Przejdź do zawartości

Województwo małopolskie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m →Przemysł: poprawa linków
m →Kultura: poprawa linków
Linia 693: Linia 693:
== Kultura ==
== Kultura ==
[[Plik:03742Kraków.JPG|thumb|[[Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie]]]]
[[Plik:03742Kraków.JPG|thumb|[[Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie]]]]
W województwie małopolskim odbywają się liczne festiwale o międzynarodowej renomie, m.in. Festiwal Kultury Żydowskiej na krakowskim [[Kazimierz (Kraków)|Kazimierzu]], czy Międzynarodowy [[Festiwal Folkloru Ziem Górskich]] w Zakopanem, a także [[Tydzień Kultury Beskidzkiej]], Babiogórska Jesień, Łemkowska Watra oraz [[Święto Borówki]] w Zubrzycy Górnej.
W województwie małopolskim odbywają się liczne festiwale o międzynarodowej renomie, m.in. Festiwal Kultury Żydowskiej na krakowskim [[Kazimierz (Kraków)|Kazimierzu]], czy [[Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich]] w Zakopanem, a także [[Tydzień Kultury Beskidzkiej]], Babiogórska Jesień, Łemkowska Watra oraz [[Święto Borówki]] w Zubrzycy Górnej.


Województwo małopolskie ma dość dużą liczbę instytucji kultury. Co czwarty zwiedzający polskie muzeum trafia do jednej z placówek na terenie województwa małopolskiego. W zbiorach państwowych, kościelnych i kolekcjach prywatnych znajduje się 20 proc. wszystkich polskich dzieł sztuki. Najważniejsze ekspozycje znajdują się: na Zamku Królewskiego na [[Wawel]]u, w oddziałach [[Muzeum Narodowe w Krakowie|Muzeum Narodowego]], w muzeach okręgowych w [[Tarnów|Tarnowie]] i [[Nowy Sącz|Nowym Sączu]], muzeach diecezjalnych w [[Tarnów|Tarnowie]] i [[Kraków|Krakowie]]. W [[Tarnów|Tarnowie]] znajduje się jedyna w [[Europa|Europie]] stała wystawa poświęcona pamięci [[Romowie|Romów]].
Województwo małopolskie ma dość dużą liczbę instytucji kultury. Co czwarty zwiedzający polskie muzeum trafia do jednej z placówek na terenie województwa małopolskiego. W zbiorach państwowych, kościelnych i kolekcjach prywatnych znajduje się 20 proc. wszystkich polskich dzieł sztuki. Najważniejsze ekspozycje znajdują się: na Zamku Królewskiego na [[Wawel]]u, w oddziałach [[Muzeum Narodowe w Krakowie|Muzeum Narodowego]], w muzeach okręgowych w [[Tarnów|Tarnowie]] i [[Nowy Sącz|Nowym Sączu]], muzeach diecezjalnych w [[Tarnów|Tarnowie]] i [[Kraków|Krakowie]]. W [[Tarnów|Tarnowie]] znajduje się jedyna w [[Europa|Europie]] stała wystawa poświęcona pamięci [[Romowie|Romów]].

Wersja z 21:08, 18 sie 2017

Województwo małopolskie
— województwo —
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Kod ISO 3166-2

PL-MA

TERYT

12

Siedziba wojewody i sejmiku

Kraków

Wojewoda

Piotr Ćwik

Marszałek

Jacek Krupa

Powierzchnia

15 182,87 km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności


3 376 329[1]

• gęstość

222,4 os./km²

Urbanizacja

49,4

Tablice rejestracyjne

K

Adres Urzędu Wojewódzkiego:
ul. Basztowa 22
31-156 Kraków
Adres Urzędu Marszałkowskiego:
ul. Racławicka 56
Kraków
Podział administracyjny
Plan województwa małopolskiego
Liczba miast na prawach powiatu

