Przejdź do zawartości

Villiaumit: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m →Właściwości: drobne techniczne
m drobne techniczne
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 9 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Szablon:Czy wiesz do artykułu|5}}
{{Minerał infobox
{{Minerał infobox
|nazwa = Villiaumit
| pusty wiersz =
⚫
|grafika = Villiaumite3 - Poudrette quarry, Mont Saint-Hilaire, Quebec, Canada.jpg
| Nazwa = Villiaumit
| grafika4 = Villiaumite3 - Poudrette quarry, Mont Saint-Hilaire, Quebec, Canada.jpg
|opis grafiki = Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, [[Quebec|Québec]], [[Kanada]].
|alt grafiki =
⚫
| grafika4_opis = Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, [[Québec]], [[Kanada]].
⚫
|inne nazwy = Wiliomit
| grafika5 = Villiaumite-mrz283a.jpg
⚫
|skład chemiczny = '''NaF'''
⚫
| grafika5_opis = Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, [[Québec]], [[Kanada]].
⚫
|twardość w skali Mohsa = 2,0-2,0
⚫
| grafika6 = Villiaumite2 - Poudrette quarry, Mont Saint-Hilaire, Quebec, Canada.jpg
|przełam =
| grafika6_opis = Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, [[Québec]], [[Kanada]].
⚫
|łupliwość = doskonała w jednym kierunku{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}}
⚫
| Inne nazwy = Wiliomit
⚫
|pokrój kryształu =
⚫
| Skład chemiczny = '''NaF'''
⚫
|układ krystalograficzny = [[układ regularny]]
⚫
| Twardość w skali Mohsa = 2,0-2,0
|topliwość =
| Przełam =
⚫
|właściwości mechaniczne =
⚫
| Łupliwość = doskonała w jednym kierunku{{odn|Sobczak|1998|s=394}}
|gęstość minerału = 2,79{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}} g/cm³{{r|webmineral.com}}
⚫
| Pokrój kryształu =
⚫
|barwa = czerwona, karminowoczerwona, ciemnowiśniowa{{odn|Żaba|2003|s=472}}
⚫
| Układ krystalograficzny = [[układ regularny]]
⚫
|rysa = biała, różowata{{odn|Żaba|2003|s=472}}
| Topliwość =
|połysk = szklisty
⚫
| Właściwości mechaniczne =
|współczynnik załamania = 1,327
⚫
| Gęstość minerału = 2,79{{odn|Sobczak|1998|s=394}}<ref name="webmineral.com">{{Cytuj stronę | url = http://webmineral.com/data/Villiaumite.shtml#.U6Nl_NFGT2s | tytuł = Villiaumite | data dostępu = 2014-06-20 | autor = webmineral.com}}</ref>
⚫
|inne własności optyczne = silny [[pleochroizm]]
⚫
| Barwa = czerwona, karminowoczerwona, ciemnowiśniowa{{odn|Żaba|2003|s=472}}
⚫
|postacie alotropowe =
⚫
| Rysa = biała, różowata{{odn|Żaba|2003|s=472}}
⚫
|szczególne własności = toksyczny,<br />rozpuszczalny w wodzie
| Połysk = szklisty
|klasyfikacja Strunza =
| Współczynnik załamania = 1,327
⚫
|commons = Category:Villiaumite
⚫
| Inne własności optyczne = silny [[pleochroizm]]
|wikisłownik =
⚫
| Postacie alotropowe =
⚫
| Szczególne własności = toksyczny,</br> rozpuszczalny w wodzie
⚫
| commons = Category:Villiaumite
}}
}}
⚫
[[Plik:Villiaumite-mrz283a.jpg|thumb|Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, [[Quebec|Québec]], [[Kanada]].]]
⚫
[[Plik:Villiaumite2 - Poudrette quarry, Mont Saint-Hilaire, Quebec, Canada.jpg|thumb|Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, [[Quebec|Québec]], [[Kanada]].]]


