Przejdź do zawartości

Koty (musical): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m int.
Funkcja sugerowania linków: dodane 2 linki.
 
(Nie pokazano 32 wersji utworzonych przez 22 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Musical infobox
{{Musical infobox
| tytuł= Koty
|tytuł = Koty
|tytuł oryginalny = Cats
| tytuł_oryginalny= Cats
|grafika = Cats Logo.svg
| muzyka= [[Andrew Lloyd Webber]]
|opis grafiki =
| słowa= [[Trevor Nunn]]
|image =
| scenariusz=
|muzyka = [[Andrew Lloyd Webber]]
| na_podstawie= [[Old Possum's Book of Practical Cats]] [[Thomas Stearns Eliot|T. S. Eliota]]
|słowa = [[Trevor Nunn]]
| teatr= {{Flaga|GBR}} New London Theatre, <br />{{Flaga|POL}}[[Teatr Muzyczny Roma]]
|scenariusz =
| data_premiery= {{Flaga|świat}}{{Flaga|GBR}}[[11 maja]] [[1981 w muzyce|1981]]<br />
|na_podstawie = [[Wiersze o kotach|Old Possum’s Book of Practical Cats]] [[T.S. Eliot]]a
{{Flaga|POL}} [[10 stycznia]] [[2004 w muzyce|2004]]
|teatr = New London Theatre,<br />[[Teatr Muzyczny „Roma”]]
| ostatni_spektakl= {{Flaga|GBR}}[[11 maja]] [[2002 w muzyce|2002]]
|data_premiery = [[11 maja]] [[1981 w muzyce|1981]]
| producenci= [[Cameron Mackintosh]]
|ostatni_spektakl = [[11 maja]] [[2002 w muzyce|2002]]
| reżyseria= [[Trevor Nunn]]
|producenci = [[Cameron Mackintosh]]
| kierownictwo_muzyczne= [[Gillian Lynne]]
|reżyseria = [[Trevor Nunn]]
| choreografia= [[Gillian Lynne]]
|kierownictwo_muzyczne = [[Gillian Lynne]]
| scenografia= John Napier
|choreografia = [[Gillian Lynne]]
| kostiumy= John Napier
|scenografia = [[John Napier (scenograf)|John Napier]]
| światło= [[David Hersey]]
|kostiumy = John Napier
| obsada= [[Elaine Paige]], [[Sarah Brightman]]
|światło = [[David Hersey]]
| commons= Category:Cats (musical)
|obsada = [[Elaine Paige]], [[Sarah Brightman]]
| cytaty=
|commons = Category:Cats (musical)
|cytaty =
}}
}}
'''Koty''' ([[język angielski|ang.]] ''Cats'') – [[musical]] skomponowany przez [[Andrew Lloyd Webber|Andrew Lloyda Webbera]] na początku lat osiemdziesiątych XX wieku. Autorem libretta jest [[Trevor Nunn]] wykorzystujący wiersze autorstwa [[Thomas Stearns Eliot|T.S. Eliota]], pochodzące przede wszystkim z tomu poezji ''[[Old Possum's Book of Practical Cats]]'' (''Koty'').
'''Koty''' ([[język angielski|ang.]] ''Cats'') – [[musical]] skomponowany przez [[Andrew Lloyd Webber|Andrew Lloyda Webbera]] na początku lat osiemdziesiątych XX wieku. Autorem libretta jest [[Trevor Nunn]] wykorzystujący wiersze autorstwa [[T.S. Eliot]]a, pochodzące przede wszystkim z tomu poezji ''[[Wiersze o kotach|Old Possum’s Book of Practical Cats]]'' (''Koty'').


Dzieło jest jednym z największych sukcesów komercyjnych w historii musicalu, pobiło w swoim czasie rekordy długości nieprzerwanego wystawiania zarówno na [[West End (teatr)|West Endzie]], jak i na [[Broadway (teatr)|Broadwayu]]. Z musicalu wywodzi się jeden z najbardziej znanych standardów muzycznych - ''[[Pamięć (utwór)|Memory]]''.
Dzieło jest jednym z największych sukcesów komercyjnych w historii musicalu, pobiło w swoim czasie rekordy długości nieprzerwanego wystawiania zarówno na [[West End (teatr)|West Endzie]], jak i na [[Broadway (teatr)|Broadwayu]]. Z musicalu wywodzi się jeden z najbardziej znanych standardów muzycznych – ''[[Memory (piosenka)|Memory]]''.


== Historia spektaklu ==
== Historia spektaklu ==
=== Przed premierą ===
=== Przed premierą ===
==== Koncepcja ====
==== Koncepcja ====
[[Plik:Koty musical.jpg|thumb|350px|"Koty" w [[Teatr Muzyczny Roma|Teatrze Muzycznym Roma]] w Warszawie, scena zbiorowa]]
[[Plik:Koty musical.jpg|thumb|350px|„Koty” w [[Teatr Muzyczny „Roma”|Teatrze Muzycznym Roma]] w Warszawie, scena zbiorowa]]
Andrew Lloyd Webber wielokrotnie deklarował, że ''Koty'' były ulubioną książką jego dzieciństwa<ref name="alw">[http://www.andrewlloydwebber.com/shows/cats/ Oficjalna strona kompozytora]</ref> a pierwszy zamysł przeniesienia ich na scenę zakiełkował w jego głowie w 1972 roku. Kompozytor pierwsze kroki poczynił jednak dopiero w roku 1977 komponując kilka utworów i odtwarzając je na fortepianie swoim przyjaciołom<ref name="alw" />. Webber zajął się jednak innym przedsięwzięciem (które notabene nie odniosło sukcesu) i dopiero na początku roku 1980 powrócił do koncepcji myśląc o stworzeniu recitalu telewizyjnego w oparciu o "Koty" Eliota. Z takim zamierzeniem powstała wstępna wersja przedstawienia, zatytułowana ''Practical Cats'' i zaprezentowana w trzyosobowej obsadzie przez Webbera na koncercie odbywającym się w jego prywatnej posiadłości w Sydmonton 12 lipca 1980 roku<ref name="dvd2">[http://www.amazon.com/Cats-Musical-Ultimate-Elaine-Paige/dp/B00005NGAL/ref=sr_1_3?s=movies-tv&ie=UTF8&qid=1316537729&sr=1-3 Cats - The Musical (Ultimate Edition) (1998) DVD płyta 2 - wywiady z twórcami spektaklu]</ref>. Na pokazie obecna była wdowa po T.S. Eliocie - Valerie. Odniosła się z entuzjazmem do projektu i udostępniła Webberowi 3 nieopublikowane wcześniej wiersze zmarłego męża, wśród nich ''Grizabella: the Glamour Cat''.
Andrew Lloyd Webber wielokrotnie deklarował, że ''Koty'' były ulubioną książką jego dzieciństwa<ref name="alw">[http://www.andrewlloydwebber.com/shows/cats/ Oficjalna strona kompozytora].</ref> a pierwszy zamysł przeniesienia ich na scenę zakiełkował w jego głowie w 1972 roku. Kompozytor pierwsze kroki poczynił jednak dopiero w roku 1977 komponując kilka utworów i odtwarzając je na fortepianie swoim przyjaciołom<ref name="alw" />. Webber zajął się jednak innym przedsięwzięciem (które notabene nie odniosło sukcesu) i dopiero na początku roku 1980 powrócił do koncepcji myśląc o stworzeniu recitalu telewizyjnego w oparciu o „Koty” Eliota. Z takim zamierzeniem powstała wstępna wersja przedstawienia, zatytułowana ''Practical Cats'' i zaprezentowana w trzyosobowej obsadzie przez Webbera na koncercie odbywającym się w jego prywatnej posiadłości w [[Sydmonton]] 12 lipca 1980 roku<ref name="dvd2">[http://www.amazon.com/Cats-Musical-Ultimate-Elaine-Paige/dp/B00005NGAL/ref=sr_1_3?s=movies-tv&ie=UTF8&qid=1316537729&sr=1-3 Cats – The Musical (Ultimate Edition) (1998) DVD płyta 2 – wywiady z twórcami spektaklu].</ref>. Na pokazie obecna była wdowa po T.S. Eliocie – Valerie. Odniosła się z entuzjazmem do projektu i udostępniła Webberowi 3 nieopublikowane wcześniej wiersze zmarłego męża, wśród nich ''Grizabella: the Glamour Cat''.
Na tym etapie Webber spotkał się z Trevorem Nunnem, dyrektorem artystycznym [[Royal Shakespeare Company]]. Powoli zaczęła krystalizować się koncepcja przekształcenia recitalu w musical.
Na tym etapie Webber spotkał się z [[Trevor Nunn|Trevorem Nunnem]], dyrektorem artystycznym [[Royal Shakespeare Company]]. Powoli zaczęła krystalizować się koncepcja przekształcenia recitalu w musical.


==== Libretto ====
==== Libretto ====
Libretto opiera się prawie w całości na tomie poezji [[Thomas Stearns Eliot|T. S. Eliota]] ''[[Old Possum's Book of Practical Cats]]'' wydanym w roku 1939, będącym ciągiem wierszy powiązanych wspólną tematyką. Treść libretta jest oparta ściśle na wersach poematów, w kilku przypadkach poczyniono skróty. Po pojawieniu się nowych, nieznanych dzieł Eliota, [[Trevor Nunn]] wykorzystał je do nadania narracji dramatyzmu<ref name="dvd2" />. Dziełem Nunna są:
[[Libretto]] opiera się prawie w całości na tomie poezji [[T.S. Eliot]]a ''[[Wiersze o kotach|Old Possum’s Book of Practical Cats]]'' wydanym w roku 1939, będącym ciągiem wierszy powiązanych wspólną tematyką. Treść libretta jest oparta ściśle na wersach poematów, w kilku przypadkach poczyniono skróty. Po pojawieniu się nowych, nieznanych dzieł Eliota, [[Trevor Nunn]] wykorzystał je do nadania narracji dramatyzmu<ref name="dvd2" />. Dziełem Nunna są:
* prolog ''Jellicle Song for Jellicle Cats'' bazujący na niepublikowanym wcześniej utworze Eliota ''Pollicle Dogs and Jellicle Cats'',
* prolog ''Jellicle Song for Jellicle Cats'' bazujący na niepublikowanym wcześniej utworze Eliota ''Pollicle Dogs and Jellicle Cats'',
* najbardziej znany utwór musicalu, ''[[Pamięć (utwór)|Memory]]'', który stanowi punkt kulminacyjny widowiska. Został on zainspirowany wierszem Eliota ''Rhapsody on a Windy Night''<ref>[http://rpo.library.utoronto.ca/poem//787.html Tekst wiersza ''Rhapsody on a Windy Night'']</ref> pochodzącym z 1915 roku,
* najbardziej znany utwór musicalu, ''[[Memory (piosenka)|Memory]]'', który stanowi punkt kulminacyjny widowiska. Został on zainspirowany wierszem Eliota ''Rhapsody on a Windy Night''<ref>{{Cytuj stronę | url = http://rpo.library.utoronto.ca/poem/787.html | tytuł = Tekst wiersza ''Rhapsody on a Windy Night'' | opublikowany = rpo.library.utoronto.ca | archiwum = https://web.archive.org/web/20080224175333/http://rpo.library.utoronto.ca/poem/787.html | zarchiwizowano = 2008-02-24}}.</ref> pochodzącym z 1915 roku,
* utwór ''Moments of Happiness'' inspirowany innym poematem Eliota pochodzącym z tomu ''Four Quartets'' (wydanym w 1945 roku).
* utwór ''Moments of Happiness'' inspirowany innym poematem Eliota pochodzącym z tomu ''Four Quartets'' (wydanym w 1945 roku).