3

Liczba powiatów

19

Liczba gmin miejskich

14

Liczba gmin miejsko-wiejskich

47

Liczba gmin wiejskich

121

Położenie na mapie Polski
[[Plik:{{{mapa Polski}}}|240x240px|alt=Położenie na mapie Polski|]]
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Województwo małopolskie”
49°51′N 20°16′E/49,850000 20,266667
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Informacje w Wikipodróżach
Strona Urzędu Wojewódzkiego
Strona Urzędu Marszałkowskiego

Województwo małopolskie – jedno z 16 województw Polski. Województwo zajmuje powierzchnię 15 182 km² i jest jednym z mniejszych w Polsce (12 miejsce w kraju). Województwo ma 3,4 mln mieszkańców (30 czerwca 2016)[2], zajmując pod tym względem 4. miejsce w Polsce. Gęstość zaludnienia jest drugą najwyższą w kraju po woj. śląskim (małopolskie – 222 osób/km², śląskie – 372 osób/km², średnia krajowa – 123 osób/km²)[2][3]. W obecnym kształcie powstało 1 stycznia 1999 r. w wyniku reformy administracyjnej.

Historia województwa

Województwa z lat 1975–1998 z granicą obecnego województwa małopolskiego

Województwo małopolskie, jako jedyne ma prawo do posiadania w swoim herbie, godła Państwa Polskiego, czyli białego orła w koronie, z głową zwróconą w prawą stronę, na czerwonym tle. Pozostaje więc tradycyjnie jego depozytariuszem[4].

Województwo małopolskie zostało utworzone w 1999 roku obejmując mniejszy fragment Małopolski historycznej i geograficznej oraz fragment Spisza i Orawy. Stworzono je z województw poprzedniego podziału administracyjnego, mianowicie z:

Geografia

Powierzchnia województwa wynosi 15 182,79 km², co stanowi 4,9% obszaru Polski (1 stycznia 2014)[5].

Położenie administracyjne

Województwo jest położone w południowej Polsce i graniczy ze[6]:

oraz z województwami:

Położenie fizycznogeograficzne

Województwo małopolskie obejmuje fragmenty Karpat Zachodnich oraz Wyżyny Małopolskiej.

Położenie historyczne

Teren województwa obejmuje zachodnią część krainy historycznej i geograficznej zwanej Małopolską oraz fragmenty dwóch mniejszych krain historycznych – Spisza i Orawy.

Topografia

Mapa fizyczna województwa

W wymiarze północ–południe województwo rozciąga się na długości 151 km, to jest 1°21′43″. W wymiarze wschód–zachód rozpiętość województwa wynosi 167 km, co w mierze kątowej daje 2°23′30″.

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:

Ukształtowanie powierzchni ma charakter zdecydowanie górski i wyżynny.
Najwyższym punktem jest północny wierzchołek Rysów – 2499 m n.p.m.

Klimat

Województwo małopolskie leży w strefie klimatu umiarkowanego. Występuje duża amplituda temperatur wynikająca z dużego zróżnicowania wysokości. Maksymalna zanotowana temperatura wynosi +37 °C, a minimalna −38 °C.

Pokrywa śnieżna w Tatrach często utrzymuje się od listopada do połowy maja, ale jego opady są możliwe o każdej porze roku. W innych górskich rejonach śnieg pokrywa stoki do marca, a na sztucznie dośnieżanych stokach narciarskich można czasami szusować nawet na początku kwietnia.

Małopolski klimat ma swoje anomalie. Najbardziej znany jest halny – gwałtowny, ciepły wiatr, który w kilka dni może stopić nawet kilkadziesiąt centymetrów śniegu. Z kolei orawiak jest wiatrem zimnym, wiejącym od Babiej Góry, który temperaturę na Podhalu może obniżyć nawet o kilka stopni.

Stosunki wodne

Teren województwa znajduje się w większości w zlewisku Morza Bałtyckiego z dorzeczem Wisły – ok. 90% powierzchni województwa. Natomiast południowo-zachodnia część leży na terenie zlewiska Morza Czarnego z dorzeczem Dunaju.