'''Villiaumit''' ([[język angielski|ang.]] villiaumite) – minerał z gromady [[Halogenki|halogenków]], [[fluorek sodu]] o wzorze chemicznym NaF. Należy do minerałów bardzo rzadkich. Nazwa pochodzi od nazwiska Maxime'a Villiaume'a – francuskiego podróżnika i kolekcjonera minerałów, głównie z [[Gwinea|Gwinei]] i [[Madagaskar]]u, który jako pierwszy w 1908 roku opisał minerał pochodzący z [[Wyspy Los|Wysp Los]] w Gwinei<ref name="mindat.org">{{Cytuj stronę | url = http://www.mindat.org/min-4181.html | tytuł = Villiaumite | data dostępu = 2014-06-19 | autor = mindat.org}}</ref>{{odn|Sobczak|1998|s=394}}.
'''Villiaumit''' – [[minerał]] z gromady [[Halogenki#Halogenki w mineralogii|halogenków]] będący krystalicznym [[fluorek sodu|fluorkiem sodu]] (NaF). Należy do minerałów bardzo rzadkich. Nazwa pochodzi od nazwiska [[Maxime Villiaume|Maxime'a Villiaume'a]] – francuskiego podróżnika i kolekcjonera minerałów, głównie z [[Gwinea|Gwinei]] i [[Madagaskar]]u, który jako pierwszy w 1908 roku opisał minerał pochodzący z [[Wyspy Los|Wysp Los]] w Gwinei{{r|mindat.org}}{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}}.


== Właściwości ==
== Właściwości ==
Villiaumit bardzo rzadko tworzy kryształy, które przybierają postać słabo wykształconych sześcianów. Zwykle występuje w [[Skupienia minerałów|skupieniu]] ziarnistym. Ma barwę czerwoną, karminową, ciemnowiśniową, szkarłatnoczerwoną, brązową<ref name="webmineral.com"/>, różową<ref name="webmineral.com"/>. Ogrzewany do temperatury 300&nbsp;°C staje się bezbarwny{{odn|Sobczak|1998|s=394}}<ref name="mindat.org"/>. Minerał odznacza się wyjątkowo silnym [[pleochroizm]]em, obserwowane barwy oscylują od jaskrawożółtej do ciemnoczerwonej{{odn|Sobczak|1998|s=394}}. Minerał jest przezroczysty do nieprzeświecającego, o szklistym połysku. Jest rozpuszczalny w wodzie<ref name="mindat.org"/>, co powoduje toksyczność [[Fluor|jonów fluorkowych]].
Villiaumit bardzo rzadko tworzy kryształy, które przybierają postać słabo wykształconych sześcianów. Zwykle występuje w [[Skupienia minerałów|skupieniu]] ziarnistym. Ma barwę czerwoną, karminową, ciemnowiśniową, szkarłatnoczerwoną, brązową{{r|webmineral.com}}, różową{{r|webmineral.com}}. Kryształy syntetycznego fluorku sodu są bezbarwne{{r|Lide|Patnaik}}, natomiast zabarwienie villiaumitu jest spowodowane [[Defekty sieci krystalicznej|defektami sieci krystalicznej]] w minerale, będących efektem oddziaływania zewnętrznego [[promieniowanie jonizujące|promieniowania jonizującego]]{{r|minerals.gps.caltech.edu}}. Ogrzewany do temperatury 300&nbsp;°C staje się bezbarwny{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}}{{r|mindat.org}}. Minerał odznacza się wyjątkowo silnym [[pleochroizm]]em, obserwowane barwy oscylują od jaskrawożółtej do ciemnoczerwonej{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}}. Minerał jest przezroczysty do nieprzeświecającego, o szklistym połysku. Jest rozpuszczalny w wodzie{{r|mindat.org}}.


