Villiaumit: Różnice pomiędzy wersjami

Villiaumit
	; Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, Québec, Kanada.
	Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	Wiliomit
Skład chemiczny	NaF
Twardość w skali Mohsa	2,0-2,0
Łupliwość	doskonała w jednym kierunku
Układ krystalograficzny	układ regularny
Gęstość	2,79 g/cm³
	Właściwości optyczne
Barwa	czerwona, karminowoczerwona, ciemnowiśniowa
Rysa	biała, różowata
Połysk	szklisty
Współczynnik załamania	1,327
Inne	silny pleochroizm
	Dodatkowe dane
Szczególne własności	toksyczny,; rozpuszczalny w wodzie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 15:28, 17 mar 2024

Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, Québec, Kanada.

Villiaumit – minerał z gromady halogenków będący krystalicznym fluorkiem sodu (NaF). Należy do minerałów bardzo rzadkich. Nazwa pochodzi od nazwiska Maxime'a Villiaume'a – francuskiego podróżnika i kolekcjonera minerałów, głównie z Gwinei i Madagaskaru, który jako pierwszy w 1908 roku opisał minerał pochodzący z Wysp Los w Gwinei^[4]^[1].

Właściwości

Villiaumit bardzo rzadko tworzy kryształy, które przybierają postać słabo wykształconych sześcianów. Zwykle występuje w skupieniu ziarnistym. Ma barwę czerwoną, karminową, ciemnowiśniową, szkarłatnoczerwoną, brązową^[2], różową^[2]. Kryształy syntetycznego fluorku sodu są bezbarwne^[5]^[6], natomiast zabarwienie villiaumitu jest spowodowane defektami sieci krystalicznej w minerale, będących efektem oddziaływania zewnętrznego promieniowania jonizującego^[7]. Ogrzewany do temperatury 300 °C staje się bezbarwny^[1]^[4]. Minerał odznacza się wyjątkowo silnym pleochroizmem, obserwowane barwy oscylują od jaskrawożółtej do ciemnoczerwonej^[1]. Minerał jest przezroczysty do nieprzeświecającego, o szklistym połysku. Jest rozpuszczalny w wodzie^[4].

Toksyczność

Jak wszystkie rozpuszczalne fluorki, jest bardzo toksyczny dla człowieka. LD_Lo wynosi ok. 70 mg/kg (doustnie)^[8]. W przypadku spożycia odpowiednio dużej dawki niemal natychmiast pojawiają się bóle brzucha, nudności, wymioty, wzmożone wydzielanie śliny, czasem bóle głowy, nadmierne pocenie się i uczucie osłabienia. W dawce zbliżonej do śmiertelnej występują zaburzenia sercowo-naczyniowe i funkcji mięśni w wyniku zaburzeń elektrolitowych, głównie hipokalcemii i hiperkaliemii; przejawia się to bólami mięśniowymi, bolesnymi skurczami, drgawkami, spadkiem ciśnienia tętniczego, zaburzeniem rytmu serca. Rozwija się również mieszana kwasica oddechowo-metaboliczna w wyniku zaburzeń układu oddechowego i funkcji nerek^[9].

Występowanie

Villiaumit jest minerałem bardzo rzadkim. Zwykle jest składnikiem sjenitów nefelinowych. Występuje^[3] w Gwinei (Wyspy Los, gdzie został odkryty), Rosji – Chibiny (Półwysep Kolski), Kanadzie – Mon Saint Hilaire w Quebec, Kenii – złoże Magadii i na Grenlandii – Ilimaussak^[1].

Zastosowanie

Minerał cieszy się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów. Nie ma zastosowania w jubilerstwie^[1]^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Sobczak i Sobczak 1998 ↓, s. 394.
↑ ^a ^b ^c Villiaumite. webmineral.com. [dostęp 2014-06-20].
↑ ^a ^b ^c ^d Żaba 2003 ↓, s. 472.
↑ ^a ^b ^c Villiaumite. mindat.org. [dostęp 2014-06-19].
↑ David R. Lide (red.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 90. Boca Raton: CRC Press, 2010.
↑ Pradyot Patnaik: Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2003. ISBN 0-07-049-439-8.
↑ Villiaumite. minerals.gps.caltech.edu. [dostęp 2014-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)].
↑ Sodium fluoride, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine (ang.).
↑ Ewa Dąbrowska, Maria Balunowska, Rafał Letko. Zagrożenia wynikające z nadmiernej podaży fluoru. „Nowa Stomatologia”. 4/2001. s. 22-27. [dostęp 2014-06-24].