==== Inscenizacja ====
==== Inscenizacja ====
Do wystawienia dzieła wykorzystano [[New London Theatre]], budynek który służył przez kilka poprzednich lat za studio telewizyjne. Jego okrągła scena pośrodku widowni implikowała zarówno scenografię jak i choreografię. Scenografię widowiska stworzył John Napier umieszczając akcję na zaniedbanym podwórzu pełnym rupieci. Był on również projektantem kostiumów. Przedmioty są w skali nadnaturalnej podkreślając kocie proporcje postaci odtwarzanych przez aktorów. Scena jest statyczna, dynamizm daje przede wszystkim operowanie światłem.
Do wystawienia dzieła wykorzystano New London Theatre (obecnie Gillian Lynne Theatre)<ref>{{Cytuj |autor = Neil Smith |tytuł = Cats venue renamed in West End first |czasopismo = BBC News |data = 2018-06-22 |data dostępu = 2020-09-27 |url = https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-44574889 |język = en-GB}}</ref>, budynek który służył przez kilka poprzednich lat za studio telewizyjne. Jego okrągła scena pośrodku widowni implikowała zarówno scenografię, jak i choreografię. Scenografię widowiska stworzył [[John Napier (scenograf)|John Napier]] umieszczając akcję na zaniedbanym podwórzu pełnym rupieci. Był on również projektantem kostiumów. Przedmioty są w skali nadnaturalnej podkreślając kocie proporcje postaci odtwarzanych przez aktorów. Scena jest statyczna, dynamizm daje przede wszystkim operowanie światłem.


Znacznie większe wyzwanie stanęło przed autorką choreografii, [[Gillian Lynne]]. Rozpoczynając pracę na jesieni 1980 nie dysponowała jeszcze całością libretta, które nadal dynamicznie powstawało. Tymczasem choreografii do stworzenia było wyjątkowo dużo, libretto ''Kotów'' popychają do przodu dynamiczne układy taneczne, nierzadko trwające nieprzerwanie kilkanaście minut (''Jellicle Ball''). Brak klasycznych kulis powodował, że aktorzy pozostawali praktycznie bez przerwy na scenie, w przerwach ukrywając się jedynie w elementach scenografii.
Znacznie większe wyzwanie stanęło przed autorką choreografii, [[Gillian Lynne]]. Rozpoczynając pracę na jesieni 1980 nie dysponowała jeszcze całością libretta, które nadal dynamicznie powstawało. Tymczasem choreografii do stworzenia było wyjątkowo dużo, libretto ''Kotów'' popychają do przodu dynamiczne układy taneczne, nierzadko trwające nieprzerwanie kilkanaście minut ('''''Jellicle Ball'''''). Brak klasycznych kulis powodował, że aktorzy pozostawali praktycznie bez przerwy na scenie, w przerwach ukrywając się jedynie w elementach scenografii.


=== Prapremiera Londyn ===
=== Prapremiera Londyn ===
Ostateczny wygląd dzieła skrystalizował się na początku 1981 roku, na wiosnę trwały intensywne próby. W obsadzie znalazła się m.in. aktorka szekspirowska [[Judi Dench]] mająca odtwarzać kluczową dla dzieła postać ''Grizabelli'' oraz [[Sarah Brightman]], późniejsza żona Webbera. Na 10 dni przed premierą Dench podczas próby stepowania (miała odtwarzać również drugą rolę w spektaklu - ''Jennyanydots'') zerwała [[ścięgno Achillesa]]<ref name="dvd2" />. Autorzy poprosili o pilne zastępstwo gwiazdę poprzedniego musicalu Webbera (''[[Evita (musical)|Evity]]'') - [[Elaine Paige]], ta bez wahania się zgodziła.
Ostateczny wygląd dzieła skrystalizował się na początku 1981 roku, na wiosnę trwały intensywne próby. W obsadzie znalazła się m.in. aktorka szekspirowska [[Judi Dench]] mająca odtwarzać kluczową dla dzieła postać ''Grizabelli'' oraz [[Sarah Brightman]], późniejsza żona Webbera. Na 10 dni przed premierą Dench podczas próby stepowania (miała odtwarzać również drugą rolę w spektaklu – '''Jennyanydots''') zerwała [[ścięgno Achillesa]]<ref name="dvd2" />. Autorzy poprosili o pilne zastępstwo gwiazdę poprzedniego musicalu Webbera (''[[Evita (musical)|Evity]]'') – [[Elaine Paige]], ta bez wahania się zgodziła.
Premiera miała miejsce dnia 11 maja 1981 roku, po kilku dniach stało się oczywiste, że spektakl odniósł sukces<ref name="dvd2" />. Musical był odtwarzany nieprzerwanie przez 21 lat. Jego ostatnie londyńskie, 8949 przedstawienie odbyło się dokładnie w 21 rocznicę premiery (11 maja 2002 roku)<ref name="facts">[http://www.catsthemusical.com/the-show/cats-facts/ Dane z oficjalnej strony spektaklu]</ref> - w chwili zamknięcia będąc najdłużej w historii granym musicalem na West Endzie (rekord ten dopiero 4 lata później pobił ''[[Les Misérables]]'').
Premiera miała miejsce dnia 11 maja 1981 roku, po kilku dniach stało się oczywiste, że spektakl odniósł sukces<ref name="dvd2" />. Musical był odtwarzany nieprzerwanie przez 21 lat. Jego ostatnie londyńskie, 8949 przedstawienie odbyło się dokładnie w 21 rocznicę premiery (11 maja 2002 roku)<ref name="facts">{{Cytuj stronę | url = http://www.catsthemusical.com/the-show/cats-facts/ | tytuł = Dane z oficjalnej strony spektaklu | opublikowany = catsthemusical.com | archiwum = https://web.archive.org/web/20111004062633/http://www.catsthemusical.com/the-show/cats-facts/ | zarchiwizowano = 2011-10-04}}.</ref> – w chwili zamknięcia będąc najdłużej w historii granym musicalem na West Endzie (rekord ten dopiero 4 lata później pobił ''[[Les Misérables]]'').


=== Broadway ===
=== Broadway ===
Po kilku miesiącach sukcesu londyńskiego wystawienia, oczywistym była konieczność jak najszybszego przeniesienia inscenizacji ''Cats'' na [[Broadway (teatr)|Broadway]]. Premiera odbyła się niespełna półtora roku po londyńskiej, pierwsze przedstawienie miało miejsce 7 października 1982 roku<ref name="ibdb">[http://www.ibdb.com/production.php?id=4186 "Cats" w bazie IBdB]</ref> na deskach [[Winter Garden Theatre]]. W obsadzie znaleźli się m.in:
Po kilku miesiącach sukcesu londyńskiego wystawienia, oczywistym była konieczność jak najszybszego przeniesienia inscenizacji ''Cats'' na [[Broadway (teatr)|Broadway]]. Premiera odbyła się niespełna półtora roku po londyńskiej, pierwsze przedstawienie miało miejsce 7 października 1982 roku<ref name="ibdb">[http://www.ibdb.com/production.php?id=4186 „Cats” w bazie IBdB].</ref> na deskach [[Winter Garden Theatre]]. W obsadzie znaleźli się m.in.:
* Betty Buckley jako ''Grizabella''
* Betty Buckley jako ''Grizabella''
* [[Ken Page]] jako ''Old Deuteronomy''
* [[Ken Page]] jako ''Old Deuteronomy''
* Whitney Kershaw jako ''Sillabub'' (''Jemima'')
* Whitney Kershaw jako ''Sillabub'' (''Jemima'')
Ostatnie przedstawienie miało miejsce 10 września 2000 roku będąc 7485 wystawieniem<ref name="ibdb" />. W ciągu 18 lat przyniosło 400 milionów dolarów przychodu<ref name="pbs">[http://www.pbs.org/wnet/broadway/musicals/cats.html# Szczegóły brodwayowskiej inscenizacji]</ref>.
Ostatnie przedstawienie miało miejsce 10 września 2000 roku będąc 7485 wystawieniem<ref name="ibdb" />. W ciągu 18 lat przyniosło 400 milionów dolarów przychodu<ref name="pbs">{{Cytuj stronę | url = http://www.pbs.org/wnet/broadway/musicals/cats.html | tytuł = Szczegóły brodwayowskiej inscenizacji | opublikowany = pbs.org | archiwum = https://web.archive.org/web/20110919212441/http://www.pbs.org/wnet/broadway/musicals/cats.html | zarchiwizowano = 2011-09-19}}.</ref>.
Ciekawostką amerykańskiej wersji jest zmiana imienia Jemimy, które to imię w Stanach ma rasistowską konotację (Aunt Jemima jest nieco pejoratywnym żeńskim odpowiednikiem [[Chata wuja Toma|wuja Toma]] - synonimu potulnego Murzyna).


=== Polska ===
=== Polska ===
W Polsce musical miał premierę 10 stycznia 2004 roku<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.teatrroma.pl/?p=shows&shows_id=1 | tytuł = Teatr Roma Koty | data dostępu = 2013-12-17}}</ref> i był wystawiany do [[2007]] roku przez [[Teatr Muzyczny Roma]]. Reżyserem był [[Wojciech Kępczyński]], autorem libretta [[Daniel Wyszogrodzki]]<ref>[http://www.wyszogrodzki.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=8:koty-wywiad-z-tumaczem-&catid=5:koty&Itemid=4 Strona Daniela Wyszogrodzkiego]</ref> w choreografii [[Jacek Badurek|Jacka Badurka]] i [[Iwona Runowska|Iwony Runowskiej]] i pod kierownictwem muzycznym [[Maciej Pawłowski|Macieja Pawłowskiego]]<ref>[http://www.musical.pl/index.php?d=3&lv=4&ltr=K&min=0&ile=20&item=30&section=34 Twórcy polskiej wersji "Kotów"]</ref>.
W Polsce musical miał premierę 10 stycznia 2004 roku<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.teatrroma.pl/?p=shows&shows_id=1 |tytuł = Teatr Roma Koty |data dostępu = 2013-12-17}}</ref> i był wystawiany do [[2007]] roku przez [[Teatr Muzyczny „Roma”]]. Reżyserem był [[Wojciech Kępczyński]], autorem libretta [[Daniel Wyszogrodzki]]<ref>[http://www.wyszogrodzki.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=8:koty-wywiad-z-tumaczem-&catid=5:koty&Itemid=4 Strona Daniela Wyszogrodzkiego].</ref> w choreografii [[Jacek Badurek|Jacka Badurka]] i [[Iwona Runowska|Iwony Runowskiej]] i pod kierownictwem muzycznym [[Maciej Pawłowski|Macieja Pawłowskiego]]<ref>[http://www.musical.pl/index.php?d=3&lv=4&ltr=K&min=0&ile=20&item=30&section=34 Twórcy polskiej wersji „Kotów”].</ref>. Ta wersja musicalu była wersją ''non-replica'', co umożliwiło wprowadzenie kilku zmian różniących ją od oryginału. Producent [[Cameron Mackintosh]] zezwolił na spolszczenie tytułu oraz imion kotów. Zmienione zostały również kostiumy i scenografia.