Urbanizacja

Wzgórze Wawelskie w Krakowie
Rynek i ratusz w Tarnowie
Ratusz w Nowym Sączu
Odrestaurowany zamek książęcy w Oświęcimiu
Rynek w Chrzanowie
Rynek w Olkuszu
Rynek w Bochni
Plik:Zakopane2.JPG
Krupówki w Zakopanem
Ratusz w Skawinie
Pałac Bobrowskich w Andrychowie
Kościół parafialny w Proszowicach
Brama wjazdowa do pałacu Lubomirskich w Dąbrowie Tarnowskiej

W województwie małopolskim jest 61 miast, w tym 3 miasta na prawach powiatów. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców. Powierzchnia według GUS z 1 stycznia 2009 r., liczba ludności z 31 grudnia 2014 r.[2]

lp. Herb Miasto Liczba ludności
(31 grudnia 2014)		 Powierzchnia
(km²)		 Gęstość zaludnienia
(osób/km²)
1 Kraków 761 873 326,80 2331
2 Tarnów 111 376 72,38 1539
3 Nowy Sącz 83 853 57,06 1470
4 Oświęcim 39 444 30,30 1302
5 Chrzanów 37 898 38,31 989
6 Olkusz 36 477 25,66 1422
7 Nowy Targ 33 598 50,42 666
8 Bochnia 30 104 29,89 1007
9 Gorlice 28 255 23,56 1199
10 Zakopane 27 556 84,35 327
11 Skawina 24 203 20,48 1182
12 Wieliczka 21 676 13,37 1621
13 Andrychów 20 993 10,28 2042
14 Trzebinia 20 127 31,30 640
15 Wadowice 19 254 10,63 1811
16 Kęty 19 062 23,14 824
17 Myślenice 18 346 30,14 609
18 Libiąż 17 284 35,88 482
19 Brzesko 17 090 11,73 1457
20 Limanowa 15 078 18,64 809
21 Rabka-Zdrój 13 082 36,59 358
22 Dąbrowa Tarnowska 11 881 23,07 515
23 Miechów 11 830 15,49 764
24 Brzeszcze 11 560 19,17 603
25 Niepołomice 11 201 27,08 414
26 Krynica-Zdrój 10 992 40,17 274
27 Bukowno 10 336 63,42 163
28 Krzeszowice 10 173 16,84 604
29 Sucha Beskidzka 9414 27,46 343
30 Chełmek 9198 8,31 1101
31 Stary Sącz 9040 16,56 546
32 Wolbrom 8823 9,81 899
33 Mszana Dolna 7890 27,10 291
34 Tuchów 6724 18,15 370
35 Sułkowice 6537 16,46 398
36 Dobczyce 6449 12,97 497
37 Proszowice 6158 7,21 854
38 Grybów 6063 17,00 357
39 Maków Podhalański 5980 20,04 298
40 Szczawnica 5972 32,90 182
41 Piwniczna-Zdrój 5967 38,30 156
42 Jordanów 5305 20,92 254
43 Muszyna 5028 23,96 210
44 Biecz 4728 17,80 266
45 Kalwaria Zebrzydowska 4603 5,50 837
46 Słomniki 4402 3,34 1318
47 Żabno 4214 11,12 379
48 Szczucin 4189 6,84 612
49 Skała 3800 2,97 1279
50 Zator 3700 11,53 321
51 Alwernia 3435 8,87 387
52 Wojnicz 3401 8,50 400
53 Bobowa 3006 7,20 416
54 Ryglice 2870 25,08 114
55 Nowy Wiśnicz 2767 5,05 548
56 Radłów 2766 16,17 171
57 Ciężkowice 2496 9,99 250
58 Świątniki Górne 2400 4,44 541
59 Czchów 2364 14,08 168
60 Nowe Brzesko 1667 7,30 228
61 Zakliczyn 1661 4,02 413
 Zobacz też: Miasta w Polsce (statystyki).