Bibliografia

Jerzy Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów. Katowice: Videograf II, 2003, s. 472. ISBN 83-7183-174-9.
Nikodem Sobczak, Tomasz Sobczak: Wielka encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 394. ISBN 83-01-12493-8.

Linki zewnętrzne

artykuł o minerale na stronie Webmineral.com (ang.)
artykuł o minerale na stronie Mindat.org (ang.)

[CITEREFSobczakSobczak1998394-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Sobczak i Sobczak 1998 ↓, s. 394.

[webmineral.com-2] Villiaumite. webmineral.com. [dostęp 2014-06-20].

[CITEREFŻaba2003472-3] Żaba 2003 ↓, s. 472.

[mindat.org-4] Villiaumite. mindat.org. [dostęp 2014-06-19].

[Lide-5] David R. Lide (red.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 90. Boca Raton: CRC Press, 2010.

[Patnaik-6] Pradyot Patnaik: Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2003. ISBN 0-07-049-439-8.

[minerals.gps.caltech.edu-7] Villiaumite. minerals.gps.caltech.edu. [dostęp 2014-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)].

[ChemIDplus-8] Sodium fluoride, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine (ang.).

[http_www_czytelniamedyczna-9] Ewa Dąbrowska, Maria Balunowska, Rafał Letko. Zagrożenia wynikające z nadmiernej podaży fluoru. „Nowa Stomatologia”. 4/2001. s. 22-27. [dostęp 2014-06-24].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-{{Szablon:Czy wiesz do artykułu|5}}
 {{Minerał infobox
+ |nazwa                   = Villiaumit
- | pusty wiersz =
+ |grafika                 = Villiaumite3 - Poudrette quarry, Mont Saint-Hilaire, Quebec, Canada.jpg
- | Nazwa = Villiaumit
- | grafika4 = Villiaumite3 - Poudrette quarry, Mont Saint-Hilaire, Quebec, Canada.jpg
+ |opis grafiki            = Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, [[Quebec|Québec]], [[Kanada]].
+ |alt grafiki             =
- | grafika4_opis = Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, [[Québec]], [[Kanada]].
+ |inne nazwy              = Wiliomit
- | grafika5 = Villiaumite-mrz283a.jpg
+ |skład chemiczny         = '''NaF'''
- | grafika5_opis = Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, [[Québec]], [[Kanada]].
+ |twardość w skali Mohsa  = 2,0-2,0
- | grafika6 = Villiaumite2 - Poudrette quarry, Mont Saint-Hilaire, Quebec, Canada.jpg
+ |przełam                 =
- | grafika6_opis = Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, [[Québec]], [[Kanada]].
+ |łupliwość               = doskonała w jednym kierunku{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}}
- | Inne nazwy = Wiliomit
+ |pokrój kryształu        =
- | Skład chemiczny = '''NaF'''
+ |układ krystalograficzny = [[układ regularny]]
- | Twardość w skali Mohsa = 2,0-2,0
+ |topliwość               =
- | Przełam =
+ |właściwości mechaniczne =
- | Łupliwość = doskonała w jednym kierunku{{odn|Sobczak|1998|s=394}}
+ |gęstość minerału        = 2,79{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}} g/cm³{{r|webmineral.com}}
- | Pokrój kryształu =
+ |barwa                   = czerwona, karminowoczerwona, ciemnowiśniowa{{odn|Żaba|2003|s=472}}
- | Układ krystalograficzny =  [[układ regularny]]
+ |rysa                    = biała, różowata{{odn|Żaba|2003|s=472}}
- | Topliwość =
+ |połysk                  = szklisty
- | Właściwości mechaniczne =
+ |współczynnik załamania  = 1,327
- | Gęstość minerału = 2,79{{odn|Sobczak|1998|s=394}}<ref name="webmineral.com">{{Cytuj stronę | url = http://webmineral.com/data/Villiaumite.shtml#.U6Nl_NFGT2s | tytuł = Villiaumite | data dostępu = 2014-06-20 | autor = webmineral.com}}</ref>