Ponowną premierę musical miał 22 kwietnia 2022<ref>{{Cytuj |tytuł = Prezentujemy plakat do musicalu "Koty" |data dostępu = 2022-05-12 |opublikowany = teatr-rozrywki.pl |url = https://teatr-rozrywki.pl/rozmaitosci/1391-prezentujemy-plakat-do-musicalu-koty.html}}</ref> w [[Teatr Rozrywki (Chorzów)|Teatrze Rozrywki]] w Chorzowie w reżyserii [[Jakub Szydłowski|Jakuba Szydłowskiego]] w tłumaczeniu Daniela Wyszogrodzkiego. Za choreografię odpowiadali [[Jarosław Staniek]] i [[Katarzyna Zielonka]]. <gallery>
Polska wersja musicalu była wersją ''non-replica'', co umożliwiło wprowadzenie kilku zmian różniących ją od oryginału. Producent [[Cameron Mackintosh]] zezwolił na spolszczenie tytułu oraz imion kotów. Zmienione zostały również kostiumy i scenografia.
<gallery>
Plik:Marcin Wortmann.jpg|[[Marcin Wortmann]] jako ''Dyzio'' (''Quaxo'')
Plik:Marcin Wortmann.jpg|[[Marcin Wortmann]] jako ''Dyzio'' (''Quaxo'')
Plik:Paweł Podgórski.jpg|[[Paweł Podgórski]] jako ''Ram Tam Tamek'' (''Rum Tum Tugger'')
Plik:Paweł Podgórski.jpg|[[Paweł Podgórski]] jako ''Ram Tam Tamek'' (''Rum Tum Tugger'')
Linia 69: Linia 69:
=== Inne inscenizacje ===
=== Inne inscenizacje ===
''Cats'' wystawiano w ponad 20 krajach w prawie trzystu miastach<ref name="facts" />. Powstało ponad 10 wersji językowych. Pierwszą nieanglojęzyczną adaptacją była wersja wiedeńska przedstawienia mająca premierę 24 września 1983 roku w [[Theater an der Wien]].
''Cats'' wystawiano w ponad 20 krajach w prawie trzystu miastach<ref name="facts" />. Powstało ponad 10 wersji językowych. Pierwszą nieanglojęzyczną adaptacją była wersja wiedeńska przedstawienia mająca premierę 24 września 1983 roku w [[Theater an der Wien]].
Łącznie w skali światowej ''Cats'' zarobiły 3 miliardy dolarów<ref name="pbs" />. Obejrzało je ponad 50 milionów widzów (z tego 8 milionów w samym Londynie)<ref name="roma" />.
Łącznie globalnie ''Cats'' zarobiły 3 miliardy dolarów<ref name="pbs" />. Obejrzało je ponad 50 milionów widzów (z tego 8 milionów w samym Londynie)<ref name="roma" />.


== Streszczenie fabuły ==
== Streszczenie fabuły ==
Musical opisuje trwający całą noc bal ''Jellicle Cats''<ref>Słowo ''jellicle'' jest dziecięcym neologizmem, zbitką słowną stworzoną przez siostrzenicę Elliota od ''dear little cats''.(w wolnym tłumaczeniu ''milusie kotki'')</ref>
Musical opisuje trwający całą noc bal ''Jellicle Cats''<ref>Słowo ''jellicle'' jest dziecięcym neologizmem, zbitką słowną stworzoną przez siostrzenicę Elliota od ''dear little cats''.(w wolnym tłumaczeniu ''milusie kotki'').</ref>


=== Akt I ===
=== Akt I ===
Spektakl rozpoczyna instrumentalna uwertura ('''''Overture'''''). W trakcie utworu ''Jellicle Song for Jellicle Cats'' koty pojawiają się po kolei na scenie odkrywając filozofię kociego rodu. Później opisują trójstopniowy system nadawania imion każdemu kotu ('''''Naming of Cats'''''). Biała kotka '''Victoria''' w solowym popisie odbywa taniec godowy. Pojawia się '''Mr. Mistoffelees''' objaśniając widzom cel spotkania, wkrótce ma przybyć '''Old Deutronomy''' - patriarcha rodu kociego, który jak co roku wybierze jednego kota, który uda się do ''Heavyside Layer'' (''Kociego Nieba'') aby przejść reinkarnację ('''''The Invitation To The Jellicle Ball''''').
Spektakl rozpoczyna instrumentalna uwertura ('''''Overture'''''). W trakcie utworu '''''Jellicle Song for Jellicle Cats''''' koty pojawiają się po kolei na scenie, odkrywając filozofię kociego rodu. Później opisują trójstopniowy system nadawania imion każdemu kotu ('''''Naming of Cats'''''). Biała kotka '''Victoria''' w solowym popisie odbywa taniec godowy. Pojawia się '''Mr. Mistoffelees''', objaśniając widzom cel spotkania, wkrótce ma przybyć '''Old Deutronomy''' – patriarcha rodu kociego, który jak co roku wybierze jednego kota, który uda się do ''Heavyside Layer'' (''Kociego Nieba''), aby przejść reinkarnację ('''''The Invitation to the Jellicle Ball''''').


'''Munkustrap''' opowiada o kotce '''Jennyanydots''' trenującej karaluchy ('''''Old Gumbie Cat'''''). Piosenkę ''Munkustrapa'' przerywa pojawienie się kociego playboya '''Rum Tum Tuggera''' ('''''The Rum Tum Tugger'''''). Młode kotki wpadają w ekstazę podczas jego występu. Występ kończy pojawienie się '''Grizabelli''' - starej, steranej życiem kocicy, niegdyś gwiazdy, która opuściła stado aby zrobić karierę ('''''Grizabella: the Glamour Cat'''''). Odrzucona ''Grizabella'' schodzi ze sceny, pojawia się '''Bustopher Jones''' ('''''Bustopher Jones: The Cat About Town''''') - karykatura angielskiego szlachcica (zachowujący formy, spasiony, bywalec klubów). Nagły hałas i zapadająca ciemność zwiastują przybycie kota '''Macavitego''' (kryminalisty, który budzi strach w innych kotach). Zamiast ''Macavitiego'' pojawiają się jednak '''Mungojerrie''' i '''Rumpleteazer''' ('''''Mungojerrie and Rumpelteazer''''') - dwa psotne koty czyniące szkody w mieszkaniach.
'''Munkustrap''' opowiada o kotce '''Jennyanydots''' trenującej karaluchy ('''''Old Gumbie Cat'''''). Piosenkę ''Munkustrapa'' przerywa pojawienie się kociego playboya '''Rum Tum Tuggera''' ('''''The Rum Tum Tugger'''''). Młode kotki wpadają w ekstazę podczas jego występu. Występ kończy pojawienie się '''Grizabelli''' – starej, steranej życiem kocicy, niegdyś gwiazdy, która opuściła stado, aby zrobić karierę ('''''Grizabella: the Glamour Cat'''''). Odrzucona Grizabella schodzi ze sceny, pojawia się '''Bustopher Jones''' ('''''Bustopher Jones: The Cat About Town''''') – karykatura angielskiego szlachcica (zachowujący formy, spasiony, bywalec klubów). Nagły hałas i zapadająca ciemność zwiastują przybycie kota '''Macavitego''' (kryminalisty, który budzi strach w innych kotach). Zamiast ''Macavitiego'' pojawiają się jednak '''Mungojerrie''' i '''Rumpleteazer''' ('''''Mungojerrie and Rumpelteazer''''') – dwa psotne koty czyniące szkody w mieszkaniach. Gdy duet urwisów kończy swój występ ''Mistoffelees'' wyczuwa nadejście patriarchy, pojawia się ''Old Deutoronomy''. ''Jellicles'' z szacunkiem opiewają swego przywódcę ('''''Old Deutronomy'''''), a następnie, chcąc go zabawić, opowiadają o burdzie ulicznej między psami ('''''The Awful Battle of the Pekes and the Pollicles'''''), którą zakończył swym pojawieniem przerażający koci bohater '''Rumpus Cat'''.


Ponownie słychać [[zwiastun]] nadejścia ''Macavitego'', który znów się jednak nie pojawia. Zaczyna się bal ('''''The Song of the Jellicles''''', '''''Jellicle Ball''''') – gromada kotów popada w ekstazę w układzie tanecznym z pogranicza [[taniec współczesny|tańca współczesnego]] i [[balet]]u. Po balu ponownie wyłania się ''Grizabella'', która próbuje w samotności zatańczyć swój taniec, lecz wiek i zniedołężnienie jej to uniemożliwia. Wylewa swój żal gorzkim lamentem ('''''[[Memory (piosenka)|Memory]]'''''), po chwili inne koty ją przeganiają.
Gdy duet urwisów kończy swój występ ''Mistoffelees'' wyczuwa nadejście patriarchy, pojawia się ''Old Deutoronomy''. ''Jellicles'' z szacunkiem opiewają swego przywódcę ('''''Old Deutronomy'''''), a następnie chcąc go zabawić opowiadają o burdzie ulicznej między psami ('''''The Awful Battle of the Pekes and the Pollicles'''''), którą zakończył swym pojawieniem przerażający koci bohater '''Rumpus Cat'''.

Ponownie słychać zwiastun nadejścia ''Macavitego'', który znów się jednak nie pojawia. Zaczyna się bal ('''''The Song of the Jellicles''''', '''''Jellicle Ball''''') - gromada kotów popada w ekstazę w układzie tanecznym z pogranicza [[taniec współczesny|tańca współczesnego]] i [[balet]]u. Po balu ponownie wyłania się ''Grizabella'' - próbuje w samotności zatańczyć swój taniec, lecz wiek i zniedołężnienie jej to uniemożliwia. Wylewa swój żal gorzkim lamentem ('''''[[Pamięć (utwór)|Memory]]'''''), po chwili inne koty ją przeganiają.


=== Akt II ===
=== Akt II ===
Po zakończonym balu ''Old Deutronomy'' przypomina kotom o istocie szczęścia ('''''The Moments Of Happiness/[[Pamięć (utwór)|Memory]]''''') - w końcowej partii młoda i piękna '''Jemima''' nawiązuje do pieśni ''Grizzabelli''. '''Jellylorum''' wprowadza na scenę starego '''Gusa''', który już w czasach wiktoriańskich występował w teatrze ('''''Gus: The Theatre Cat'''''). ''Gus'' gubi się we wspomnieniach, traci wątek i schodzi ze sceny, w rogu której czeka już '''Skimbleshanks''', który jest kotem kolejowym ('''''Skimbleshanks the Railway Cat''''') dbającym o bezpieczeństwo pasażerów podróżujących w nocnych pociągach.
Po zakończonym balu ''Old Deuteronomy'' przypomina kotom o istocie szczęścia ('''''The Moments of Happiness/[[Memory (piosenka)|Memory]]'''''). W końcowej partii młoda i piękna '''Jemima''' nawiązuje do pieśni ''Grizzabelli''. '''Jellylorum''' wprowadza na scenę starego '''Gusa''', który już w czasach wiktoriańskich występował w teatrze ('''''Gus: The Theatre Cat'''''). ''Gus'' gubi się we wspomnieniach, traci wątek i schodzi ze sceny, w rogu której czeka już '''Skimbleshanks''', który jest kotem kolejowym ('''''Skimbleshanks the Railway Cat''''') dbającym o bezpieczeństwo pasażerów podróżujących w nocnych pociągach.


Po raz kolejny przygasają światła i słychać groteskowy śmiech. Tym razem pojawia się ''Macavity'' we własnej osobie. Używając swych magicznych mocy hipnotyzuje wszystkie koty i porywa ''Old Deuteronomy'ego''. '''Bombalurina''' i '''Demeter''' przytaczają dossier jego zbrodni ('''''Macavity the Mystery Cat'''''). Za chwilę ''Old Deuteronomy'' powraca. Młode kotki są wniebowzięte i tulą się do patriarchy. Starsze, szczególnie ''Demeter'' i ''Bombalurina'' są bardziej podejrzliwe. I słusznie - pod przebraniem patriarchy ukrywa się ''Macavity''. Po zdemaskowaniu wroga ''Munkustrap'' i ''Alonzo'' staczają z nim walkę ('''''Macavity Fight'''''). Wraz z pomocą innych kotów udaje im się przegnać porywacza, ''Macavity'' uciekając poraża ''Jellicles'' prądem - gasną światła.
Po raz kolejny przygasają światła i słychać groteskowy śmiech. Tym razem pojawia się ''Macavity'' we własnej osobie. Używając swych magicznych mocy, hipnotyzuje wszystkie koty i porywa ''Old Deuteronomy’ego''. '''Bombalurina''' i '''Demeter''' przytaczają dossier jego zbrodni ('''''Macavity the Mystery Cat'''''). Za chwilę ''Old Deuteronomy'' powraca. Młode kotki są wniebowzięte i tulą się do patriarchy. Starsze, szczególnie ''Demeter'' i ''Bombalurina'', są bardziej podejrzliwe. I słusznie – pod przebraniem patriarchy ukrywa się ''Macavity''. Po zdemaskowaniu wroga ''Munkustrap'' i ''Alonzo'' staczają z nim walkę ('''''Macavity Fight'''''). Wraz z pomocą innych kotów udaje im się przegnać porywacza. ''Macavity'', uciekając poraża ''Jellicles'' prądem – gasną światła. ''Rum Tum Tugger'' proponuje, aby wwezwać ''Mr. Mistoffeleesa'' ('''''Magical Mr. Mistoffelees'''''). W popisowym numerze tanecznym ''Mistoffelees'' wraz ze swoją pomocniczką ''Cassandrą'' wyczarowują spod czerwonej płachty ''Old Deuteronomy’ego''.


