per un pont, aquel de Kyiv; encara que se levava l'ivèrn, perque se passava alara lo flum sus la glaça, e lo desgèl l'auriá destroït.

Descripcion del cors

Lo cors de Dnièpre es devesit en tres partidas: lo Dnièpre superior de sa font fins a Kyiv (1 333 km), lo Dnièpre mejan de Kyiv fins a Zaporizhia (536 km) e lo Dnièpre inferior de Zaporojie fins al amr (331 km). Dnièpre presenta totas las caracteristicas d'un flum de plana, amb un penjal flac e una velocitat de corrent redusida. La velocitat del corrent es de 1,5 m/s pel Dnièpre superior e lo mejan e negligible per l'inferior. Mas son cors es copat en fòrça luòcs per de grandas restencas bastidas pendent lo periòde sovietic e qu'enaiguèt l'ancian lièch. Abans la òbras la velocitat del corrent anava fins a 5 m/s al nivèl de las raspas situadas en amont de Zaporojie. Lo nivèl de l'aiga varia fòrça e las ribas son instablas. Lo cors del flum a fòrça passatges ont son lièch s'escana e a pauc de corbas. Lo flum a un cap màger al sud mas es orientat nòrd oèst/sud èst entre Kiev e Dnipropetrovsk e nòrd èst/sud oèst entre Zaporojie e Kherson.

Cors superior

La font de Dnièpre se situa dins los monts de Valdaï, a una altitud de 220 m, dins una region de sanhas. A Dorogoboj, lo Dniepr es un cors d'aiga n'avent pas mai de 30 m de larg s'escampant sus un plan silvenc. Entre Dorogobouj e Orcha, lo flum s'alarga, entre 40 e 120 m e navigable. En amont d'Orcha, lo flum passa de tèrras calcàrias del devonian e forma de raspas a Kobeliatskie. Près de Rahatchow, lo flum intra dins las bassas tèrras de Polesia e a Loïew, intra en territòri ucraïnian. Partent de Rahatchow, lo flum s'alarga plan perque recep sus una corta distància lo seus principals afluents. Recep en Bielorussia sus l'esquèrra Berezina (longor: 660 km ; bacin: 24 530 km²) e sus la drecha Soj (longor: 648 km ; bacin: 41 400 km²). Recep en Ucraïna Pripiat (longor: 748 km ; bacin: 114 300 km²) e Desna (longor: 1 126 km ; bacin: 88 500 km²). Après aver recebut aqueles afluents, la superfícia del bacin idrologic capita 328 000 km². Lo flum ròda 45 m³/s d'aiga a Orcha, 108 m³/s a Rahatchow, 590 m³/s a Loiev (intrada en Ucraïna) e 1 380 m³/s a Kyiv. La partida superiora del bacin de Dnièpre es aquela que recep las precipitacions mai grandas (550 a 650 mm per an) e que la cobertura forestièra es la mai importantat (25 % de forèst). Las sanhas son nombrosas, coma los paluns de Pinsk. Las ribas del flum foguèron fòrça modificadas après la construccion d'una restanca entre lo punt de confluéncia amb Pripiat e Kyiv.

Cors mejan

De Kyiva Dnipropetrovsk, la val de Dnièpre es asimetrica. La riba drecha es accidentada e sas nautors dominan de 100 a 150 m lo flum. Es prigondament talhada per de vals transversalas. Es cobèrta de forèsts e forma un païsatge de puèges pintorescs. La riba esquerra es bassa, sablonenca, e cobèrta de pinedas. S'auça cap a l'èst gradualament fasent de laissas largas. La val del Dnièpre mejan mesura de 6 fins a 10 km de larg alara que la largor del flum varia entre 200 e 1 200 m.

Lo penjal del flum entre Kyiv e lo jonhent amb Tiasmyn es flac, sonque 6 cm/km. Lo penjal aumenta quand lo flum passa lo bloquièr cristallin ucraïnian. Lo flum talha lo massís granitic sus una longor de 90 km entre Dnipropetrovsk e Zaparojie. Abans la construccion en 1932 de la restanca de la centrala idroelectrica DnieproGuES, lo flum rajava dins una val estrecha, prigonda d'una centena de mètres. Lo lièch del riu s'estrechissiá per aténher 300 a 800 m de larg e fins a 175 m en son punt mai estrech. I aviá 9 raspas e un seissantenat d'obstacles d'importància mendre. Lo penjal del riu èra 50 cm/km. Ara la val es tota negada e dona un païsatge tot diferent. La creacion d'un lac artificial faguèt aquela partida navigabla.

Lo cors mejan passa de regions ocupadas per l'estepa arborada e l'estepa. Las precipitacions (400 mm/an a Zaporojie) son mendres que dins la partida superiora del bacin e la forèst ocupa pas mai de 5 % de vegetacion. Los afluents son de talha mai modeste e lor apòrt en aiga es mai flac. Los afluents del riu esquèrra son la Stohna (68 km), la Ros (346 km) e la Tiasmyn (194 km). Los afluents del riu esquerra son mai longs. I a la Sola (310 km), de la Vorskla (425 km) e de la Psel (692 km).