+ |inne własności optyczne = silny [[pleochroizm]]
- | Barwa = czerwona, karminowoczerwona, ciemnowiśniowa{{odn|Żaba|2003|s=472}}
+ |postacie alotropowe     =
- | Rysa = biała, różowata{{odn|Żaba|2003|s=472}}
+ |szczególne własności    = toksyczny,<br />rozpuszczalny w wodzie
- | Połysk = szklisty
+ |klasyfikacja Strunza    =
- | Współczynnik załamania = 1,327
+ |commons                 = Category:Villiaumite
- | Inne własności optyczne = silny [[pleochroizm]]
+ |wikisłownik             =
- | Postacie alotropowe =
- | Szczególne własności = toksyczny,</br> rozpuszczalny w wodzie
- | commons = Category:Villiaumite
 }}
+[[Plik:Villiaumite-mrz283a.jpg|thumb|Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, [[Quebec|Québec]], [[Kanada]].]]
+[[Plik:Villiaumite2 - Poudrette quarry, Mont Saint-Hilaire, Quebec, Canada.jpg|thumb|Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, [[Quebec|Québec]], [[Kanada]].]]
-'''Villiaumit''' ([[język angielski|ang.]] villiaumite) – minerał z gromady [[Halogenki|halogenków]], [[fluorek sodu]] o wzorze chemicznym NaF. Należy do minerałów bardzo rzadkich. Nazwa pochodzi od nazwiska Maxime'a Villiaume'a – francuskiego podróżnika i kolekcjonera minerałów, głównie z [[Gwinea|Gwinei]] i [[Madagaskar]]u, który jako pierwszy w 1908 roku opisał minerał pochodzący z [[Wyspy Los|Wysp Los]] w Gwinei<ref name="mindat.org">{{Cytuj stronę | url = http://www.mindat.org/min-4181.html | tytuł = Villiaumite | data dostępu = 2014-06-19 | autor = mindat.org}}</ref>{{odn|Sobczak|1998|s=394}}.
+'''Villiaumit''' – [[minerał]] z gromady [[Halogenki#Halogenki w mineralogii|halogenków]] będący krystalicznym [[fluorek sodu|fluorkiem sodu]] (NaF). Należy do minerałów bardzo rzadkich. Nazwa pochodzi od nazwiska [[Maxime Villiaume|Maxime'a Villiaume'a]] – francuskiego podróżnika i kolekcjonera minerałów, głównie z [[Gwinea|Gwinei]] i [[Madagaskar]]u, który jako pierwszy w 1908 roku opisał minerał pochodzący z [[Wyspy Los|Wysp Los]] w Gwinei{{r|mindat.org}}{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}}.
 == Właściwości ==
-Villiaumit bardzo rzadko tworzy kryształy, które przybierają postać słabo wykształconych sześcianów. Zwykle występuje w [[Skupienia minerałów|skupieniu]] ziarnistym. Ma barwę czerwoną, karminową, ciemnowiśniową, szkarłatnoczerwoną, brązową<ref name="webmineral.com"/>, różową<ref name="webmineral.com"/>. Ogrzewany do temperatury 300&nbsp;°C staje się bezbarwny{{odn|Sobczak|1998|s=394}}<ref name="mindat.org"/>. Minerał odznacza się wyjątkowo silnym [[pleochroizm|em]], obserwowane barwy oscylują od jaskrawożółtej do ciemnoczerwonej{{odn|Sobczak|1998|s=394}}. Minerał jest przezroczysty do nieprzeświecającego, o szklistym połysku. Jest rozpuszczalny w wodzie<ref name="mindat.org"/>, co powoduje toksyczność [[Fluor|jonów fluorkowych]].
+Villiaumit bardzo rzadko tworzy kryształy, które przybierają postać słabo wykształconych sześcianów. Zwykle występuje w [[Skupienia minerałów|skupieniu]] ziarnistym. Ma barwę czerwoną, karminową, ciemnowiśniową, szkarłatnoczerwoną, brązową{{r|webmineral.com}}, różową{{r|webmineral.com}}. Kryształy syntetycznego fluorku sodu są bezbarwne{{r|Lide|Patnaik}}, natomiast zabarwienie villiaumitu jest spowodowane [[Defekty sieci krystalicznej|defektami sieci krystalicznej]] w minerale, będących efektem oddziaływania zewnętrznego [[promieniowanie jonizujące|promieniowania jonizującego]]{{r|minerals.gps.caltech.edu}}. Ogrzewany do temperatury 300&nbsp;°C staje się bezbarwny{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}}{{r|mindat.org}}. Minerał odznacza się wyjątkowo silnym [[pleochroizm]]em, obserwowane barwy oscylują od jaskrawożółtej do ciemnoczerwonej{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}}. Minerał jest przezroczysty do nieprzeświecającego, o szklistym połysku. Jest rozpuszczalny w wodzie{{r|mindat.org}}.