== [[Fluoroza|Toksyczność]] ==
== Toksyczność ==
Minerał jest '''bardzo toksyczny dla człowieka''', ze względu na możliwość rozpuszczenia w wodzie i powstawania jonów [[fluor]]u. LD<sub>50</sub> wynosi 50&nbsp;mg/kg<ref name="mindat.org"/>. W przypadku spożycia odpowiednio dużej dawki niemal natychmiast pojawiają się [[ból brzucha|bóle brzucha]], [[nudności]], [[wymioty]], wzmożone wydzielanie [[ślina|śliny]], czasem [[ból głowy|bóle głowy]], [[pot|nadmierne pocenie się]] i uczucie osłabienia. W dawce zbliżonej do śmiertelnej występują zaburzenia sercowo-naczyniowe i funkcji [[mięsień|mięśni]] w wyniku zaburzeń elektrolitowych, głównie [[hipokalcemia|hipokalcemii]] i [[hiperkaliemia|hiperkaliemia]]; przejawia się to [[Mialgia|bólami mięśniowymi]], bolesnymi skurczami, [[drgawki|drgawkami]], [[hipotensja|spadkiem ciśnienia tętniczego]], [[Zaburzenia rytmu serca|zaburzeniem rytmu serca]]. Rozwija się również mieszana [[kwasica|kwasica oddechowo-metaboliczna]] w wyniku zaburzeń układu oddechowego i funkcji nerek<ref>{{Cytuj pismo | autorzy = Ewa Dąbrowska, Maria Balunowska, Rafał Letko | tytuł = http://www.czytelniamedyczna.pl/1993,zagrozenia-wynikajace-z-nadmiernej-podazy-fluoru.html | url = Zagrożenia wynikające z nadmiernej podaży fluoru | czasopismo = Nowa Stomatologia | data = | doi = | pmid = | data dostępu = 2014-06-20}}</ref>.
Jak wszystkie rozpuszczalne [[fluorki]], jest bardzo toksyczny dla człowieka. [[dawka śmiertelna|LD<sub>Lo</sub>]] wynosi ok. 70&nbsp;mg/kg (doustnie){{r|ChemIDplus}}. W przypadku spożycia odpowiednio dużej dawki niemal natychmiast pojawiają się [[ból brzucha|bóle brzucha]], [[nudności]], [[wymioty]], wzmożone wydzielanie [[ślina|śliny]], czasem [[ból głowy|bóle głowy]], [[pot|nadmierne pocenie się]] i uczucie osłabienia. W dawce zbliżonej do śmiertelnej występują zaburzenia sercowo-naczyniowe i funkcji [[mięsień|mięśni]] w wyniku zaburzeń elektrolitowych, głównie [[hipokalcemia|hipokalcemii]] i [[hiperkaliemia|hiperkaliemii]]; przejawia się to [[Mialgia|bólami mięśniowymi]], bolesnymi skurczami, [[drgawki|drgawkami]], [[hipotensja|spadkiem ciśnienia tętniczego]], [[Zaburzenia rytmu serca|zaburzeniem rytmu serca]]. Rozwija się również mieszana [[kwasica|kwasica oddechowo-metaboliczna]] w wyniku zaburzeń układu oddechowego i funkcji nerek{{r|http www czytelniamedyczna}}.


== Występowanie ==
== Występowanie ==
Villiaumit jest minerałem bardzo rzadkim. Zwykle jest składnikiem [[sjenit|sjenitów]] nefelinowych. Występuje{{odn|Żaba|2003|s=472}} w [[Gwinea|Gwinei]] (Wyspy Los, gdzie został odkryty), [[Rosja|Rosji]] – [[Chibiny]] ([[Półwysep Kolski]]), [[Kanada|Kanady]] – Mon Saint Hilaire w [[Quebec]], [[Grenlandia|Grenlandii]] – [[Ilimaussak]], [[Kenia|Kenii]] – złoże Magadii{{odn|Sobczak|1998|s=394}}.
Villiaumit jest minerałem bardzo rzadkim. Zwykle jest składnikiem [[sjenit]]ów nefelinowych. Występuje{{odn|Żaba|2003|s=472}} w [[Gwinea|Gwinei]] (Wyspy Los, gdzie został odkryty), [[Rosja|Rosji]] – [[Chibiny]] ([[Półwysep Kolski]]), [[Kanada|Kanadzie]] – Mon Saint Hilaire w [[Quebec]], [[Kenia|Kenii]] – złoże Magadii i na [[Grenlandia|Grenlandii]] – [[Ilimaussak]]{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}}.


== Zastosowanie ==
== Zastosowanie ==
Minerał cieszy się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów. Nie ma zastosowania w jubilerstwie{{odn|Sobczak|1998|s=394}}{{odn|Żaba|2003|s=472}}.
Minerał cieszy się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów. Nie ma zastosowania w jubilerstwie{{odn|Sobczak|Sobczak|1998|s=394}}{{odn|Żaba|2003|s=472}}.