Nadchodzi ranek, ''Jemima'' opiewa jego piękno ('''''[[Memory (piosenka)|Memory]]/Daylight'''''), nawiązując do pieśni ''Grizabelli''. ''Munkustrap'' oznajmia ('''''Jellicle Choice'''''), że nadeszła pora wyboru kota, który dostąpi wniebowstąpienia. Z ukrycia wyłania się ponownie ''Grizabella'', wraz z wtórującą ''Jemimą'' śpiewa najbardziej rozbudowaną wersję '''''[[Memory (piosenka)|Memory/Reprise]]'''''. Poruszone jej skruchą i rozpaczą stado w końcu przebacza dezercję. ''Old Deuteronomy'' orzeka, że to Grizabella otrzyma szansę reinkarnacji i uda się do ''Heavyside Layer''. Opuszcza się pomost prowadzący do Kociego Nieba, na który patriarcha wprowadza ''Grizabellę'', w tle ''Jellicles'' śpiewają hymn ('''''The Journey To The Heaviside Layer''''').
''Rum Tum Tugger'' proponuje, aby wezwać ''Mr. Mistoffeleesa'' ('''''Magical Mr. Mistoffelees'''''). W popisowym numerze tanecznym ''Mistoffelees'' wraz ze swoją pomocniczką ''Cassandrą'' wyczarowują spod czerwonej płachty ''Old Deuteronomy'ego''.


W finałowej [[Coda (muzyka)|kodzie]] ''Old Deuteronomy'' zwraca się bezpośrednio do ludzi – widzów w teatrze ('''''Finale: The Ad-dressing of Cats'''''), przy akompaniamencie wszystkich kotów uczy widzów, jak traktować koty, aby zyskać sobie ich zaufanie i stać się ich przyjacielem.
Nadchodzi ranek, ''Jemima'' opiewa jego piękno ('''''[[Pamięć (utwór)|Memory]]/Daylight''''') nawiązując do pieśni ''Grizabelli''. ''Munkustrap'' oznajmia ('''''Jellicle Choice'''''), że nadeszła pora wyboru kota, który dostąpi wniebowstąpienia. Z ukrycia wyłania się ponownie ''Grizabella'', wraz z wtórującą ''Jemimą'' śpiewa pełną, najbardziej dramatyczną wersję '''''[[Pamięć (utwór)|Memory/Reprise]]'''''. Poruszone jej skruchą i rozpaczą stado w końcu przebacza dezercję. ''Old Deuteronomy'' orzeka, że to Grizabella otrzyma szansę reinkarnacji i uda się do ''Heavyside Layer''. Opuszcza się pomost prowadzący do Kociego Nieba na który patriarcha wprowadza ''Grizabellę'', w tle ''Jellicles'' śpiewają hymn ('''''The Journey To The Heaviside Layer''''').

W finałowej [[Coda (muzyka)|kodzie]] ''Old Deuteronomy'' zwraca się bezpośrednio do ludzi - widzów w teatrze ('''''Finale: The Ad-dressing of Cats'''''), przy akompaniamencie wszystkich kotów uczy widzów jak traktować koty, aby zyskać sobie ich zaufanie i stać się ich przyjacielem.


== Lista utworów ==
== Lista utworów ==
Linia 111: Linia 107:
* ''The Jellicle Ball'' – instrumentalny
* ''The Jellicle Ball'' – instrumentalny
* ''Grizabella, The Glamour Cat (Reprise)'' – Grizabella
* ''Grizabella, The Glamour Cat (Reprise)'' – Grizabella
* ''[[Pamięć (utwór)|Memory]]'' – Grizabella
* ''[[Memory (piosenka)|Memory]]'' – Grizabella

</div><div style="float:right; width:48%;">
</div><div style="float:right; width:48%;">
; Act II
; Act II
* ''The Moments Of Happiness/[[Pamięć (utwór)|Memory]]'' – Old Deuteronomy, Jemima
* ''The Moments Of Happiness/[[Memory (piosenka)|Memory]]'' – Old Deuteronomy, Jemima
* ''Gus: The Theatre Cat'' – Asparagus, Jellylorum
* ''Gus: The Theatre Cat'' – Asparagus, Jellylorum
* ''Growltiger's Last Stand'' '''<sup>1</sup>''' – Growltiger, Griddelbone, zespół
* ''Growltiger’s Last Stand'' '''<sup>1</sup>''' – Growltiger, Griddelbone, zespół
* ''Gus: The Theater Cat (Reprise)'' – Asparagus
* ''Gus: The Theater Cat (Reprise)'' – Asparagus
* ''Skimbleshanks: The Railway Cat'' – Skimbleshanks, zespół
* ''Skimbleshanks: The Railway Cat'' – Skimbleshanks, zespół
Linia 123: Linia 118:
* ''Macavity Fight'' – Macavity, Munkustrap, Alonzo
* ''Macavity Fight'' – Macavity, Munkustrap, Alonzo
* ''Mr. Mistoffelees'' – Quaxo (Mr. Mistoffelees), Rum Tum Tugger
* ''Mr. Mistoffelees'' – Quaxo (Mr. Mistoffelees), Rum Tum Tugger
* ''[[Pamięć (utwór)|Memory/Daylight]]'' – Jemima
* ''[[Memory (piosenka)|Memory/Daylight]]'' – Jemima
* ''Jellicle Choice'' – Munkustrap
* ''Jellicle Choice'' – Munkustrap
* ''[[Pamięć (utwór)|Memory (Reprise)]]'' – Grizabella, Jemima
* ''[[Memory (piosenka)|Memory (Reprise)]]'' – Grizabella, Jemima
* ''The Journey To The Heaviside Layer'' – zespół
* ''The Journey To The Heaviside Layer'' – zespół
* ''Finale: The Ad-Dressing Of Cats'' – Old Deuteronomy, zespół
* ''Finale: The Ad-Dressing Of Cats'' – Old Deuteronomy, zespół
</div>
</div>
<br clear="all"/>
{{clear}}