Demografia

Dane z 30 czerwca 2014 r.[2]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 3 364 176 100 1 731 947 51 1 632 229 49
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]		 222 114 108

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2014):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
osób % osób % osób %
Ogółem 3 364 176 100 1 731 947 51,48 1 632 229 48,52
Miasto 1 636 781 48,65 862 591 25,64 774 190 23,01
Wieś 1 727 395 51,35 869 356 25,84 858 039 25,51
  • Piramida wieku mieszkańców W. małopolskiego w 2014 roku[1].

Mniejszości narodowe i grupy etniczne

Województwo małopolskie zamieszkują przedstawiciele czterech mniejszości narodowych: Słowacy, Ukraińcy, Żydzi i Ormianie.

Wg spisu powszechnego z 2002 r., wśród obywateli polskich zamieszkujących województwo byli:

Powyższe dane statystyczne, zebrane na podstawie spisu powszechnego, oparte są o subiektywne czynniki takie jak samookreślenie, poczucie przynależności do danej grupy mniejszościowej, a niekoniecznie zależne od takich kategorii jak np. przynależność językowa czy religijna.

Województwo małopolskie zamieszkują przedstawiciele dwóch grup etnicznych: Łemkowie i Romowie.

Oficjalne statystyki podają, że w województwie małopolskim zamieszkuje 1678 Romów (Cyganów). Pierwsza wzmianka historyczna, którą można odnieść do Cyganów w Polsce pochodzi z 1401 r. i dotyczy mieszczanina Cigana zamieszkującego Podgórze koło Krakowa. Romowie w tym czasie przywędrowali do Polski z południa, od strony Węgier, dokąd dotarli z Bałkanów. Ich praojczyzną są Indie, skąd wyemigrowali ok. X w.

Romowie w Polsce dzielą się, w zależności od stosunku do tradycji koczowniczych na grupę osiadłą na karpackich i grupy wędrowne. Karpaccy Romowie (nazwa nadana przez uczonych) nazwani zostali przez innych Górskim Cyganami – Bergitka Roma, Bergare, Bergary. Z czasem sami tę nazwę przyjęli jako własną. Wśród wędrownych (od 1964 r. zaczęto ich osiedlać naciskami administracyjnymi) najliczniejszą grupę stanowią Polska Roma, przybyli do Polski z Zachodu Europy w XVI w. W początku II poł. XIX w. z terenów obecnej Rumunii przybyły grupy Kełderaszy (Kelderari, Kalderari – Kotlarze) oraz Lowarów (Koniarzy).

Religia

 Osobny artykuł: Religia w województwie małopolskim.

Na terenie województwa znajdują się rzymskokatolicka Archidiecezja krakowska oraz Diecezja bielsko-żywiecka (część), Diecezja kielecka (część), Diecezja tarnowska (część), Diecezja sosnowiecka (Metropolia częstochowska) (część), Diecezja rzeszowska (Metropolia przemyska) (część). Działa również Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego, Kościoły starokatolickie, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny. Protestantyzm reprezentuje: Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Ewangelicko-Reformowany, Kościół Ewangelicko-Metodystyczny, Kościół Chrześcijan Baptystów, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Kościół Boży, Kościół Boży w Chrystusie, Kościół Ewangeliczny „Misja Łaski”, Kościół Zielonoświątkowy w RP, Kościół Wolnych Chrześcijan, Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa, Kościół Ewangelicznych Chrześcijan w RP, Wspólnota Chrześcijańska „Golgota”, Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego, Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa i Kościół Remonstrantów Polskich. Działają również Świadkowie Jehowy, Świecki Ruch Misyjny „Epifania”, Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego i Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Działalność prowadzi Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie i Beit Kraków oraz Liga Muzułmańska, Szkoła Zen Kwan Um w Polsce, Sanga Zen uczniów Mistrza Kaisena, Wspólnota Buddyjska Triratna, Związek Buddyjski Tradycji Karma Kamtzang i Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu.