== Zobacz też ==
== Przypisy ==
⚫
{{Przypisy|
* [[Fluorek sodu]]
<ref name="ChemIDplus">{{ChemIDplus|CAS=7681-49-4|nazwa=Sodium fluoride|data dostępu=}}</ref>

<ref name="http www czytelniamedyczna">{{cytuj pismo | autor = Ewa Dąbrowska, Maria Balunowska, Rafał Letko | url = http://www.czytelniamedyczna.pl/1993,zagrozenia-wynikajace-z-nadmiernej-podazy-fluoru.html | tytuł = Zagrożenia wynikające z nadmiernej podaży fluoru | czasopismo = Nowa Stomatologia | data dostępu = 2014-06-24|wolumin=4/2001|strony= 22-27}}</ref>
* [[Halogenki#Halogenki w mineralogii|Halogenki]]
<ref name="Lide">{{cytuj książkę | nazwisko = Lide (red.) | imię = David R. | tytuł = CRC Handbook of Chemistry and Physics | wydanie = 90 | wydawca = CRC Press | miejsce = Boca Raton | rok = 2010}}</ref>
⚫
{{Przypisy}}
<ref name="mindat.org">{{cytuj stronę | url = http://www.mindat.org/min-4181.html | tytuł = Villiaumite | data dostępu = 2014-06-19 | opublikowany= mindat.org}}</ref>
<ref name="minerals.gps.caltech.edu">{{cytuj stronę | tytuł = Villiaumite | url = http://minerals.gps.caltech.edu/files/visible/villiaumite/index.htm | opublikowany = minerals.gps.caltech.edu | data dostępu = 2014-06-24 | archiwum = https://web.archive.org/web/20131203033233/http://minerals.gps.caltech.edu/FILES/Visible/villiaumite/index.htm | zarchiwizowano = 2013-12-03 }}</ref>
<ref name="Patnaik">{{cytuj książkę | nazwisko = Patnaik | imię = Pradyot | tytuł = Handbook of Inorganic Chemicals | wydawca = McGraw-Hill | rok = 2003 | isbn = 0-07-049-439-8}}</ref>
⚫
<ref name="webmineral.com">{{cytuj stronę | url = http://webmineral.com/data/Villiaumite.shtml#.U6Nl_NFGT2s | tytuł = Villiaumite | data dostępu = 2014-06-20 | opublikowany= webmineral.com}}</ref>
}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Żaba | imię = Jerzy | tytuł = Ilustrowany słownik skał i minerałów | wydawca = Videograf II| miejsce = Katowice | rok = 2003 | strony = 472| isbn = 83-7183-174-9 | odn = tak }}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Żaba | imię = Jerzy | tytuł = Ilustrowany słownik skał i minerałów | wydawca = Videograf II| miejsce = Katowice | rok = 2003 | strony = 472| isbn = 83-7183-174-9 | odn = tak}}
* {{Cytuj książkę | autor = Nikodem Sobczak, Tomasz Sobczak | tytuł = Wielka encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | rok = 1998 | strony = 394 | isbn = 83-01-12493-8}}
* {{Cytuj książkę | imię = Nikodem|nazwisko= Sobczak|imię2= Tomasz|nazwisko2= Sobczak | tytuł = Wielka encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | rok = 1998 | strony = 394 | isbn = 83-01-12493-8|odn=tak}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* [http://webmineral.com/data/Villiaumite.shtml#.U6Nl_NFGT2s artykuł o minerale na stronie Webmineral.com] {{lang|en}}
* [http://webmineral.com/data/Villiaumite.shtml#.U6Nl_NFGT2s artykuł o minerale na stronie Webmineral.com] {{lang|en}}
* [http://www.mindat.org/min-4181.html artykuł o minerale na stronie Mindat.org] {{lang|en}}
* [http://www.mindat.org/min-4181.html artykuł o minerale na stronie Mindat.org] {{lang|en}}

{{Kontrola autorytatywna}}


[[Kategoria:Halogenki (minerały)]]
[[Kategoria:Halogenki (minerały)]]
[[Kategoria:Fluor]]

Aktualna wersja na dzień 15:28, 17 mar 2024

Villiaumit
Ilustracja
Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, Québec, Kanada.
Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy

Wiliomit

Skład chemiczny

NaF

Twardość w skali Mohsa

2,0-2,0

Łupliwość

doskonała w jednym kierunku[1]

Układ krystalograficzny

układ regularny

Gęstość

2,79[1] g/cm³[2]

Właściwości optyczne
Barwa

czerwona, karminowoczerwona, ciemnowiśniowa[3]

Rysa

biała, różowata[3]

Połysk

szklisty

Współczynnik załamania

1,327

Inne

silny pleochroizm

Dodatkowe dane
Szczególne własności

toksyczny,
rozpuszczalny w wodzie

Multimedia w Wikimedia Commons
Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, Québec, Kanada.
Villiaumit. Lokalizacja: Mont Saint-Hilaire, Rouville RCM, Montérégie, Québec, Kanada.