-== [[Fluoroza|Toksyczność]] ==
+== Toksyczność ==
-Minerał jest '''bardzo toksyczny dla człowieka''', ze względu na możliwość rozpuszczenia w wodzie i powstawania jonów [[fluor]]u. LD<sub>50</sub> wynosi 50&nbsp;mg/kg<ref name="mindat.org"/>. W przypadku spożycia odpowiednio dużej dawki niemal natychmiast pojawiają się [[ból brzucha|bóle brzucha]], [[nudności]], [[wymioty]], wzmożone wydzielanie [[ślina|śliny]], czasem [[ból głowy|bóle głowy]], [[pot|nadmierne pocenie się]] i uczucie osłabienia. W dawce zbliżonej do śmiertelnej występują zaburzenia sercowo-naczyniowe i funkcji [[mięsień|mięśni]] w wyniku zaburzeń elektrolitowych, głównie [[hipokalcemia|hipokalcemii]] i [[hiperkaliemia|hiperkaliemia]]; przejawia się to [[Mialgia|bólami mięśniowymi]], bolesnymi skurczami, [[drgawki|drgawkami]], [[hipotensja|spadkiem ciśnienia tętniczego]], [[Zaburzenia rytmu serca|zaburzeniem rytmu serca]]. Rozwija się również mieszana [[kwasica|kwasica oddechowo-metaboliczna]] w wyniku zaburzeń układu oddechowego i funkcji nerek<ref>{{Cytuj pismo | autorzy = Ewa Dąbrowska, Maria Balunowska, Rafał Letko | tytuł = http://www.czytelniamedyczna.pl/1993,zagrozenia-wynikajace-z-nadmiernej-podazy-fluoru.html | url = Zagrożenia wynikające z nadmiernej podaży fluoru | czasopismo = Nowa Stomatologia | data = | doi = | pmid = | data dostępu = 2014-06-20}}</ref>.
+Jak wszystkie rozpuszczalne [[fluorki]], jest bardzo toksyczny dla człowieka. [[dawka śmiertelna|LD<sub>Lo</sub>]] wynosi ok. 70&nbsp;mg/kg (doustnie){{r|ChemIDplus}}. W przypadku spożycia odpowiednio dużej dawki niemal natychmiast pojawiają się [[ból brzucha|bóle brzucha]], [[nudności]], [[wymioty]], wzmożone wydzielanie [[ślina|śliny]], czasem [[ból głowy|bóle głowy]], [[pot|nadmierne pocenie się]] i uczucie osłabienia. W dawce zbliżonej do śmiertelnej występują zaburzenia sercowo-naczyniowe i funkcji [[mięsień|mięśni]] w wyniku zaburzeń elektrolitowych, głównie [[hipokalcemia|hipokalcemii]] i [[hiperkaliemia|hiperkaliemii]]; przejawia się to [[Mialgia|bólami mięśniowymi]], bolesnymi skurczami, [[drgawki|drgawkami]], [[hipotensja|spadkiem ciśnienia tętniczego]], [[Zaburzenia rytmu serca|zaburzeniem rytmu serca]]. Rozwija się również mieszana [[kwasica|kwasica oddechowo-metaboliczna]] w wyniku zaburzeń układu oddechowego i funkcji nerek{{r|http www czytelniamedyczna}}.
 == Występowanie ==
-Villiaumit jest minerałem bardzo rzadkim. Zwykle jest składnikiem [[sjenit|sjenitów]] nefelinowych. Występuje{{odn|Żaba|2003|s=472}} w [[Gwinea|Gwinei]] (Wyspy Los, gdzie został odkryty), [[Rosja|Rosji]] – [[Chibiny]] ([[Półwysep Kolski]]), [[Kanada|Kanady]] – Mon Saint Hilaire w [[Quebec]], [[Grenlandia|Grenlandii]] – [[Ilimaussak]], [[Kenia|Kenii]] – złoże Magadii{{odn|Sobczak|1998|s=394}}.
+Villiaumit jest minerałem bardzo rzadkim. Zwykle jest składnikiem [[sjenit]]ów nefelinowych. Występuje{{odn|Żaba|2003|s=472}} w [[Gwinea|Gwinei]] (Wyspy Los, gdzie został odkryty), [[Rosja|Rosji]] – [[Chibiny]] ([[Półwysep Kolski]]), [[Kanada|Kanadzie]] – Mon Saint Hilaire w [[Quebec]], [[Kenia|Kenii]] – złoże Magadii i na [[Grenlandia|Grenlandii]] – [[Ilimaussak]]{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}}.
