Prosper-Olivier Lissagaray
Prosper-Olivier Lissagaray (24 de novembre de 1838 - 25 de genier de 1901) foguèt una personalitat de la Comuna de París (1871) e un jornalista francés.
En 1860, après un viatge en America, s'installèt a París onte realizèt lei premierei conferéncias publicas. Après una conferéncia agitada sus Alfred de Musset, creèt un jornau (l'Avenir) a Aush contra lo Segond Empèri de Napoleon III. I ataquèt lo deputat Paul de Cassagnac, son bòn cosin e un duèl aguèt meme luòc. En genier 1870, fondèt lo jornau La Marseillaise ambé Henri Rochefort. Lei condamnacions esperèron pas per Lissagaray estent que foguèt condamnat lo 4 de genier per ofensas envèrs l'Emperaire e l'Emperairitz. Liberat lo 6 d'abriu de 1870, foguèt mai condamnat per ofensas lo 10 de mai e preferiguèt de s'exiliar en Belgica durant tres mes.
Tornèt en França après la proclamacion de la Republica lo 4 de setembre de 1870. Pendent lo sètge, partiguèt ambé Leon Gambetta e venguèt comissari de guèrra. A Tolosa, organizèt un còrs de volontaris puei rejonhèt l'armada de Léger coma comandant. Pendent la Comuna de París, fondèt encara un jornau publicat fins au 9 d'abriu quand decidiguèt de far partida dei patrolhas dau barri. Pendent la Setmana Saunosa, se bateguèt dau 25 au 28 de mai. Una legenda ditz que Lissagaray foguèt lo combatent darrier de la Comuna. Après la batalha, s'exilièt tornarmai en Belgica puei a Londres.
I escriguèt lei dos libres que lo rendèron celèbre : Huit journées de mai derrière les barricades (1871) e subretot Histoire de la Commune de 1871 (1876). Aquelei libres foguèron traduchs en anglés per Jenny Marx. D'efèct, Jenny Marx, filha de Karl Marx, e Lissagaray foguèron promés. Pasmens, Jenny rompèt lei acordalhas en 1880 e Prosper-Olivier Lissagaray tornèt donc en França.
Se i opausèt au generau Boulanger e venguèt secretari de la Société des Droits de l'Homme et du citoyen creada ambé Georges Clemenceau, Jules Joffrin e Arthur Ranc. Fondèt tanben dos jornaus nomats La Bataille (1881-1889) puei La Grande Bataille (1893) e denoncièt especialament l'escàndol de Panamà. Se consacrèt adonc a la tresena edicion de l'Histoire de la Commune de 1871 publicada en 1896.
Moriguèt en 1901 d'una laringiti. Quasi 2000 personas assistiguèron a sa cremason dins lo cementèri dau Père-Lachaise.