Villiaumit – minerał z gromady halogenków będący krystalicznym fluorkiem sodu (NaF). Należy do minerałów bardzo rzadkich. Nazwa pochodzi od nazwiska Maxime'a Villiaume'a – francuskiego podróżnika i kolekcjonera minerałów, głównie z Gwinei i Madagaskaru, który jako pierwszy w 1908 roku opisał minerał pochodzący z Wysp Los w Gwinei[4][1].

Właściwości

[edytuj | edytuj kod]

Villiaumit bardzo rzadko tworzy kryształy, które przybierają postać słabo wykształconych sześcianów. Zwykle występuje w skupieniu ziarnistym. Ma barwę czerwoną, karminową, ciemnowiśniową, szkarłatnoczerwoną, brązową[2], różową[2]. Kryształy syntetycznego fluorku sodu są bezbarwne[5][6], natomiast zabarwienie villiaumitu jest spowodowane defektami sieci krystalicznej w minerale, będących efektem oddziaływania zewnętrznego promieniowania jonizującego[7]. Ogrzewany do temperatury 300 °C staje się bezbarwny[1][4]. Minerał odznacza się wyjątkowo silnym pleochroizmem, obserwowane barwy oscylują od jaskrawożółtej do ciemnoczerwonej[1]. Minerał jest przezroczysty do nieprzeświecającego, o szklistym połysku. Jest rozpuszczalny w wodzie[4].

Toksyczność

[edytuj | edytuj kod]

Jak wszystkie rozpuszczalne fluorki, jest bardzo toksyczny dla człowieka. LDLo wynosi ok. 70 mg/kg (doustnie)[8]. W przypadku spożycia odpowiednio dużej dawki niemal natychmiast pojawiają się bóle brzucha, nudności, wymioty, wzmożone wydzielanie śliny, czasem bóle głowy, nadmierne pocenie się i uczucie osłabienia. W dawce zbliżonej do śmiertelnej występują zaburzenia sercowo-naczyniowe i funkcji mięśni w wyniku zaburzeń elektrolitowych, głównie hipokalcemii i hiperkaliemii; przejawia się to bólami mięśniowymi, bolesnymi skurczami, drgawkami, spadkiem ciśnienia tętniczego, zaburzeniem rytmu serca. Rozwija się również mieszana kwasica oddechowo-metaboliczna w wyniku zaburzeń układu oddechowego i funkcji nerek[9].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Villiaumit jest minerałem bardzo rzadkim. Zwykle jest składnikiem sjenitów nefelinowych. Występuje[3] w Gwinei (Wyspy Los, gdzie został odkryty), Rosji – Chibiny (Półwysep Kolski), Kanadzie – Mon Saint Hilaire w Quebec, Kenii – złoże Magadii i na Grenlandii – Ilimaussak[1].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Minerał cieszy się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów. Nie ma zastosowania w jubilerstwie[1][3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g Sobczak i Sobczak 1998 ↓, s. 394.
  2. ↑ a b c Villiaumite. webmineral.com. [dostęp 2014-06-20].
  3. ↑ a b c d Żaba 2003 ↓, s. 472.
  4. ↑ a b c Villiaumite. mindat.org. [dostęp 2014-06-19].
  5. ↑ David R. Lide (red.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 90. Boca Raton: CRC Press, 2010.
  6. ↑ Pradyot Patnaik: Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2003. ISBN 0-07-049-439-8.
  7. ↑ Villiaumite. minerals.gps.caltech.edu. [dostęp 2014-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)].
  8. ↑ Sodium fluoride, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine (ang.).
  9. ↑ Ewa Dąbrowska, Maria Balunowska, Rafał Letko. Zagrożenia wynikające z nadmiernej podaży fluoru. „Nowa Stomatologia”. 4/2001. s. 22-27. [dostęp 2014-06-24]. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jerzy Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów. Katowice: Videograf II, 2003, s. 472. ISBN 83-7183-174-9.
  • Nikodem Sobczak, Tomasz Sobczak: Wielka encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 394. ISBN 83-01-12493-8.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Villiaumit&oldid=73164401”