Administracja i polityka

Siedziba Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie

Samorząd wojewódzki

Organem stanowiącym samorządu jest Sejmik Województwa Małopolskiego, składający się z 39 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Kraków. Sejmik wybiera organ wykonawczy samorządu, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem.

Podział klubów w Sejmiku Województwa Małopolskiego (listopad 2014):

Podział mandatów w Sejmiku Woj. Małopolskiego (2014)
Klub Liczba radnych
Prawo i Sprawiedliwość
17/39
Platforma Obywatelska
14/39
Polskie Stronnictwo Ludowe
8/39

Marszałkowie

Administracja rządowa

Terenowym organem administracji rządowej jest Wojewoda Małopolski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Kraków[7], w którym znajduje się Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie. W ramach urzędu działają także delegatury w Tarnowie i w Nowym Sączu.

Delegatury urzędu wojewódzkiego obejmują swoim zasięgiem obszar działania[8]:

  • delegatura w Nowym Sączu powiaty: gorlickiego, limanowskiego, i nowosądeckiego oraz miasto Nowy Sącz;
  • delegatura w Tarnowie powiaty: bocheńskiego, brzeskiego, dąbrowskiego, i tarnowskiego oraz miasto Tarnów.

Wojewodowie Małopolscy

Wicewojewoda

Polityka

Mieszkańcy województwa wybierają łącznie 41 posłów na Sejm w czterech okręgach wyborczych: nr 12, 13, 14 i 15, 8 senatorów w jednomandatowych okręgach wyborczych: 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36 i 37 oraz 7 eurodeputowanych z okręgu wyborczego nr 10, obejmującego także województwo świętokrzyskie.

Współpraca samorządowa

Na terenie województwa funkcjonują trzy euroregiony:

Przyroda

Morskie Oko
Trzy Korony z Dunajca

Ochrona środowiska

Województwo małopolskie posiada urozmaicone warunki naturalne i w dużej mierze nieskażone środowisko naturalne. Bogaty jest świat roślinny i zwierzęcy. Pośrednim dowodem takiego stanu rzeczy jest liczba znajdujących się na terenie Małopolski obszarów chronionych:

Lasy

Wschodnia część Beskidu Małego

W woj. małopolskim lasy obejmują powierzchnię 434,3 tys. ha, co stanowi 28,6% jego powierzchni. 27,1 tys. ha lasów znajduje się w obrębie parków narodowych (31 grudnia 2012)[9].

Ze zróżnicowania gatunków gleb, a także różnicy położenia terenu względem poziomu morza wynika bardzo duże zróżnicowanie małopolskich lasów – od borów nizinnych, poprzez siedliska wyżynne aż po bory wysokogórskie.

Drzewostany najbardziej dla Małopolski charakterystyczne to lasy bukowe, porastające m.in. znaczną część Beskidów, a także świerkowy starodrzew, na przykład charakterystyczne tatrzańskie „smreki”. Cennym kompleksem leśnym województwa małopolskiego jest Puszcza Niepołomicka – jedyny pozostały fragment olbrzymiego kompleksu rozciągającego się przed kilkuset laty na wschód od Krakowa. W niej polował niegdyś Władysław Jagiełło, a później królowa Bona. Do dzisiaj[potrzebny przypis] w Puszczy Niepołomickiej żyje stado żubrów.

W województwie małopolskim jest kilka fragmentów lasu o charakterze pierwotnym, położonych w Pieninach, w Babiogórskim Parku Narodowym, Tatrach czy Beskidzie Sądeckim. Te lasy są schronieniem dla zagrożonych gatunków roślin i zwierząt; nie tylko tych, których nazwy znane są tylko fachowcom, ale także najsłynniejszych: szarotki alpejskiej, krokusa, a spośród zwierząt: orła przedniego, świstaka, kozicy. W małopolskich lasach można znaleźć grzyby takie jak rydze i borowiki, a także borówki i inne leśne owoce.