Cors inferior

Après Zaporojie, lo Dniepr intra dins la plana mièjarida de l'estepa pontica que borda la mar Negra (300 a 400 mm per an de pluèja). La construccion de la Centrala idroelectrica de Kakhovka neguèt la plana alluviala del flum fins a Zaporojie e creèt una restanca de 2 155 km². La partida finala del cors de Dnièpre comença a Kakhovka, a 106 km del grau. Aquí lo flum s'escampa sus de leses espeses (mai de 70 m d'espessor) datant del quaternari. A partir de Kherson, lo flum se devesís en braces e forma un larg deltà de 350 km² comportant fòrça lacs e illòtas. Los dos terces del deltà son constituits de sanhièras e l'autre tèrç d'espandidas d'aigas. Dnièpre acaba son percors s'escampant dins l'estuari comun al Dnièpre e al Bog miègjornal. Los afluents del Dnièpre inferior son l'Inolets (longor: 550 km) e de pichons rius de l'estepa: Bazavlok (longor: 150 km), Konka (longor: 140 km), Bilozerka (longor: 88 km). Lo penjal del Dnièpre inferior es pas que 4,5 cm/km.

Idrologia

Dnièpre a un regim nival de plana amb un periòde d'aigadas a la prima a la fonda de la nèu (debit mensual de 2 893 m³/s en mai) e un periòde d'estiavatge a la davalda (debit mensuel de 841 m³/s en setembre). Una bona partida de las aigas venon de son bacin superior en amont de Kiev. Lo debit del flum es de 1 380 m³/s a Kiev e aumenta pas gaire après essent de 1 480 m³/s a Krementchouk e de 1 670 m³/s al grau. Lo Dnièpre superior en mai de Berezina e Soj contribuisson per 35 % al debit total del flum, Pripiat per 26 % e Desna per 21 %. Mas la construccion de fòrça restancas tot lo long del parcors modifiquèt fòrça lo regime del flum, e qu'es pas mai natural en aval d'aqueles. De fach, lo debit conéis pas mai las importantas variacions del passat. Lo flum gela del començament de decembre fins al començament abril dins la partida superiora e de fin de decembre al començament de març dins la partida inferiora.

Istòria

Lo DnieproGuES en construccion dins los ans 1930.

Dnièpre èra ja conegut dels ancians Grècs e lo primièr que lo mencionèt es Erodòt al sègle V AbC. Lo nomenava Borysthenes, un mot d'origina scit significant « las tèrras largas », benlèu en referéncia a l'estepa ucraïniana; (Boristèn èra tanben lo nom du caval preferit de l'emperaire Adrian).

A l'Edat Mejana, lo flum venguèt una importanta via de navigacion fluviala entre la mar Baltica e l'Empèri Bizantin. Foguèt utilizat per exemple pels Varègs.

Al sègle XVIII, de canals foguèron cavats per ligar lo flum a d'autres rius: lo canal Oginski de Dnièpre al Niemen a partir de 1783 e lo canal Dniepr-Bog a la Vistula a partir de 1775.

Mas las òbras mai grandas se faguèron al sègle XX amb la construccion de grandas restancas per la produccion idroelectrica. La primièra, lo DnieproGuES, foguèt realizada entre 1927 e 1932. Se faguèt un grand lac artificial que neguèt las raspas situadas entre Dnipropetrovsk e Zaporojie. Lo flum, que lo cors èra alara divisat en doas partidas navigablas, o venguèt subre tota la longor. Se tornèt bastir la restanca en 1948 que foguèt destruïda pendent la Segonda Guèrra Mondiala. Las autras restancas foguèron bastidas en 1954–1960 (Krementchok), 1960–1964 (Kiev), 1956-1964 (Dniprodzerjynsk), 1963–1975 (Kaniv).

En agost de 1943, l'ataca de l'Armada roja per passar Dnièpre foguèt a l'origina d'una de las batalhas mai sagnosas de la Segonda Guèrra Mondiala, la Batalha de Dnièpre. La granda largor del flume e la nautor mai importanta de la riba drecha de conquistar èran de vertadièrs obstacles naturals per las tropas sovieticas.

Afluents

Nom	Longor	Bacin	Debit	Riba
de la font a Kiev
Drot	295 km	5 020 km²	30 m³/s	drecha
Berezina	587 km	24 500 km²	145 m³/s	drecha
Soj	648 km	42 100 km²	207 m³/s	esquèrra
Pripiat	710 km	121 000 km²	455 m³/s	drecha
Teteriv	365 km	15 100 km²	18,4 m³/s	drecha
Irpine	142 km	3 140 km²		drecha
Desna	1 130 km	88 900 km²	360 m³/s	esquèrra
de Kiev a Dnipropetrovsk
Stouhna	68 km	785 km²		drecha
Troubij	113 km	4 700 km²	3,7 m³/s	esquèrra
Ros	346 km	12 575 km²	27 m³/s	drecha
Tiasmyn	164 km	4 570 km²	6,6 m³/s	drecha
Soula	365 km	19 600 km²	29 m³/s	esquèrra
Psel	717 km	22 800 km²	55 m³/s	esquèrra
Vorskla	464 km	14 700 km²	36,4 m³/s	esquèrra
de Dnipropetrovsk al grau
Samara	320 km	22 600 km²	17 m³/s	esquèrra
Konka	149 km	2 600 km²		esquèrra
Bazavlouk	157 km	4 200 km²		drecha
Inhoulets	549 km	14 870 km²	8,5 m³/s	drecha

Centralas idroelectricas e restancas

Lo Dniepr es celèbre per sas restancas e centralas idroelectricas. Lor produccion d'electricitat representa 10 % de la produccion totala de l'Ucraïna. Las aigas presas forman 6 grandas restancas: