Vòuta catalana

Una vòuta catalana (var. vòlta) es una tecnica de construccion tradicionala catalana que consistís de cobrir l'espaci pel mejan d'una vòuta ont las bricas son dispausadas sul travèrs, es a dire, de biais que la superfícia mai granda de la brica siá liura e que la travèrsa de la brica siá en contacte amb las bricas vesinas.

Noms occitans

La vòuta o vòlta catalana pòt tanben èsser cridada:

vòuta de tòcho plan^[1]^{[N 1]}
vòuta de teule plan o de teula plana^[2]^{[N 2]}^{[N 3]}

Originas

L'origina de la vòuta de teula plana dèu èsser situat dins los trabalhs dels constructors romans que doblavan, per los renforçar, los cindres^{[N 4]} permanents de bricas jos las vòutas de cargas de pèira] e de mortièr de calç de las grandas construccions romanas. L'usatge sistematic d'una doblat de teulas es sustot visible a las tèrmas de Caracalla a Roma, ont, al dessús d'una primièra fuèlha de grands blòcs de teulas carradas de 60 cm de costat (pentadoron) èra pausada una autra fuèlha de bricas carradas de dimensions 2/3 de las precedentas (laterculi) e daissant de bricas de bordadura per ligar las doas jaças^[3].

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Construccion

Per far un tet o un escalièr o per cobrir d'espacis entre arcades o parets, etc., se fa una primièra fuèlha amb rajòla o malons fins plaçats amb gip, a se dispausan dessús un o mai fuèlhas de malons e mortièr de ciment, aiçò fa que siá fòrça mai leugièra que los torns bastits amb autres sistèmas. Se fasiá normalament amb un cindre prim que se desplaçava o fòrça freqüentment sens cindre, doncas que lo gip ten un adormiment tan rapid que permet metre un malon al bòrd de l'autre tot en fasent que se sostengan entre eles en fasent innecessari lo cindre o quin tipe que siá de estructura de fusta.

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Exportacion als Estats Units

Rafael Guastavino, arquitecte valencian que trabalhèt en Catalonha, ont entre altres bastit lo nucli central de la fàbrica de Can Batlló (Universitat Industrial), a la decada dels 1880, s'installat ambe son filh als Estats Units d'America. Ambedós exportèron aqueste metòde de construccion basat en lo sistema tradicional de teula plana plan utilizat pels mèstres d'òbra catalans dès lo sègle xvii e que permetiá de bastir gaireben tota una casa utilizant solament materials de tèrra cuèita coma lo malon e la rajòla.

Après l'incendi de Chicago de 1871, l'opinion publica nòrd-americana reclama de novèlas tecnicas de construccions incombustibles. Un èra lo fèrre, que s'utilizava ja e que los arquitèctes nòrd-americanes n'èran de mèstres. L'autra foguèt la terra cuèita, en l'usatge estructural de la quala Guastavino n'èra un grand expèrt. Lo succès arribèt quand Guastavino bastiguèt los torns de la Bibliotèca Publica de Boston (1889), dels arquitèctes McKim, Mead & White. La critica arquitecturala nòrd-americana demorèt fascinada per aquelas vòutas que semblavan pas s'apiejar enlòc.

Nòtas e referéncias

Nòtas

↑ Es probable que tòcho es un occitanizacion del catalan totxo (levat de l'aragonés tocho), que significa brica/malon.
↑ Benlèu, per extension, vòuta de teula picon o de teula plata (L’abitat tradicionau en Bearn deus Gaves-Seuvestre, «L’abitat tradicionau en Vic Vielh e Montanerés». Conseil d'Architecture, d'Urbanisme, et de l'Environnement des Pyrenées-Atlantiques., o de teula tolosana [1])
↑ Segon las autras lengas romanicas, las variacions de brica plana (fr en brique planes) o de malon plan (ca de maó de pla) son benlèu possiblas.
↑
En occitan i a tres formas: cindre (masculin), cindra (femenin), e cintre (masculin). En catalan i a cindri o cindra, e en francés i a cintre. Segon lo Wikiccionari occitan, entre sas quatre significacions, doas son relevantas:
- (arquitectura) Corbadura en arc, en miègcercle.
- (maçonariá) Òbra temporària de fustariá sus que se bastís los arcs, las vòltas, las copòlas.

Referéncias

(ca) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en catalan intitolat « Volta catalana ».
(fr) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en francés intitolat « Voûte catalane ».