Suvi-Amerikku
.svg)
Suvi-Amerikku (isp. América del Sur, Sudamérica, Suramérica, port. América do Sul, angl. South America) on Amerikan suvimanner, kudai sujoittuu muan päivänlasku- da suvipuoliškos da vie vähän pohjazes puoliškos. Päivänlaskus on Tyynimeri, päivännouzus on Atlantien valdumeri, pohjazes on Karibian meri, kudai on luonnonraja kahten Amieriekan välis. Manderen luodehes on Panuaman kannas, kudai yhtistäy Suvi- da Pohjas-Amerikkua.
Suvi-Amerikkah liitetäh erilazet suaret, kuduat kuulutah manderen mualoih. Karibian meren suaret kuulutah Pohjas-Amerikkah.
Manderen pinduala on 17,8 milj. km² (4. kohtu manderien keskes), rahvahan lugumiäry on 387 489 196 (v. 2011) hengie (4. kohtu manderien keskes).
Nimen alguperä
[kohenda | kohenda tekstu]Sana ”Amerika” tämän manderen nimes enzikerran käytti Martin Val’dzem’uller. Häi merkičči omal kartal Amerigo Vespučči –nimen latinan variantan. Amerigo Vespučči enzikerran dumaičči, gu muat, kudamat löydi Hristofor Kolumb, ei kuuluta Indieh, a ollah Uuzi Mua, kuduadu jevrouppalazet enne ei tietty.
Muantiedo
[kohenda | kohenda tekstu]Perimäzet kohtat
[kohenda | kohenda tekstu]- Pohjaine – Gal’inas-niemi, 12°27′ N 71°39′ W (G) (O)
- Suvipuoline (mannerkohtu) – Frouard-niemi, 53°54′ S 71°18′ W (G) (O)
- Suvipuoline (suarikohtu) – Diego-Ramires, 56°30′ S. 68°43′ W (G) (O)
- Päivänlaskupuoline – Parinjas-niemi, 4°40′ S 81°20′ W (G) (O)
- Päivännouzupuoline – Kabu-Branku-niemi (angl.), 7°10′ S 34°47′ W (G) (O)
Muanpindu
[kohenda | kohenda tekstu]Muanpinnan mugah Suvi-Amerikkua voi jagua Mägi-Päivänlaskuh da Tazango-Päivännouzuh.
Manderen keskikorgevus on 580 metrii. Pitkin päivänlaskualovehtu on Andat-mägijono. Manderen pohjazes on Gvianskoin ylätazango, päivännouzus on Brazilien ylätazango, niilöin keskes on Amazonskoi alango. Päivännouzuh Andat-mägilöispäi ollah alangot.