 == Zastosowanie ==
-Minerał cieszy się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów. Nie ma zastosowania w jubilerstwie{{odn|Sobczak|1998|s=394}}{{odn|Żaba|2003|s=472}}.
+Minerał cieszy się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów. Nie ma zastosowania w jubilerstwie{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}}{{odn|Żaba|2003|s=472}}.
-== Zobacz też ==
+== Przypisy ==
+{{Przypisy|
-* [[Fluorek sodu]]
+<ref name="ChemIDplus">{{ChemIDplus|CAS=7681-49-4|nazwa=Sodium fluoride|data dostępu=}}</ref>
+<ref name="http www czytelniamedyczna">{{cytuj pismo | autor = Ewa Dąbrowska, Maria Balunowska, Rafał Letko | url = http://www.czytelniamedyczna.pl/1993,zagrozenia-wynikajace-z-nadmiernej-podazy-fluoru.html | tytuł = Zagrożenia wynikające z nadmiernej podaży fluoru | czasopismo = Nowa Stomatologia | data dostępu = 2014-06-24|wolumin=4/2001|strony= 22-27}}</ref>
-* [[Halogenki#Halogenki w mineralogii|Halogenki]]
+<ref name="Lide">{{cytuj książkę | nazwisko = Lide (red.) | imię = David R. | tytuł = CRC Handbook of Chemistry and Physics | wydanie = 90 | wydawca = CRC Press | miejsce = Boca Raton | rok = 2010}}</ref>
-{{Przypisy}}
+<ref name="mindat.org">{{cytuj stronę | url = http://www.mindat.org/min-4181.html | tytuł = Villiaumite | data dostępu = 2014-06-19 | opublikowany= mindat.org}}</ref>
+<ref name="minerals.gps.caltech.edu">{{cytuj stronę | tytuł = Villiaumite | url = http://minerals.gps.caltech.edu/files/visible/villiaumite/index.htm | opublikowany = minerals.gps.caltech.edu | data dostępu = 2014-06-24 | archiwum = https://web.archive.org/web/20131203033233/http://minerals.gps.caltech.edu/FILES/Visible/villiaumite/index.htm | zarchiwizowano = 2013-12-03 }}</ref>
+<ref name="Patnaik">{{cytuj książkę | nazwisko = Patnaik | imię = Pradyot | tytuł = Handbook of Inorganic Chemicals | wydawca = McGraw-Hill | rok = 2003 | isbn = 0-07-049-439-8}}</ref>
+<ref name="webmineral.com">{{cytuj stronę | url = http://webmineral.com/data/Villiaumite.shtml#.U6Nl_NFGT2s | tytuł = Villiaumite | data dostępu = 2014-06-20 | opublikowany= webmineral.com}}</ref>
+}}
 == Bibliografia ==
-* {{Cytuj książkę |nazwisko = Żaba | imię = Jerzy | tytuł = Ilustrowany słownik skał i minerałów | wydawca = Videograf II| miejsce = Katowice | rok = 2003 | strony = 472| isbn = 83-7183-174-9 | odn = tak }}
+* {{Cytuj książkę |nazwisko = Żaba | imię = Jerzy | tytuł = Ilustrowany słownik skał i minerałów | wydawca = Videograf II| miejsce = Katowice | rok = 2003 | strony = 472| isbn = 83-7183-174-9 | odn = tak}}
-* {{Cytuj książkę | autor = Nikodem Sobczak, Tomasz Sobczak | tytuł = Wielka encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | rok = 1998 | strony = 394 | isbn = 83-01-12493-8}}
+* {{Cytuj książkę | imię = Nikodem|nazwisko= Sobczak|imię2= Tomasz|nazwisko2= Sobczak | tytuł = Wielka encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | rok = 1998 | strony = 394 | isbn = 83-01-12493-8|odn=tak}}
 == Linki zewnętrzne ==
 * [http://webmineral.com/data/Villiaumite.shtml#.U6Nl_NFGT2s artykuł o minerale na stronie Webmineral.com] {{lang|en}}
 * [http://www.mindat.org/min-4181.html artykuł o minerale na stronie Mindat.org] {{lang|en}}
+{{Kontrola autorytatywna}}
 [[Kategoria:Halogenki (minerały)]]
+[[Kategoria:Fluor]]