Villiaumit
 Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, Québec, Kanada. | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Inne nazwy |
Wiliomit |
|---|---|
| Skład chemiczny |
NaF |
| Twardość w skali Mohsa |
2,0-2,0 |
| Łupliwość |
doskonała w jednym kierunku[1] |
| Układ krystalograficzny | |
| Gęstość | |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
czerwona, karminowoczerwona, ciemnowiśniowa[3] |
| Rysa |
biała, różowata[3] |
| Połysk |
szklisty |
| Współczynnik załamania |
1,327 |
| Inne |
silny pleochroizm |
| Dodatkowe dane | |
| Szczególne własności |
toksyczny, |
Villiaumit – minerał z gromady halogenków będący krystalicznym fluorkiem sodu (NaF). Należy do minerałów bardzo rzadkich. Nazwa pochodzi od nazwiska Maxime'a Villiaume'a – francuskiego podróżnika i kolekcjonera minerałów, głównie z Gwinei i Madagaskaru, który jako pierwszy w 1908 roku opisał minerał pochodzący z Wysp Los w Gwinei[4][1].
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Villiaumit bardzo rzadko tworzy kryształy, które przybierają postać słabo wykształconych sześcianów. Zwykle występuje w skupieniu ziarnistym. Ma barwę czerwoną, karminową, ciemnowiśniową, szkarłatnoczerwoną, brązową[2], różową[2]. Kryształy syntetycznego fluorku sodu są bezbarwne[5][6], natomiast zabarwienie villiaumitu jest spowodowane defektami sieci krystalicznej w minerale, będących efektem oddziaływania zewnętrznego promieniowania jonizującego[7]. Ogrzewany do temperatury 300 °C staje się bezbarwny[1][4]. Minerał odznacza się wyjątkowo silnym pleochroizmem, obserwowane barwy oscylują od jaskrawożółtej do ciemnoczerwonej[1]. Minerał jest przezroczysty do nieprzeświecającego, o szklistym połysku. Jest rozpuszczalny w wodzie[4].
Toksyczność
[edytuj | edytuj kod]Jak wszystkie rozpuszczalne fluorki, jest bardzo toksyczny dla człowieka. LDLo wynosi ok. 70 mg/kg (doustnie)[8]. W przypadku spożycia odpowiednio dużej dawki niemal natychmiast pojawiają się bóle brzucha, nudności, wymioty, wzmożone wydzielanie śliny, czasem bóle głowy, nadmierne pocenie się i uczucie osłabienia. W dawce zbliżonej do śmiertelnej występują zaburzenia sercowo-naczyniowe i funkcji mięśni w wyniku zaburzeń elektrolitowych, głównie hipokalcemii i hiperkaliemii; przejawia się to bólami mięśniowymi, bolesnymi skurczami, drgawkami, spadkiem ciśnienia tętniczego, zaburzeniem rytmu serca. Rozwija się również mieszana kwasica oddechowo-metaboliczna w wyniku zaburzeń układu oddechowego i funkcji nerek[9].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Villiaumit jest minerałem bardzo rzadkim. Zwykle jest składnikiem sjenitów nefelinowych. Występuje[3] w Gwinei (Wyspy Los, gdzie został odkryty), Rosji – Chibiny (Półwysep Kolski), Kanadzie – Mon Saint Hilaire w Quebec, Kenii – złoże Magadii i na Grenlandii – Ilimaussak[1].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Minerał cieszy się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów. Nie ma zastosowania w jubilerstwie[1][3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Sobczak i Sobczak 1998 ↓, s. 394.
- ↑ a b c Villiaumite. webmineral.com. [dostęp 2014-06-20].
- ↑ a b c d Żaba 2003 ↓, s. 472.
- ↑ a b c Villiaumite. mindat.org. [dostęp 2014-06-19].
- ↑ David R. Lide (red.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 90. Boca Raton: CRC Press, 2010.
- ↑ Pradyot Patnaik: Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2003. ISBN 0-07-049-439-8.
- ↑ Villiaumite. minerals.gps.caltech.edu. [dostęp 2014-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)].
- ↑ Sodium fluoride, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine (ang.).
- ↑ Ewa Dąbrowska, Maria Balunowska, Rafał Letko. Zagrożenia wynikające z nadmiernej podaży fluoru. „Nowa Stomatologia”. 4/2001. s. 22-27. [dostęp 2014-06-24].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jerzy Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów. Katowice: Videograf II, 2003, s. 472. ISBN 83-7183-174-9.
- Nikodem Sobczak, Tomasz Sobczak: Wielka encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 394. ISBN 83-01-12493-8.