Pustynia

Pustynia Błędowska

W województwie małopolskim znajduje się pustynia – położona na zachód od Olkusza, rozciąga się między miejscowościami Klucze, Chechło i Błędów. Chociaż piaski Pustyni Błędowskiej potrafią w lecie nagrzewać się do temperatury 70 °C to w sensie klimatycznym teren ten pustynią nie jest. Dlatego powiodły się podjęte w latach 50. i 60. XX w. próby obsadzania jej roślinnością. W efekcie każdy kto chce odwiedzić pustynię winien się spieszyć: jej obszar zmniejsza się z roku na rok i z niegdysiejszych 80 km² skurczył się do ok. 30 km².

Kalendarium historyczne

Starożytność

  • IV wiek p.n.e. – IV wiek n.e. Okres osadnictwa celtyckiego
  • I–IV wiek n.e. – okres wpływów rzymskich
  • V wiek – koniec osadnictwa celtyckiego

Średniowiecze

Widok starego miasta w Bieczu
Zamek w Niedzicy
Zamek w Nowym Wiśniczu
Kopalnia soli w Wieliczce
Klasztor i kościół bernardynów w Alwerni
Bazylika oraz dom rodzinny
św. Jana Pawła II w Wadowicach
  • VI–VII wiek – Słowianie w dorzeczu górnej Wisły
  • VIII wiek – powstanie grodu na wzgórzu wawelskim
  • IX wiek – powstanie Podegrodzia
  • 890 – najazd Wielkomorawian, chrystianizacja plemion małopolskich
  • 990 – podbój Krakowa i ziem dorzecza górnej Wisły przez księcia Polan Mieszka
  • 1072 – Stanisław ze Szczepanowa został biskupem
  • 1088 – kult św. Stanisława
  • 1138 – Bolesław Krzywousty przed śmiercią nadał ustawę sukcesyjną.
  • 1184 – Florian małopolskim świętym
  • 1222 – biskup Iwo Odrowąż
  • 1225 – Cystersi pod Krakowem
  • 1237 – klasztor Franciszkanów w Krakowie
  • 1241 – najazd na Małopolskę Tatarów
  • 1251 – Kopalnia soli Bochnia
  • 1253 – kanonizacja św. Stanisława
  • 1257 – nadanie aktu lokacyjnego Krakowowi
  • 1259 – Małopolskę dotknęło trzęsienie ziemi
  • 1292 – nadanie aktu lokacyjnego dla miasta Nowy Sącz
  • 1306 – Władysław Łokietek zajął dzielnicę krakowską i rozpoczął dzieło zjednoczenia państwa polskiego
  • 1320 – koronacja Władysława Łokietka na króla Polski. Kraków stał się miastem koronacyjnym
  • 1330 – nadanie aktu lokacyjnego dla miasta Tarnów przez W. Łokietka
  • 1333 – śmierć Władysława Łokietka. Pogrzeb króla odbyty w Krakowie umocnił rolę miasta jako metropolii monarszej
  • 1344 – Kazimierz Wielki opanował ziemię sanocką i przemyską, które stały się częścią dzielnicy Małopolskiej
  • 1346 – w Wiślicy Kazimierz Wielki wydał tzw. Statuty Wiślickie, stanowiące skodyfikowane prawo dzielnicy małopolskiej
  • 1364 – zjazd Monarchów w Krakowie zakończony, jak podaje legenda, ucztą wydaną na cześć gości przez mieszczanina krakowskiego Mikołaja Wierzynka
  • 1368 – Kazimierz III Wielki nadał statuty podkrakowskim żupom solnym, tworząc nowoczesne, największe w Małopolsce i w Polsce przedsiębiorstwo przemysłowe
  • 1376 – najazd litewski na Małopolskę
  • 17 lipca 1399 – w Krakowie zmarła w opinii świętości Królowa Jadwiga
  • 1423–1465 – biskupem krakowskim był Zbigniew Oleśnicki
  • 9 stycznia 1433 – w Krakowie został ponowiony przywilej jedlneński (1430 r.), gwarantujący szlachcie wolność osobistą (tzw. Neminem Captivabimus)
  • 19 marca 1454 – król Polski zhołdował księstwo oświęcimskie