'''<sup>1</sup>'''Utwór często wycofywany ze spektaklu, m.in. nieobecny w ekranizacji z 1998.
'''<sup>1</sup>'''Utwór często wycofywany ze spektaklu, m.in. nieobecny w ekranizacji z 1998.
Linia 136: Linia 131:
{| class="wikitable sortable"
{| class="wikitable sortable"
|-
|-
! style="width:180px"|Imię kota
! style="width:180px"| Imię kota
! style="width:180px"| Odtwórca West End<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.catsthemusical.com/the-show/cast-lists/original-london-1981/ | tytuł = Premierowa obsada West End | opublikowany = catsthemusical.com | archiwum = https://web.archive.org/web/20130111021340/http://www.catsthemusical.com/the-show/cast-lists/original-london-1981/ | zarchiwizowano = 2013-01-11}}.</ref>
! style="width:180px"|Imię kota ([[Teatr Muzyczny Roma|Roma]])<ref name="roma">[http://www.teatrroma.waw.pl/index.php?p=shows&shows_id=1&sub=artists&sub_id=0 Obsada polskiej inscenizacji ''Koty'' w Teatrze ROMA]</ref>
! style="width:180px"|Odtwórca West End<ref>[http://www.catsthemusical.com/the-show/cast-lists/original-london-1981/ Premierowa obsada West End]</ref>
! style="width:180px"| Odtwórca West End 2014/15<ref>{{Cytuj stronę | url = http://london.catsthemusical.com/cast/ | tytuł = Obsada West End 2014/15 | opublikowany = london.catsthemusical.com | archiwum = https://web.archive.org/web/20150311110456/http://london.catsthemusical.com/cast/ | zarchiwizowano = 2015-03-11}}.</ref>
! style="width:180px"|Odtwórca West End 2014/15<ref>[http://london.catsthemusical.com/cast/ Obsada West End 2014/15]</ref>
! style="width:180px"| Odtwórca film 1998<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0173714/fullcredits Obsada filmu ''Cats'' 1998].</ref>
! style="width:180px"|Odtwórca film 1998<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0173714/fullcredits Obsada filmu ''Cats'' 1998]</ref>
! style="width:180px"| Odtwórca film 2019<ref>[https://www.imdb.com/title/tt5697572/fullcredits Obsada filmu ''Koty'' 2019].</ref>
! style="width:180px"|Odtwórca ([[Teatr Muzyczny Roma|Roma]])<ref name="roma" />
! style="width:180px"| Imię kota ([[Teatr Muzyczny „Roma”|Roma]])<ref name="roma">[http://www.teatrroma.waw.pl/index.php?p=shows&shows_id=1&sub=artists&sub_id=0 Obsada polskiej inscenizacji ''Koty'' w Teatrze ROMA].</ref>
! style="width:180px"| Odtwórca ([[Teatr Muzyczny „Roma”|Roma]])<ref name="roma" />
|-
|-
| Alonzo
|''Alonzo''
| ''Alonzo''
| Roland Alexander
| Roland Alexander
| Adam Lake
| Adam Lake
| Jason Gardiner
| Jason Gardiner
| Bluey Robinson
| ''Alonzo''
|
|
* [[Andrzej Pieńko]]
* [[Andrzej Pieńko]]
* [[Robert Adamczewski]]
* [[Robert Adamczewski]]
|-
|-
| Griddlebone
|''Griddlebone''
| ''Andżelika''
| Susan Jane Tanner
| Susan Jane Tanner
| Clare Rickard
| Clare Rickard
| Susan Jane Tanner
| Susan Jane Tanner
| Melissa Madden-Gray
| ''Andżelika''
|
|
* [[Izabela Bujniewicz]]
* [[Izabela Bujniewicz]]
Linia 162: Linia 160:
* [[Jolanta Mieżaniec-Hennig]]
* [[Jolanta Mieżaniec-Hennig]]
|-
|-
| Bombalurina
|''Bombalurina''
| ''Bombalurina''
| Geraldine Gardner
| Geraldine Gardner
| Charlene Ford
| Charlene Ford
| Rosemarie Ford
| Rosemarie Ford
|[[Taylor Swift]]
| ''Bombalurina''
|
|
* [[Patrycja Wódz]]
* [[Patrycja Wódz]]
Linia 173: Linia 172:
* [[Barbara Melzer]]
* [[Barbara Melzer]]
|-
|-
| Bustopher Jones
|''Bustopher Jones''
|[[Brian Blessed]]
| ''Bywalec''
| [[Brian Blessed]]
| Paul F. Monaghan
| Paul F. Monaghan
| James Barron
| James Barron
|[[James Corden]]
| ''Bywalec''
|
|
* [[Wojciech Paszkowski]]
* [[Wojciech Paszkowski]]
* [[Tomasz Steciuk]]
* [[Tomasz Steciuk]]
|-
|-
| Demeter
|''Demeter''
| ''Demeter''
| Sharon Lee-Hill
| Sharon Lee-Hill
| Zizi Strallen
| Zizi Strallen
| Aeva May
| Aeva May
| Daniela Norman
| ''Demeter''
|
|
* [[Ewa Lachowicz]]
* [[Ewa Lachowicz]]
|-
|-
| Quaxo
|''Quaxo''
| ''Dyzio''
| Wayne Sleep
| Wayne Sleep
| Joseph Poulton
| Joseph Poulton
| Jacob Brent
| Jacob Brent
|
| ''Dyzio''
|
|
* [[Marcin Wortmann]]
* [[Marcin Wortmann]]
|-
|-
| Electra
|''Electra''
| ''Elektra''
| Anita Pashley
| Anita Pashley
|
|
| Leah Sue Morland
| Leah Sue Morland
|Ida Saki
| ''Elektra''
|
|
* [[Jolanta Mieżaniec-Hennig]]
* [[Jolanta Mieżaniec-Hennig]]
|-
|-
| Jellylorum
|''Jellylorum''
| ''Galaretka''
| Susan Jane Tanner
| Susan Jane Tanner
| Clare Rickard
| Clare Rickard
| Susan Jane Tanner
| Susan Jane Tanner
| Freya Rowley
| ''Galaretka''
|
|
* [[Anna Sztejner]]
* [[Anna Sztejner]]
Linia 216: Linia 220:
* [[Izabela Bujniewicz]]
* [[Izabela Bujniewicz]]
|-
|-
| Grizabella
|''Grizabella''
|[[Elaine Paige]]
| ''Grizabella''
| [[Elaine Paige]]
|
|
* [[Nicole Scherzinger]]
* [[Nicole Scherzinger]]
* Kerry Ellis
* Kerry Ellis
* Sophia Ragavelas
* Sophia Ragavelas
| [[Elaine Paige]]
|[[Elaine Paige]]
|[[Jennifer Hudson]]
| ''Grizabella''
|
|
* [[Izabela Zając]]
* [[Izabela Zając]]
Linia 229: Linia 234:
* [[Daria Druzgała]]
* [[Daria Druzgała]]
|-
|-
| Gus (Asparagus)
|''Gus (Asparagus)''
| ''Gus (Asparagus)''
| Stephen Tate
| Stephen Tate
| Paul F. Monaghan
| Paul F. Monaghan
| [[John Mills]]
|[[John Mills]]
|[[Ian McKellen]]
| ''Gus (Asparagus)''
|
|
* [[Wojciech Paszkowski]]
* [[Wojciech Paszkowski]]
* [[Tomasz Steciuk]]
* [[Tomasz Steciuk]]
|-
|-
| Etcetera
|''Etcetera''
| ''I Tak Daley''
|Julie Edmett
|Julie Edmett
|
|
|Jo Bingham
|Jo Bingham
|
| ''I Tak Daley''
|
|
* [[Beata Duda-Owsikowska|Beata Duda]]
* [[Beata Duda-Owsikowska|Beata Duda]]
* [[Agnieszka Mrozińska]]
* [[Agnieszka Mrozińska]]
|-
|-
| Carbucketty
|''Carbucketty''
| ''Kara Kotek''
|David Baxter
|David Baxter
| Joel Morris
| Joel Morris
|
|
|
| ''Kara Kotek''
|
|
* [[Grzegorz Pierczyński]]
* [[Grzegorz Pierczyński]]
|-
|-
| Growltiger
|''Growltiger''
| ''Karmazyn''
|Stephen Tate
|Stephen Tate
|Paul F. Monaghan
|Paul F. Monaghan
|
|
|[[Ray Winstone]]
| ''Karmazyn''
|
|
* [[Wojciech Paszkowski]]
* [[Wojciech Paszkowski]]
* [[Tomasz Steciuk]]
* [[Tomasz Steciuk]]
|-
|-
| Cassandra
|''Cassandra''
| ''Kasandra''
|Seeta Indrani
|Seeta Indrani
|Cassie Clare
|Cassie Clare
|Rebecca Parker
|Rebecca Parker
|Mette Towley
| ''Kasandra''
|
|
* [[Katarzyna Gaweł]]
* [[Katarzyna Gaweł]]
Linia 274: Linia 284:
* [[You Can Dance – Po prostu tańcz#Zwycięzca|Wioletta Fiuk]]
* [[You Can Dance – Po prostu tańcz#Zwycięzca|Wioletta Fiuk]]
|-
|-
| Tumblebrutus
|''Tumblebrutus''
| ''Klaps''
|Roland Alexander
|Roland Alexander
|
|
|Fergus Logan
|Fergus Logan
|
| ''Klaps''
|
|
* [[Michał Piróg]]
* [[Michał Piróg]]
Linia 284: Linia 295:
* [[Beata Duda-Owsikowska|Beata Duda]]
* [[Beata Duda-Owsikowska|Beata Duda]]
|-
|-
| Macavity
|''Macavity''
| ''Makiawel''
|John Thornton
|John Thornton
|Cameron Ball
|Cameron Ball
|Bryn Walters
|Bryn Walters
|[[Idris Elba]]
| ''Makiawel''
|
|
* [[Grzegorz Suski]]
* [[Grzegorz Suski]]
Linia 295: Linia 307:
* [[Jarosław Derybowski]]
* [[Jarosław Derybowski]]
|-
|-
| Mungojerrie
|''Mungojerrie''
| ''Mangojerry''
|John Thornton
|John Thornton
|Benjamin Yates
|Benjamin Yates
|Drew Varley
|Drew Varley
|Danny Collins
| ''Mangojerry''
|
|
* [[Paweł Strymiński]]
* [[Paweł Strymiński]]
* [[Bartosz Figurski]]
* [[Bartosz Figurski]]
|-
|-
| Mr. Mistoffelees
|''Mr. Mistoffelees''
| ''Mefistofeliks''
| Wayne Sleep
| Wayne Sleep
|Joseph Poulton
|Joseph Poulton
| Jacob Brent
| Jacob Brent
| Laurie Davidson
| ''Mefistofeliks''
|
|
* [[Krzysztof Swaczyna]]
* [[Krzysztof Swaczyna]]
Linia 315: Linia 329:
* [[Patryk Gładyś]]
* [[Patryk Gładyś]]
|-
|-
| Munkustrap
|''Munkustrap''
| ''Myszołap''
|Jeff Shankley
|Jeff Shankley
|Callum Train
|Callum Train
|Michael Gruber
|Michael Gruber
|Robbie Fairchild
| ''Myszołap''
|
|
* [[Damian Aleksander]]
* [[Damian Aleksander]]
Linia 326: Linia 341:
* [[Jarosław Derybowski]]
* [[Jarosław Derybowski]]
|-
|-
| Old Deuteronomy
|''Old Deuteronomy''
| ''Nestor''
|[[Brian Blessed]]
|[[Brian Blessed]]
|Nicolas Pound
|Nicolas Pound
|[[Ken Page]]
|[[Ken Page]]
|[[Judi Dench]]
| ''Nestor''
|
|
* [[Zbigniew Macias]]
* [[Zbigniew Macias]]
* [[Andrzej Kostrzewski]]
* [[Andrzej Kostrzewski (śpiewak)|Andrzej Kostrzewski]]
* [[Robert Dymowski]]
* [[Robert Dymowski]]
|-
|-
| Jennyanydots
|''Jennyanydots''
| ''Plameczka Pac''
| Myra Sands
| Myra Sands
| Laurie Scarth
| Laurie Scarth
| Susie McKenna
| Susie McKenna
|[[Rebel Wilson]]
| ''Plameczka Pac''
|
|
* [[Izabela Bujniewicz]]
* [[Izabela Bujniewicz]]
Linia 346: Linia 363:
* [[Jolanta Mieżaniec-Hennig]]
* [[Jolanta Mieżaniec-Hennig]]
|-
|-
| Jemima
|''Jemima''
|[[Sarah Brightman]]
| ''Promyczek''
| [[Sarah Brightman]]
| Natasha Mould
| Natasha Mould
| Veerle Casteleyn
| Veerle Casteleyn
|
| ''Promyczek''
|
|
* [[Ewa Wlazłowska]]
* [[Ewa Wlazłowska]]
Linia 356: Linia 374:
* [[Kaja Mianowana]]
* [[Kaja Mianowana]]
|-
|-
|''Rumpleteazer''
| Rumpelteazer
| ''Pumpernikiel''
|Bonnie Langford
|Bonnie Langford
|Dawn Williams
|Dawn Williams
|Jo Gibb
|Jo Gibb
|Naoimh Morgan
| ''Pumpernikiel''
|
|
* [[Magdalena Krylik-Gruziel|Magdalena Krylik]]
* [[Magdalena Krylik-Gruziel|Magdalena Krylik]]
Linia 366: Linia 385:
* [[Agnieszka Mrozińska]]
* [[Agnieszka Mrozińska]]
|-
|-
| Rum Tum Tugger
|''Rum Tum Tugger''
| ''Ram Tam Tamek''
| Paul Nicholas
| Paul Nicholas
| Antoine Murray-Straughan
| Antoine Murray-Straughan
|[[John Partridge]]
|[[John Partridge]]
|[[Jason Derulo]]
| ''Ram Tam Tamek''
|
|
* [[Jakub Szydłowski]]
* [[Jakub Szydłowski]]
* [[Paweł Podgórski]]
* [[Paweł Podgórski]]
|-
|-
| Rumpus Cat
|''Rumpus Cat''
| ''Raptus Zuch''
|Roland Alexander
|Roland Alexander
|
|
|Frank Thompson
|Frank Thompson
|
| ''Raptus Zuch''
|
|
* [[Michał Piróg]]
* [[Michał Piróg]]
Linia 385: Linia 406:
* [[Beata Duda-Owsikowska|Beata Duda]]
* [[Beata Duda-Owsikowska|Beata Duda]]
|-
|-
| Skimbleshanks
|''Skimbleshanks''
| ''Semaforro''
|Ken Wells
|Ken Wells
|Ross Finnie
|Ross Finnie
|Geoffrey Garratt
|Geoffrey Garratt
|Steven McRae
| ''Semaforro''
|
|
* [[Wojciech Dmochowski]]
* [[Wojciech Dmochowski]]
* [[Wojciech Socha]]
* [[Wojciech Socha]]
|-
|-
| Tantomile
|''Tantomile''
| ''Tamtamila''
|Femi Taylor
|Femi Taylor
|Kathryn Barnes
|Kathryn Barnes
|Kaye Brown
|Kaye Brown
|Zizi Strallen
| ''Tamtamila''
|
|
* [[Beata Staniek]]
* [[Beata Staniek]]
Linia 404: Linia 427:
* [[You Can Dance – Po prostu tańcz#Zwycięzca|Wioletta Fiuk]]
* [[You Can Dance – Po prostu tańcz#Zwycięzca|Wioletta Fiuk]]
|-
|-
|Coricopat
|''Coricopat''
| ''Tymoteusz''
|Donald Waugh
|Donald Waugh
|Benjamin Mundy
|Benjamin Mundy
|Tommi Sliiden
|Tommi Sliiden
|Jaih Betote
| ''Tymoteusz''
|
|
* [[Marcin Olszewski]]
* [[Marcin Olszewski]]
Linia 414: Linia 438:
* [[Dariusz Wiórkiewicz]]
* [[Dariusz Wiórkiewicz]]
|-
|-
| Victoria
|''Victoria''
| ''Wiktoria''
|Finola Hughes
|Finola Hughes
|Hannah Kenna Thomas
|Hannah Kenna Thomas
|Phyllida Crowley Smith
|Phyllida Crowley Smith
|Francesca Hayward
| ''Wiktoria''
|
|
* [[Ida Nowakowska]]
* [[Ida Nowakowska]]
Linia 428: Linia 453:
== Nagrania ==
== Nagrania ==
Najbardziej znane rejestracje muzyczne to:
Najbardziej znane rejestracje muzyczne to:
* dwupłytowy album CD z oryginalną obsadą z West Endu<ref>[http://www.amazon.co.uk/Cats-Original-London-Cast-Recording/dp/B000BSM28Y/ref=sr_1_3?s=music&ie=UTF8&qid=1316638753&sr=1-3 Cats (Original London Cast Recording)]</ref>
* dwupłytowy album CD z oryginalną obsadą z West Endu<ref>{{Cytuj odcinek|tytuł=Cats|url=https://www.amazon.co.uk/Cats-Original-London-Cast-Recording/dp/B000BSM28Y/ref=sr_1_3?s=music&ie=UTF8&qid=1316638753&sr=1-3|data dostępu=2020-04-26|stacja=Polydor|emisja=2005-11-07}}</ref>
* dwupłytowy album CD z oryginalną obsadą z Broadwayu<ref>[http://www.amazon.co.uk/Cats-Complete-Original-Broadway-Recording/dp/B000BSM28E/ref=sr_1_5?s=music&ie=UTF8&qid=1316638753&sr=1-5 Cats (Complete Original Broadway Cast Recording)]</ref>
* dwupłytowy album CD z oryginalną obsadą z Broadwayu<ref>{{Cytuj odcinek|tytuł=Cats|url=https://www.amazon.co.uk/Cats-Complete-Original-Broadway-Recording/dp/B000BSM28E/ref=sr_1_5?s=music&ie=UTF8&qid=1316638753&sr=1-5|data dostępu=2020-04-26|stacja=Polydor|emisja=2005-11-07}}</ref>


