Paradigma
Lo tèrme paradigma significa «exemple» o «modèl». Dins los domènis scientific, religiós o dins un autre contèxte epistemologic, lo tèrme paradigma pòt indicar lo concèpte d'esquèma formal d'organizacion, e èsser utilizat coma sinonime d'"encastre teoric" o "ensems de teorias". Aquel concèpte foguèt d'en primièr especific a la gramaticia, en 1992 lo diccionari Merriam-Webster definissiá l'usatge solament dins aquel contèxte, o en retorica per far referéncia a una parabòla o una fabla. En lingüistica, Ferdinand de Saussure empleguèt paradigma per far referéncia a una classa d'elements amb de similituds. Lo tèrme a tanben un sens dins lo terren de la psicologia fasent referéncia a acceptacions d'idèas, pensadas, cresenças inclusidas mai sovent pendent la nòstra primièra estapa de vida que s'accèptan coma vertadièras o falsas sens far la pròva d'una nòva analisi.
Descripcion
[modificar | Modificar lo còdi]Un paradigma es constituit pels presupausats teorics generals, las leis e las tecnicias qu'adòptan los membres d'una certa comunautat scientifica e fasent possible l'aplicacion.
- Las leis explicitament establidas e los presupausat teorics. Per exemple, las leis del movement de Newton fan partida del paradigma newtonian e las equacions de Maxwell fan partida del paradigma que constituís la teoria electromagnetica classica.
- L'aisina e las tecnicias instrumentalas necessaris per far que las leis del paradigma venon una referéncia dins lo mond real. L'aplicacion en astronomia del paradigma newtonian demanda l'usatge de divèrses telescòpis, amb de tecnicias per son utilizacion e divèrsas tecnicias per reculhir las donadas.
- Una compausanta addicionala dels paradigmas constituisson de principis metafisics plan generals que guidan lo trabalh dins lo quita paradigma. Totes los paradigmas, de mai, contenon de prescripcions metodologicas fòrça generalas coma: "Cal ensajar seriosament associar lo paradigma amb la natura".
Etimologia
[modificar | Modificar lo còdi]Lo tèrme paradigma ven del mot grèc παράδειγμα (parádeigma) format "de paramètres" (al costat) e "déigma" (modèl), en general, etimologicament significa «modèl» o «exemple». A la mèsmas raïças que «demostrar» .
En tèrmes generals se pòt definir lo tèrme paradigma coma la forma de visualizar e interpretar los multiples concèptes, esquèmas o modèls del comportament dins totas las estapas de l'umanitat en çò psicologic e filosòfic, qu'influencian lo desvolopament de las diferentas societats coma de las entrepresas, integradas e influenciades per l'economia, intellectual, tecnologic, scientific, cultural, artistic, e religiós que dins l'aplicacion pòdon sofrir de modificacions o d'evolucions segon las situacions pel benefici de totes.
Paradigma scientific
[modificar | Modificar lo còdi]Lo filosòf e scientific Thomas Kuhn donèt al paradigma lo seu sens contemporanèu que foguèt adoptèt per se far referéncia a l'ensems de las practicas que definisson una disciplina scientifica pendent un periòde donat de temps. Lo meteis Kuhn preferissiá los tèrmes exemplari o sciéncia normala, qu'an un sens filosòfic mai exacte. Pasmens, en son libre L'estructura de las revolucions scientificas[1] definís a un paradigma atal:
- Çò qu'es necessari per observar e examinar;
- Lo tipe de punts d'interrogacion supausats que se cal formular per trobar de responsas al respècte de l'objectiu;
- Cossí se cal estructurar aqueles punts d'interrogacion
- Cossí se cal interpretar los resultats de l'investigacion scientifica.
Los modèls paradigmatics son de modèls metafísics e epistemologics, que porgís lo "contèxte" que forman los diferents modèls teorics e de teorias d'un nivèl inferior, donant las linhas directriças de fa coesion entre las diferentas teorias.
De son costat, lo Diccionari Oxford definís lo paradigma coma "Un patron o modèl, un exemple". Atal, un compausant addicional de la definicion de Kuhn es:
- Cossí se cal menar una experiéncia e quin equipament es disponible per la realizar.
Atal, dins de la sciéncia normala, un paradigma es l'ensems d'experiéncias modèlas possiblament compilablas o combinablas; essent la basa per crear un consens scientific. Lo paradigma prevalent presenta dins lo consens dominant, sovent, una biais mai especific de veire la realitat o las limitas de la proposicions per l'investigacion futura; al delà d'un metòde scientific fòrça mai generic. Aiçò poiriá menar a un paradigma positivista.
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Kuhn, Thomas S.; The Structure of Scientific Revolutions, 2nd Ed., Univ. of Chicago Press, Chicago & Londres, 1970.