Wczesna nowożytność

  • 1494 – włączenie do Korony księstwa zatorskiego przez Jana Olbrachta
  • 10 kwietnia 1525 – hołd pruski na płycie Rynku Głównego w Krakowie
  • 1563–1564 – ostateczna inkorporacja do Polski księstw – oświęcimskiego i zatorskiego
  • 14 kwietnia 1570 – w Sandomierzu doszło do połączenia wyznań protestanckich – luteran, kalwinów i braci czeskich, którzy tworzą tzw. wyznanie polskie. Akt ten bywa zwany Zgodą Sandomierską
  • 1574 – tumult krakowski
  • 1587 – najazd na Małopolskę habsburskiego arcyksięcia Maksymiliana III, pretendenta do korony polskiej. Jesienią armia austriacka bezskutecznie oblegała Kraków
  • 26 maja 1584 – na zamku wawelskim ścięto banitę Samuela Zborowskiego
  • 1591 – zburzenie zboru protestanckiego w Krakowie w czasie tumultu religijnego
  • 1604 – do Krakowa przybył rzekomy syn Iwana IV Groźnego, Dymitr zwany samozwańcem. Przy czynnym poparciu magnaterii małopolskiej i mieszczan Krakowa, uzyskał pomoc w swej wyprawie na Moskwę
  • 1611 – katastrofalny w skutkach pożar Nowego Sącza
  • wrzesień-październik 1655 – kampania armii szwedzkiej doprowadziła do zajęcia większości Małopolski. Oblężony poddał się Kraków (18 X), padły także inne miasta (Nowy Sącz, Tarnów, Żywiec).
  • 13 grudnia 1655 – powstanie mieszczan odbija z rąk szwedzkich Nowy Sącz
  • 1668 – abdykacja Jana Kazimierza. Król wyjeżdżając z Polski zatrzymał się na dłużej w Krakowie gdzie zamieszkał w Pałacu „Krzysztofory”, obecnej siedzibie Muzeum Historycznego m. Krakowa
  • 1700–1716 – w związku z toczącą się tzw. III wojną północną, przez Małopolskę przeciągnęły oddziały szwedzkie, rosyjskie, saskie i polskie, niszcząc katastrofalnie cały region.
  • 1707–1710 – katastrofalna zaraza, która objęła Kraków i okolicę pochłonęła blisko 20 000 ofiar
  • 1734 – w związku z toczącą się wojna o sukcesję polską, przez Małopolską przeszły korpusy wojsk saskich oraz polskich wiernych Stanisławowi Leszczyńskiemu
  • 1769 – pod pretekstem walk konfederacji barskiej wojska austriackie zajęły grody spiskie i okolice Nowego Targu i Nowego Sącza
  • 1770–1771 – w walkach konfederatów barskich szczególną rolę odegrały umocnienia w Tyńcu, Lanckoronie i w mieście Krakowie oraz na zamku wawelskim
  • 1772 – I rozbiór Polski. Południowa część Małopolski (bez Krakowa) przypadła Austrii
  • 1795 – III rozbiór Polski. Północna część Małopolski pomiędzy Bugiem, Wisłą i Pilicą dostała się w ręce austriackie
  • kwiecień-lipiec 1809 – ofensywa Józefa Poniatowskiego wyzwoliła z rąk austriackich ziemie III zaboru, w tym m.in. Kraków i przyłączyła je do księstwa warszawskiego
  • 1813 – Józef Poniatowski wraz z wojskiem polskim opuścił Kraków, który zajmują wojska rosyjskie
  • 1815 – kongres wiedeński podzielił ostatecznie Małopolskę pomiędzy Rosję i Austrię. Kraków wraz z okolicami tworzy niezależne teoretycznie państewko tzw. Rzeczpospolitą Krakowską
  • 1846 – powstanie krakowskie oraz powstanie chochołowskie. Likwidacja Rzeczypospolitej Krakowskiej i włączenie Krakowa do austriackiej Galicji jako stolicę Wielkiego Księstwa Krakowskiego