W roku 2004 została wydana pojedyncza płyta CD zawierająca 14 utworów z warszawskiego spektaklu<ref>[http://www.gigant.pl/html/2/prd/qhemymcfgxvvlngaugpa/&tab=1&r_url=97568227B797331776568217A787A2566647B3D60717B7C7A3978716D7A3&lng=pl CD "Koty"- Teatr Muzyczny Roma]</ref>.
W roku 2004 została wydana pojedyncza płyta CD zawierająca 14 utworów z warszawskiego spektaklu<ref>[http://www.gigant.pl/html/2/prd/qhemymcfgxvvlngaugpa/&tab=1&r_url=97568227B797331776568217A787A2566647B3D60717B7C7A3978716D7A3&lng=pl CD „Koty”- Teatr Muzyczny „Roma”].</ref>. Album w 2006 uzyskał status [[certyfikat sprzedaży w przemyśle muzycznym|złotej płyty]] w Polsce<ref>{{Cytuj | tytuł = Złote płyty CD przyznane w 2006 roku | url = http://bestsellery.zpav.pl/wyroznienia/zloteplyty/cd/archiwum.php?year=2006 | opublikowany = ZPAV | data dostępu = 2020-11-26}}</ref>.


== Film ==
== Adaptacje filmowe ==
=== 1998 ===
W roku 1998 Andrew Lloyd Webber zdecydował się sfinansować adaptację filmową dzieła<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0173714/combined Baza IMdB: "Great Performances" Cats]</ref>. Reżyserem filmu telewizyjnego został [[David Mallet]], spektakl pomogli przenieść na ekran pierwotni twórcy: Gillian Lynne jako reżyser muzyczny i choreograf i John Napier jako scenograf. Dzieło zostało zarejestrowane na scenie specjalnie do tego celu zaadaptowanego [[Adelphi Theatre]], lecz bez udziału publiczności<ref name="dvd2" />. Użyto rozbudowanej orkiestry w składzie symfonicznym.
W roku 1998 Andrew Lloyd Webber zdecydował się sfinansować adaptację filmową dzieła<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0173714/combined Baza IMdB: „Great Performances” Cats].</ref>. Reżyserem filmu telewizyjnego został [[David Mallet]], spektakl pomogli przenieść na ekran pierwotni twórcy: Gillian Lynne jako reżyser muzyczny i choreograf i John Napier jako scenograf. Dzieło zostało zarejestrowane na scenie specjalnie do tego celu zaadaptowanego [[Adelphi Theatre]], lecz bez udziału publiczności<ref name="dvd2" />. Użyto rozbudowanej orkiestry w składzie symfonicznym.


Obsadę utworzyli młodzi artyści z różnych międzynarodowych wystawień musicalu. Dołączyło do nich kilku weteranów. Elaine Paige oraz Susan Jane Tanner powtórzyły swe premierowe kreacje (Grizabelli i Griddlebone). Ken Page powtórzył swoją broadwayowską kreację jako Old Deuteronomy.
Obsadę utworzyli młodzi artyści z różnych międzynarodowych wystawień musicalu. Dołączyło do nich kilku weteranów. [[Elaine Paige]] oraz Susan Jane Tanner powtórzyły swe premierowe kreacje (Grizabelli i Griddlebone). [[Ken Page]] powtórzył swoją broadwayowską kreację jako Old Deuteronomy.
Film był wielokrotnie emitowany w telewizji oraz został wydany na DVD i Blu-Ray<ref>[http://www.amazon.co.uk/Cats-Ultimate-DVD-Elaine-Paige/dp/B000064215/ref=sr_1_1?s=dvd&ie=UTF8&qid=1316633329&sr=1-1 Cats - Ultimate Edition]</ref>.
Film był wielokrotnie emitowany w telewizji oraz został wydany na DVD i Blu-Ray<ref>{{Cytuj odcinek|tytuł=Cats – Ultimate Edition|url=https://www.amazon.co.uk/Cats-Ultimate-DVD-Elaine-Paige/dp/B000064215/ref=sr_1_1?s=dvd&ie=UTF8&qid=1316633329&sr=1-1|autorzy=Andrew Lloyd Webber|data dostępu=2020-04-26|stacja=Universal Pictures UK|emisja=2002-05-06}}</ref>.

=== 2019 ===
W grudniu 2019 na ekrany weszła adaptacja filmowa wyreżyserowana przez [[Tom Hooper|Toma Hoopera]]<ref>[https://www.catsmovie.com/?redirect=off Oficjalna strona filmu].</ref>. Postaci w filmie zostały upodobnione do kotów (futra, ogony) dzięki [[obrazy generowane komputerowo|CGI]]. Główne role zagrali:
* [[Judi Dench]] jako Old Deuteronomy
* [[Jennifer Hudson]] jako Grizabella
* [[Ian McKellen]] jako Gus
* [[Idris Elba]] jako Macavity
* [[Taylor Swift]] jako Bombalurina
* [[James Corden]] jako Bustopher Jones


== Nagrody ==
== Nagrody ==
Londyńska inscenizacja zdobyła w 1981 roku dwie nagrody [[Laurence Olivier Award]] w kategoriach:<ref>[http://www.olivierawards.com/about/previous-winners/view/item98515/Olivier-Winners-1981-/ Nagrody Olivier Award 1981]</ref>
Londyńska inscenizacja zdobyła w 1981 roku dwie nagrody [[Laurence Olivier Award|Laurence Oliviera]] w kategoriach<ref>[http://www.olivierawards.com/about/previous-winners/view/item98515/Olivier-Winners-1981-/ Nagrody Olivier Award 1981].</ref>:
* najlepszy musical - Andrew Lloyd Webber
* najlepszy musical – Andrew Lloyd Webber
* najwybitniejsze osiągnięcie w kategorii musicalu - Gillian Lynne
* najwybitniejsze osiągnięcie w kategorii musicalu – [[Gillian Lynne]]


W roku 1983 nowojorska produkcja zdobyła 7 [[Nagroda Tony|Nagród Tony]] w następujących kategoriach:<ref>[http://www.tonyawards.com/p/tonys_search?start=0&year=&award=&lname=&fname=&show=%3Ci%3ECats%3C%2Fi%3E Tony Awards 1983 dla "Cats"]</ref>
W roku 1983 nowojorska produkcja zdobyła 7 [[Tony Award|Nagród Tony]] w następujących kategoriach<ref>[http://www.tonyawards.com/p/tonys_search?start=0&year=&award=&lname=&fname=&show=%3Ci%3ECats%3C%2Fi%3E Tony Awards 1983 dla „Cats”].</ref>:
* najlepsza aktorka - Betty Buckley
* najlepsza aktorka – Betty Buckley
* najlepszy scenariusz - T. S. Eliot
* najlepszy scenariusz – [[T.S. Eliot]]
* najlepsze kostiumy - John Napier
* najlepsze kostiumy – John Napier
* najlepsza reżyseria musicalu - Trevor Nunn
* najlepsza reżyseria musicalu – [[Trevor Nunn]]
* najlepsze oświetlenie - David Hersey
* najlepsze oświetlenie – David Hersey
* najlepszy musical - ''Cats''
* najlepszy musical – ''Cats''
* najlepsza muzyka - Andrew Lloyd Webber
* najlepsza muzyka – Andrew Lloyd Webber


== Linki zewnętrzne ==
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
* [http://www.catsthemusical.com/ Oficjalna strona musicalu "Cats"]
* [http://www.andrewlloydwebber.com/shows/cats/ Strona kompozytora poświęcona '"Cats"']
* [http://www.teatrroma.pl/index.php?p=shows&shows_id=1&sub=descr&sub_id=0 Podstrona teatru Roma poświęcona "Kotom"]
* [http://www.musical.pl/index.php?d=3&lv=3&ltr=K&min=0&ile=20&item=30 Podstrona musical.pl poświęcona "Kotom"]
* [http://cats-musical.w.interia.pl/ Nieoficjalna polska strona spektaklu]


== Linki zewnętrzne ==
{{Przypisy|2}}
* [http://www.catsthemusical.com/ Oficjalna strona musicalu „Cats”]
* [http://www.andrewlloydwebber.com/shows/cats/ Strona kompozytora poświęcona '„Cats”']
* [https://www.teatrroma.pl/spektaklarch/koty/opis/ Podstrona teatru Roma poświęcona „Kotom”]
* [http://www.musical.pl/index.php?d=3&lv=3&ltr=K&min=0&ile=20&item=30 Podstrona musical.pl poświęcona „Kotom”]
* {{Cytuj stronę | url = http://cats-musical.w.interia.pl/ | tytuł = Nieoficjalna polska strona spektaklu | opublikowany = cats-musical.w.interia.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20120118102504/http://cats-musical.w.interia.pl/ | zarchiwizowano = 2012-01-18}}


{{Kontrola autorytatywna}}


[[Kategoria:Brytyjskie musicale sceniczne]]
[[Kategoria:Brytyjskie musicale sceniczne]]
[[Kategoria:Brytyjskie musicale filmowe]]

Aktualna wersja na dzień 12:53, 19 sty 2024

Koty
Cats
Ilustracja
Muzyka

Andrew Lloyd Webber

Słowa

Trevor Nunn

Na podstawie

Old Possum’s Book of Practical Cats T.S. Eliota

Teatr

New London Theatre,
Teatr Muzyczny „Roma”

Data premiery

11 maja 1981

Ostatni spektakl

11 maja 2002

Producenci

Cameron Mackintosh

Reżyseria

Trevor Nunn

Kierownictwo muzyczne

Gillian Lynne

Choreografia

Gillian Lynne

Scenografia

John Napier

Kostiumy

John Napier

Światło

David Hersey

Obsada

Elaine Paige, Sarah Brightman

Multimedia w Wikimedia Commons

Koty (ang. Cats) – musical skomponowany przez Andrew Lloyda Webbera na początku lat osiemdziesiątych XX wieku. Autorem libretta jest Trevor Nunn wykorzystujący wiersze autorstwa T.S. Eliota, pochodzące przede wszystkim z tomu poezji Old Possum’s Book of Practical Cats (Koty).

Dzieło jest jednym z największych sukcesów komercyjnych w historii musicalu, pobiło w swoim czasie rekordy długości nieprzerwanego wystawiania zarówno na West Endzie, jak i na Broadwayu. Z musicalu wywodzi się jeden z najbardziej znanych standardów muzycznych – Memory.

