ਬਾਂਦੀਪੁਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ
ਬਾਂਦੀਪੁਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਹੈ ਜੋ 868.63ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਰਨਾਟਕ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਚਮਰਾਜਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ 1973 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਟਾਈਗਰ ਦੇ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[1] ਇਹ 1986 ਤੋਂ ਨੀਲਗਿਰੀ ਬਾਇਓਸਫੇਅਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਮੈਸੂਰ ਕਿੰਗਡਮ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੇ 90 km2 (35 sq mi) ਦਾ ਇੱਕ ਅਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ। 1931 ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਵੇਣੂਗੋਪਾਲਾ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਪਾਰਕ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਂਦੀਪੁਰ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1973 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਟਾਈਗਰ ਦੇ ਤਹਿਤ ਲਗਭਗ 800 km2 (310 sq mi) ਜੋੜ ਕੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜੋ ਕਿ ਵੇਣੂਗੋਪਾਲਾ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਪਾਰਕ ਤੱਕ ਕੀਤੀ ਸੀ। [2]
ਭੂਗੋਲ
[ਸੋਧੋ]
ਬਾਂਦੀਪੁਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ 75° 12' 17" E ਤੋਂ 76° 51' 32" E ਅਤੇ 11° 35' 34" N ਤੋਂ 11° 57' 02" ਉੱਤਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਦੱਖਣ ਪਠਾਰ ਪੱਛਮੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਉਚਾਈ ਪਾਰਕ ਦੀ ਰੇਂਜ 680 meters (2,230 ft) ਤੋਂ 1,454 meters (4,770 ft) ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਸੁੱਕੇ ਪਤਝੜ ਵਾਲੇ ਜੰਗਲ, ਨਮੀਦਾਰ ਪਤਝੜ ਵਾਲੇ ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਝਾੜੀਆਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਇਓਮ ਹਨ। ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਾਰਕ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਕਬਿਨੀ ਨਦੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮੋਯਾਰ ਨਦੀ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਨੂਗੂ ਨਦੀ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ। ਪਾਰਕ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਸਥਾਨ ਹਿਮਾਵਦ ਗੋਪਾਲਸਵਾਮੀ ਬੇਟਾ ਨਾਮਕ ਪਹਾੜੀ 'ਤੇ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਇਕ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਬਾਂਦੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਗਿੱਲੇ ਅਤੇ ਸੁੱਕੇ ਮੌਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖਾਸ ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਜਲਵਾਯੂ ਹੈ। ਖੁਸ਼ਕ ਅਤੇ ਗਰਮ ਸਮਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਰਚ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਮੌਨਸੂਨ ਦੀ ਬਾਰਸ਼ ਦੇ ਆਉਣ ਤੱਕ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਫਲੋਰਾ
[ਸੋਧੋ].jpg)