Historia spektaklu

[edytuj | edytuj kod]

Przed premierą

[edytuj | edytuj kod]

Koncepcja

[edytuj | edytuj kod]
„Koty” w Teatrze Muzycznym Roma w Warszawie, scena zbiorowa

Andrew Lloyd Webber wielokrotnie deklarował, że Koty były ulubioną książką jego dzieciństwa[1] a pierwszy zamysł przeniesienia ich na scenę zakiełkował w jego głowie w 1972 roku. Kompozytor pierwsze kroki poczynił jednak dopiero w roku 1977 komponując kilka utworów i odtwarzając je na fortepianie swoim przyjaciołom[1]. Webber zajął się jednak innym przedsięwzięciem (które notabene nie odniosło sukcesu) i dopiero na początku roku 1980 powrócił do koncepcji myśląc o stworzeniu recitalu telewizyjnego w oparciu o „Koty” Eliota. Z takim zamierzeniem powstała wstępna wersja przedstawienia, zatytułowana Practical Cats i zaprezentowana w trzyosobowej obsadzie przez Webbera na koncercie odbywającym się w jego prywatnej posiadłości w Sydmonton 12 lipca 1980 roku[2]. Na pokazie obecna była wdowa po T.S. Eliocie – Valerie. Odniosła się z entuzjazmem do projektu i udostępniła Webberowi 3 nieopublikowane wcześniej wiersze zmarłego męża, wśród nich Grizabella: the Glamour Cat. Na tym etapie Webber spotkał się z Trevorem Nunnem, dyrektorem artystycznym Royal Shakespeare Company. Powoli zaczęła krystalizować się koncepcja przekształcenia recitalu w musical.

Libretto

[edytuj | edytuj kod]

Libretto opiera się prawie w całości na tomie poezji T.S. Eliota Old Possum’s Book of Practical Cats wydanym w roku 1939, będącym ciągiem wierszy powiązanych wspólną tematyką. Treść libretta jest oparta ściśle na wersach poematów, w kilku przypadkach poczyniono skróty. Po pojawieniu się nowych, nieznanych dzieł Eliota, Trevor Nunn wykorzystał je do nadania narracji dramatyzmu[2]. Dziełem Nunna są:

  • prolog Jellicle Song for Jellicle Cats bazujący na niepublikowanym wcześniej utworze Eliota Pollicle Dogs and Jellicle Cats,
  • najbardziej znany utwór musicalu, Memory, który stanowi punkt kulminacyjny widowiska. Został on zainspirowany wierszem Eliota Rhapsody on a Windy Night[3] pochodzącym z 1915 roku,
  • utwór Moments of Happiness inspirowany innym poematem Eliota pochodzącym z tomu Four Quartets (wydanym w 1945 roku).

Inscenizacja

[edytuj | edytuj kod]

Do wystawienia dzieła wykorzystano New London Theatre (obecnie Gillian Lynne Theatre)[4], budynek który służył przez kilka poprzednich lat za studio telewizyjne. Jego okrągła scena pośrodku widowni implikowała zarówno scenografię, jak i choreografię. Scenografię widowiska stworzył John Napier umieszczając akcję na zaniedbanym podwórzu pełnym rupieci. Był on również projektantem kostiumów. Przedmioty są w skali nadnaturalnej podkreślając kocie proporcje postaci odtwarzanych przez aktorów. Scena jest statyczna, dynamizm daje przede wszystkim operowanie światłem.

Znacznie większe wyzwanie stanęło przed autorką choreografii, Gillian Lynne. Rozpoczynając pracę na jesieni 1980 nie dysponowała jeszcze całością libretta, które nadal dynamicznie powstawało. Tymczasem choreografii do stworzenia było wyjątkowo dużo, libretto Kotów popychają do przodu dynamiczne układy taneczne, nierzadko trwające nieprzerwanie kilkanaście minut (Jellicle Ball). Brak klasycznych kulis powodował, że aktorzy pozostawali praktycznie bez przerwy na scenie, w przerwach ukrywając się jedynie w elementach scenografii.

Prapremiera Londyn

[edytuj | edytuj kod]

Ostateczny wygląd dzieła skrystalizował się na początku 1981 roku, na wiosnę trwały intensywne próby. W obsadzie znalazła się m.in. aktorka szekspirowska Judi Dench mająca odtwarzać kluczową dla dzieła postać Grizabelli oraz Sarah Brightman, późniejsza żona Webbera. Na 10 dni przed premierą Dench podczas próby stepowania (miała odtwarzać również drugą rolę w spektaklu – Jennyanydots) zerwała ścięgno Achillesa[2]. Autorzy poprosili o pilne zastępstwo gwiazdę poprzedniego musicalu Webbera (Evity) – Elaine Paige, ta bez wahania się zgodziła. Premiera miała miejsce dnia 11 maja 1981 roku, po kilku dniach stało się oczywiste, że spektakl odniósł sukces[2]. Musical był odtwarzany nieprzerwanie przez 21 lat. Jego ostatnie londyńskie, 8949 przedstawienie odbyło się dokładnie w 21 rocznicę premiery (11 maja 2002 roku)[5] – w chwili zamknięcia będąc najdłużej w historii granym musicalem na West Endzie (rekord ten dopiero 4 lata później pobił Les Misérables).

Broadway

[edytuj | edytuj kod]

Po kilku miesiącach sukcesu londyńskiego wystawienia, oczywistym była konieczność jak najszybszego przeniesienia inscenizacji Cats na Broadway. Premiera odbyła się niespełna półtora roku po londyńskiej, pierwsze przedstawienie miało miejsce 7 października 1982 roku[6] na deskach Winter Garden Theatre. W obsadzie znaleźli się m.in.:

  • Betty Buckley jako Grizabella
  • Ken Page jako Old Deuteronomy
  • Whitney Kershaw jako Sillabub (Jemima)

Ostatnie przedstawienie miało miejsce 10 września 2000 roku będąc 7485 wystawieniem[6]. W ciągu 18 lat przyniosło 400 milionów dolarów przychodu[7].

Polska

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce musical miał premierę 10 stycznia 2004 roku[8] i był wystawiany do 2007 roku przez Teatr Muzyczny „Roma”. Reżyserem był Wojciech Kępczyński, autorem libretta Daniel Wyszogrodzki[9] w choreografii Jacka Badurka i Iwony Runowskiej i pod kierownictwem muzycznym Macieja Pawłowskiego[10]. Ta wersja musicalu była wersją non-replica, co umożliwiło wprowadzenie kilku zmian różniących ją od oryginału. Producent Cameron Mackintosh zezwolił na spolszczenie tytułu oraz imion kotów. Zmienione zostały również kostiumy i scenografia.

Ponowną premierę musical miał 22 kwietnia 2022[11] w Teatrze Rozrywki w Chorzowie w reżyserii Jakuba Szydłowskiego w tłumaczeniu Daniela Wyszogrodzkiego. Za choreografię odpowiadali Jarosław Staniek i Katarzyna Zielonka.

Inne inscenizacje

[edytuj | edytuj kod]

Cats wystawiano w ponad 20 krajach w prawie trzystu miastach[5]. Powstało ponad 10 wersji językowych. Pierwszą nieanglojęzyczną adaptacją była wersja wiedeńska przedstawienia mająca premierę 24 września 1983 roku w Theater an der Wien. Łącznie globalnie Cats zarobiły 3 miliardy dolarów[7]. Obejrzało je ponad 50 milionów widzów (z tego 8 milionów w samym Londynie)[12].

Streszczenie fabuły

[edytuj | edytuj kod]

Musical opisuje trwający całą noc bal Jellicle Cats[13]

Akt I

[edytuj | edytuj kod]

Spektakl rozpoczyna instrumentalna uwertura (Overture). W trakcie utworu Jellicle Song for Jellicle Cats koty pojawiają się po kolei na scenie, odkrywając filozofię kociego rodu. Później opisują trójstopniowy system nadawania imion każdemu kotu (Naming of Cats). Biała kotka Victoria w solowym popisie odbywa taniec godowy. Pojawia się Mr. Mistoffelees, objaśniając widzom cel spotkania, wkrótce ma przybyć Old Deutronomy – patriarcha rodu kociego, który jak co roku wybierze jednego kota, który uda się do Heavyside Layer (Kociego Nieba), aby przejść reinkarnację (The Invitation to the Jellicle Ball).

Munkustrap opowiada o kotce Jennyanydots trenującej karaluchy (Old Gumbie Cat). Piosenkę Munkustrapa przerywa pojawienie się kociego playboya Rum Tum Tuggera (The Rum Tum Tugger). Młode kotki wpadają w ekstazę podczas jego występu. Występ kończy pojawienie się Grizabelli – starej, steranej życiem kocicy, niegdyś gwiazdy, która opuściła stado, aby zrobić karierę (Grizabella: the Glamour Cat). Odrzucona Grizabella schodzi ze sceny, pojawia się Bustopher Jones (Bustopher Jones: The Cat About Town) – karykatura angielskiego szlachcica (zachowujący formy, spasiony, bywalec klubów). Nagły hałas i zapadająca ciemność zwiastują przybycie kota Macavitego (kryminalisty, który budzi strach w innych kotach). Zamiast Macavitiego pojawiają się jednak Mungojerrie i Rumpleteazer (Mungojerrie and Rumpelteazer) – dwa psotne koty czyniące szkody w mieszkaniach. Gdy duet urwisów kończy swój występ Mistoffelees wyczuwa nadejście patriarchy, pojawia się Old Deutoronomy. Jellicles z szacunkiem opiewają swego przywódcę (Old Deutronomy), a następnie, chcąc go zabawić, opowiadają o burdzie ulicznej między psami (The Awful Battle of the Pekes and the Pollicles), którą zakończył swym pojawieniem przerażający koci bohater Rumpus Cat.

Ponownie słychać zwiastun nadejścia Macavitego, który znów się jednak nie pojawia. Zaczyna się bal (The Song of the Jellicles, Jellicle Ball) – gromada kotów popada w ekstazę w układzie tanecznym z pogranicza tańca współczesnego i baletu. Po balu ponownie wyłania się Grizabella, która próbuje w samotności zatańczyć swój taniec, lecz wiek i zniedołężnienie jej to uniemożliwia. Wylewa swój żal gorzkim lamentem (Memory), po chwili inne koty ją przeganiają.

Akt II

[edytuj | edytuj kod]

Po zakończonym balu Old Deuteronomy przypomina kotom o istocie szczęścia (The Moments of Happiness/Memory). W końcowej partii młoda i piękna Jemima nawiązuje do pieśni Grizzabelli. Jellylorum wprowadza na scenę starego Gusa, który już w czasach wiktoriańskich występował w teatrze (Gus: The Theatre Cat). Gus gubi się we wspomnieniach, traci wątek i schodzi ze sceny, w rogu której czeka już Skimbleshanks, który jest kotem kolejowym (Skimbleshanks the Railway Cat) dbającym o bezpieczeństwo pasażerów podróżujących w nocnych pociągach.

Po raz kolejny przygasają światła i słychać groteskowy śmiech. Tym razem pojawia się Macavity we własnej osobie. Używając swych magicznych mocy, hipnotyzuje wszystkie koty i porywa Old Deuteronomy’ego. Bombalurina i Demeter przytaczają dossier jego zbrodni (Macavity the Mystery Cat). Za chwilę Old Deuteronomy powraca. Młode kotki są wniebowzięte i tulą się do patriarchy. Starsze, szczególnie Demeter i Bombalurina, są bardziej podejrzliwe. I słusznie – pod przebraniem patriarchy ukrywa się Macavity. Po zdemaskowaniu wroga Munkustrap i Alonzo staczają z nim walkę (Macavity Fight). Wraz z pomocą innych kotów udaje im się przegnać porywacza. Macavity, uciekając poraża Jellicles prądem – gasną światła. Rum Tum Tugger proponuje, aby wwezwać Mr. Mistoffeleesa (Magical Mr. Mistoffelees). W popisowym numerze tanecznym Mistoffelees wraz ze swoją pomocniczką Cassandrą wyczarowują spod czerwonej płachty Old Deuteronomy’ego.

Nadchodzi ranek, Jemima opiewa jego piękno (Memory/Daylight), nawiązując do pieśni Grizabelli. Munkustrap oznajmia (Jellicle Choice), że nadeszła pora wyboru kota, który dostąpi wniebowstąpienia. Z ukrycia wyłania się ponownie Grizabella, wraz z wtórującą Jemimą śpiewa najbardziej rozbudowaną wersję Memory/Reprise. Poruszone jej skruchą i rozpaczą stado w końcu przebacza dezercję. Old Deuteronomy orzeka, że to Grizabella otrzyma szansę reinkarnacji i uda się do Heavyside Layer. Opuszcza się pomost prowadzący do Kociego Nieba, na który patriarcha wprowadza Grizabellę, w tle Jellicles śpiewają hymn (The Journey To The Heaviside Layer).

W finałowej kodzie Old Deuteronomy zwraca się bezpośrednio do ludzi – widzów w teatrze (Finale: The Ad-dressing of Cats), przy akompaniamencie wszystkich kotów uczy widzów, jak traktować koty, aby zyskać sobie ich zaufanie i stać się ich przyjacielem.

Lista utworów

[edytuj | edytuj kod]
Act I
  • Overture – instrumentalny
  • Prologue: Jellicle Songs For Jellicle Cats – zespół
  • The Naming Of Cats – zespół
  • The Invitation To The Jellicle Ball – Victoria, Quaxo, Munkustrap
  • The Old Gumbie Cat – Jennyanydots, Munkustrap, Bombalurina, Jellylorum, Demeter
  • The Rum Tum Tugger – Rum Tum Tugger, zespół
  • Grizabella: The Glamour Cat – Grizabella, Demeter, Bombalurina
  • Bustopher Jones: The Cat About Town – Bustopher, Jennyanydots, Jellylorum, Bombalurina
  • Mungojerrie And Rumpleteazer – Mungojerrie, Rumpleteazer
  • Old Deuteronomy – Munkustrap, Rum Tum Tugger, Old Deuteronomy
  • The Awefull Battle of The Pekes and the Pollicles – Munkustrap, zespół
  • The Song of the Jellicles – zespół
  • The Jellicle Ball – instrumentalny
  • Grizabella, The Glamour Cat (Reprise) – Grizabella
  • Memory – Grizabella
Act II
  • The Moments Of Happiness/Memory – Old Deuteronomy, Jemima
  • Gus: The Theatre Cat – Asparagus, Jellylorum
  • Growltiger’s Last Stand 1 – Growltiger, Griddelbone, zespół
  • Gus: The Theater Cat (Reprise) – Asparagus
  • Skimbleshanks: The Railway Cat – Skimbleshanks, zespół
  • Macavity: The Mystery Cat – Demeter, Bombalurina
  • Macavity Fight – Macavity, Munkustrap, Alonzo
  • Mr. Mistoffelees – Quaxo (Mr. Mistoffelees), Rum Tum Tugger
  • Memory/Daylight – Jemima
  • Jellicle Choice – Munkustrap
  • Memory (Reprise) – Grizabella, Jemima
  • The Journey To The Heaviside Layer – zespół
  • Finale: The Ad-Dressing Of Cats – Old Deuteronomy, zespół


1Utwór często wycofywany ze spektaklu, m.in. nieobecny w ekranizacji z 1998.

Postaci

[edytuj | edytuj kod]
Imię kota Odtwórca West End[14] Odtwórca West End 2014/15[15] Odtwórca film 1998[16] Odtwórca film 2019[17] Imię kota (Roma)[12] Odtwórca (Roma)[12]
Alonzo Roland Alexander Adam Lake Jason Gardiner Bluey Robinson Alonzo
Griddlebone Susan Jane Tanner Clare Rickard Susan Jane Tanner Melissa Madden-Gray Andżelika
Bombalurina Geraldine Gardner Charlene Ford Rosemarie Ford Taylor Swift Bombalurina
Bustopher Jones Brian Blessed Paul F. Monaghan James Barron James Corden Bywalec
Demeter Sharon Lee-Hill Zizi Strallen Aeva May Daniela Norman Demeter
Quaxo Wayne Sleep Joseph Poulton Jacob Brent Dyzio
Electra Anita Pashley Leah Sue Morland Ida Saki Elektra
Jellylorum Susan Jane Tanner Clare Rickard Susan Jane Tanner Freya Rowley Galaretka
Grizabella Elaine Paige Elaine Paige Jennifer Hudson Grizabella
Gus (Asparagus) Stephen Tate Paul F. Monaghan John Mills Ian McKellen Gus (Asparagus)
Etcetera Julie Edmett Jo Bingham I Tak Daley
Carbucketty David Baxter Joel Morris Kara Kotek
Growltiger Stephen Tate Paul F. Monaghan Ray Winstone Karmazyn
Cassandra Seeta Indrani Cassie Clare Rebecca Parker Mette Towley Kasandra
Tumblebrutus Roland Alexander Fergus Logan Klaps
Macavity John Thornton Cameron Ball Bryn Walters Idris Elba Makiawel
Mungojerrie John Thornton Benjamin Yates Drew Varley Danny Collins Mangojerry
Mr. Mistoffelees Wayne Sleep Joseph Poulton Jacob Brent Laurie Davidson Mefistofeliks
Munkustrap Jeff Shankley Callum Train Michael Gruber Robbie Fairchild Myszołap
Old Deuteronomy Brian Blessed Nicolas Pound Ken Page Judi Dench Nestor
Jennyanydots Myra Sands Laurie Scarth Susie McKenna Rebel Wilson Plameczka Pac
Jemima Sarah Brightman Natasha Mould Veerle Casteleyn Promyczek
Rumpleteazer Bonnie Langford Dawn Williams Jo Gibb Naoimh Morgan Pumpernikiel
Rum Tum Tugger Paul Nicholas Antoine Murray-Straughan John Partridge Jason Derulo Ram Tam Tamek
Rumpus Cat Roland Alexander Frank Thompson Raptus Zuch
Skimbleshanks Ken Wells Ross Finnie Geoffrey Garratt Steven McRae Semaforro
Tantomile Femi Taylor Kathryn Barnes Kaye Brown Zizi Strallen Tamtamila
Coricopat Donald Waugh Benjamin Mundy Tommi Sliiden Jaih Betote Tymoteusz
Victoria Finola Hughes Hannah Kenna Thomas Phyllida Crowley Smith Francesca Hayward Wiktoria

Nagrania

[edytuj | edytuj kod]

Najbardziej znane rejestracje muzyczne to:

  • dwupłytowy album CD z oryginalną obsadą z West Endu[18]
  • dwupłytowy album CD z oryginalną obsadą z Broadwayu[19]

W roku 2004 została wydana pojedyncza płyta CD zawierająca 14 utworów z warszawskiego spektaklu[20]. Album w 2006 uzyskał status złotej płyty w Polsce[21].

Adaptacje filmowe

[edytuj | edytuj kod]

1998

[edytuj | edytuj kod]

W roku 1998 Andrew Lloyd Webber zdecydował się sfinansować adaptację filmową dzieła[22]. Reżyserem filmu telewizyjnego został David Mallet, spektakl pomogli przenieść na ekran pierwotni twórcy: Gillian Lynne jako reżyser muzyczny i choreograf i John Napier jako scenograf. Dzieło zostało zarejestrowane na scenie specjalnie do tego celu zaadaptowanego Adelphi Theatre, lecz bez udziału publiczności[2]. Użyto rozbudowanej orkiestry w składzie symfonicznym.

Obsadę utworzyli młodzi artyści z różnych międzynarodowych wystawień musicalu. Dołączyło do nich kilku weteranów. Elaine Paige oraz Susan Jane Tanner powtórzyły swe premierowe kreacje (Grizabelli i Griddlebone). Ken Page powtórzył swoją broadwayowską kreację jako Old Deuteronomy. Film był wielokrotnie emitowany w telewizji oraz został wydany na DVD i Blu-Ray[23].

2019

[edytuj | edytuj kod]

W grudniu 2019 na ekrany weszła adaptacja filmowa wyreżyserowana przez Toma Hoopera[24]. Postaci w filmie zostały upodobnione do kotów (futra, ogony) dzięki CGI. Główne role zagrali:

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Londyńska inscenizacja zdobyła w 1981 roku dwie nagrody Laurence Oliviera w kategoriach[25]:

  • najlepszy musical – Andrew Lloyd Webber
  • najwybitniejsze osiągnięcie w kategorii musicalu – Gillian Lynne

W roku 1983 nowojorska produkcja zdobyła 7 Nagród Tony w następujących kategoriach[26]:

  • najlepsza aktorka – Betty Buckley
  • najlepszy scenariusz – T.S. Eliot
  • najlepsze kostiumy – John Napier
  • najlepsza reżyseria musicalu – Trevor Nunn
  • najlepsze oświetlenie – David Hersey
  • najlepszy musical – Cats
  • najlepsza muzyka – Andrew Lloyd Webber

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Oficjalna strona kompozytora.
  2. ↑ a b c d e Cats – The Musical (Ultimate Edition) (1998) DVD płyta 2 – wywiady z twórcami spektaklu.
  3. ↑ Tekst wiersza Rhapsody on a Windy Night. rpo.library.utoronto.ca. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-24)]..
  4. ↑ Neil Smith, Cats venue renamed in West End first, „BBC News”, 22 czerwca 2018 [dostęp 2020-09-27] (ang.).
  5. ↑ a b Dane z oficjalnej strony spektaklu. catsthemusical.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-04)]..
  6. ↑ a b „Cats” w bazie IBdB.
  7. ↑ a b Szczegóły brodwayowskiej inscenizacji. pbs.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-19)]..
  8. ↑ Teatr Roma Koty. [dostęp 2013-12-17].
  9. ↑ Strona Daniela Wyszogrodzkiego.
  10. ↑ Twórcy polskiej wersji „Kotów”.
  11. ↑ Prezentujemy plakat do musicalu "Koty" [online], teatr-rozrywki.pl [dostęp 2022-05-12].
  12. ↑ a b c Obsada polskiej inscenizacji Koty w Teatrze ROMA.
  13. ↑ Słowo jellicle jest dziecięcym neologizmem, zbitką słowną stworzoną przez siostrzenicę Elliota od dear little cats.(w wolnym tłumaczeniu milusie kotki).
  14. ↑ Premierowa obsada West End. catsthemusical.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-11)]..
  15. ↑ Obsada West End 2014/15. london.catsthemusical.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-11)]..
  16. ↑ Obsada filmu Cats 1998.
  17. ↑ Obsada filmu Koty 2019.
  18. ↑ Cats. Polydor. 2005-11-07. [dostęp 2020-04-26].
  19. ↑ Cats. Polydor. 2005-11-07. [dostęp 2020-04-26].
  20. ↑ CD „Koty”- Teatr Muzyczny „Roma”.
  21. ↑ Złote płyty CD przyznane w 2006 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-11-26].
  22. ↑ Baza IMdB: „Great Performances” Cats.
  23. ↑ Cats – Ultimate Edition. Andrew Lloyd Webber Universal Pictures UK. 2002-05-06. [dostęp 2020-04-26].
  24. ↑ Oficjalna strona filmu.
  25. ↑ Nagrody Olivier Award 1981.
  26. ↑ Tony Awards 1983 dla „Cats”.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koty_(musical)&oldid=72616907”