ਬਾਂਦੀਪੁਰ ਲੱਕੜ ਦੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਟੀਕ ( ਟੈਕਟੋਨਾ ਗ੍ਰੈਂਡਿਸ ), ਗੁਲਾਬਵੁੱਡ ( ਡਲਬਰਗੀਆ ਲੈਟੀਫੋਲੀਆ ), ਚੰਦਨ ( ਸੈਂਟਲਮ ਐਲਬਮ V ), ਇੰਡੀਅਨ-ਲੌਰੇਲ ( ਟਰਮੀਨਾਲੀਆ ਟੋਮੈਂਟੋਸਾ ), ਭਾਰਤੀ ਕੀਨੋ ਟ੍ਰੀ ( ਪਟੇਰੋਕਾਰਪਸ ਮਾਰਸਪਿਅਮ ), ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਲੰਪਿੰਗ ਬਾਂਸ ( ਡੈਂਡਰੋਕਲੈਂਮਸ )। ਸਟ੍ਰਿਕਟਸ ), ਕਲੰਪਿੰਗ ਬਾਂਸ ( ਬੈਂਬੂਸਾ ਅਰੁੰਡੀਨੇਸੀਆ) ਅਤੇ ਗਰੇਵੀਆ ਟਿਲੀਆਫੋਲੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇੱਥੇ ਕਈ ਉੱਘੇ ਫੁੱਲਦਾਰ ਅਤੇ ਫਲਦਾਰ ਰੁੱਖ ਅਤੇ ਬੂਟੇ ਵੀ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਦਮ ਟ੍ਰੀ ( ਐਡੀਨਾ ਕੋਰਡੀਫੋਲਿਆ ), ਇੰਡੀਅਨ ਗੁਜ਼ਬੇਰੀ ( ਐਂਬਲਿਕਾ ਆਫਿਸਿਨਲਿਸ ), ਕ੍ਰੇਪ -ਮਿਰਟਲ ( ਲੇਜਰਸਟ੍ਰੋਏਮੀਆ ਲੈਂਸੀਓਲਾਟਾ ), ਐਕਸਲਵੁੱਡ ( ਐਨੋਜੀਸਸ ਲੈਟੀਫੋਲਿਆ ), ਬਲੈਕ ਮਾਈਰੋਬਾਲਨ ( ਟਰਮੀਨਲੀਆ ਚੇਬੂਲਾ ),, ਓਡੀਨਾ ਵੋਡੀਅਰ, ਜੰਗਲ ਦੀ ਲਾਟ ( ਬਿਊਟੀਆ ਮੋਨੋਸਪਰਮਾ ), ਗੋਲਡਨ ਸ਼ਾਵਰ ਟ੍ਰੀ ( ਕੈਸੀਆ ਫਿਸਟੁਲਾ ), ਸਾਟਿਨਵੁੱਡ ( ਕਲੋਰੋਕਸੀਲੋਨ ਸਵੀਟੇਨੀਆ), ਬਲੈਕ ਕਚ (ਅਕੇਸ਼ੀਆ ਕੈਚੂ ), ਸ਼ੋਰੀਆ ਤਾਲੁਰਾ ( ਈ ), ਇੰਡੀਗੋਬੇਰੀ ( ਰੈਂਡੀਆ ਯੂਲਿਗਿਨੋਸਾ)) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਜੀਵ
[ਸੋਧੋ]ਬਾਂਦੀਪੁਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਹਾਥੀ, ਗੌਰ, ਬੰਗਾਲ ਟਾਈਗਰ, ਸਲੋਥ ਰਿੱਛ, ਮਗਰ ਮਗਰਮੱਛ, ਭਾਰਤੀ ਚੱਟਾਨ ਅਜਗਰ, ਚਾਰ-ਸਿੰਗਾਂ ਵਾਲੇ ਹਿਰਨ, ਸੁਨਹਿਰੀ ਗਿੱਦੜ ਅਤੇ ਢੋਲ ਹਨ।
ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵ
[ਸੋਧੋ]
ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਜਨਤਕ ਪਹੁੰਚ ਵਾਲੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੇਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਥਣਧਾਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿਤਲ, ਸਲੇਟੀ ਲੰਗੂਰ, ਭਾਰਤੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਗਿਲਹਰੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਾਥੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਦਰਮਿਆਨੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ 1997 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੇਠ ਦਿੱਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਸਾਰਣੀ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ:
| ਸਪੀਸੀਜ਼ | 1991 | 1993 | 1995 | 1997 |
|---|---|---|---|---|
| ਬੰਗਾਲ ਟਾਈਗਰ | 58 | 66 | 74 | 75 |
| ਭਾਰਤੀ ਚੀਤਾ | 51 | 81 | 86 | 88 |
| ਭਾਰਤੀ ਹਾਥੀ | 1107 | 2214 | 2214 | 3471 |
| ਗੌਰ | 1097 | 1373 | 1373 | 2427 |
| ਢੋਲ | 148 | 181 | 181 | N/A |
| ਚਿਤਲ | 3333 | 5858 | 5858 | 8204 |
| ਸਾਂਬਰ ਹਿਰਨ | 706 | 1196 | 1196 | 2386 |
| ਸਲੋਥ ਰਿੱਛ | 51 | 66 | 66 | N/A |
| ਚਾਰ-ਸਿੰਗਾਂ ਵਾਲਾ ਹਿਰਨ | 14 | N/A | N/A | N/A |
| ਸਲੇਟੀ ਲੰਗੂਰ | 1468 | 1751 | 1751 | 1851 |
| ਜੰਗਲੀ ਸੂਰ | 148 | 181 | 181 | N/A |
| ਮੁਨਟਜੈਕ | 72 | 131 | 131 | N/A |
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Somashekar, R.K.; Ravikumar, P.; Kumar, C.M.; Prakash, K.L.; Nagaraja, B.C. (2009). "Burnt area mapping of Bandipur National Park, India using IRS 1C/1D LISS III data" (PDF). Journal of the Indian Society of Remote Sensing. 37 (1): 37–50. Archived from the original (PDF) on 2022-11-04. Retrieved 2022-07-07.
- ↑ "Karnataka Forest Department". aranya.gov.in. Retrieved 2022-03-24.