Nowożytność

  • 26 kwietnia 1848 – Wiosna Ludów w Krakowie zakończona zbombardowaniem miasta przez wojsko austriackie
  • 1864–1865 – stan oblężenia w Galicji w związku z toczącym się powstaniem styczniowym
  • 1867 – Galicja otrzymała z rąk cesarza Franciszka Józefa I autonomię
  • 1869 – wprowadzenie języka polskiego jako urzędowego w Galicji
  • 1884 – otwarcie tzw. podkarpackiej linii kolejowej (Nowy Sącz, Krynica)

Okres wojenny i międzywojenny

  • wrzesień 1914 – przysięga Legionów Polskich na Błoniach krakowskich
  • 3–8 września 1939 – Małopolska została zajęta przez armię hitlerowską.
  • 18 stycznia 1945 – wojska radzieckie wkroczyły do Krakowa

Gospodarka

W 2012 r. produkt krajowy brutto woj. małopolskiego wynosił 123,8 mld zł, co stanowiło 7,7% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 37,0 tys. zł (88,1% średniej krajowej), co plasowało małopolskie na 7. miejscu względem innych województw[10].

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. małopolskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3464,41 zł, co lokowało je na 5. miejscu względem wszystkich województw[11].

W końcu marca 2012 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 158,2 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 11,3% do aktywnych zawodowo[12].

Gospodarstwa domowe 4,8% mieszkańców woj. małopolskiego mają wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajduje się poniżej minimum egzystencji) (2011)[13].

Przemysł

Na terenie województwa znajdują się obszary 4 okręgów przemysłowych:

  1. Krakowski
  2. Jaworznicko-Chrzanowski
  3. Tarnowski
  4. Karpacki

Zasoby surowców mineralnych

Kryształy soli z kopalni w Wieliczce

Energia

Największe elektrociepłownie na węgiel kamienny znajdują się w Krakowie, Skawinie i Trzebini (0,5 tys.–1 tys. MW) oraz w Tarnowie (100–500 MW).

Bezpieczeństwo publiczne

W województwie małopolskim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Krakowie i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999[14].

Transport

Województwo małopolskie położone jest na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych. Przez jego obszar wiodą szlaki tranzytowe ze wschodu na zachód i z północy na południe: linie kolejowe i drogi krajowe.

Transport drogowy

Drogi krajowe w województwie małopolskim[15][16]
Droga Trasa Obecna długość w województwie Uwagi
94 granica państwa – Jędrzychowice – węzeł „Zgorzelec” – Krzyżowa – Wrocław – Prądy – Nogawczyce – Gliwice – Katowice – Chrzanów – Kraków – Tarnów – Rzeszów – Jarosław – Radymno – Korczowa – granica państwa 161 km –
A4E40 granica państwa – Zgorzelec – Legnica – Wrocław – Opole – Gliwice – Katowice – Kraków – Tarnów – Rzeszów – Korczowa – granica państwa 150 km –
7E77 Żukowo 20 – Gdańsk – Elbląg – Ostróda – Olsztynek – Płońsk – Warszawa – Janki – Grójec – Radom – Kielce – Kraków – Rabka-Zdrój – Chyżne – granica państwa 176 km –
S1 S1 Brzeszcze – Oświęcim ? brak drogi
S7 S6 (Gdańsk) – Elbląg – Olsztynek – Warszawa – Kielce – Kraków – Rabka-Zdrój 15 km –
28 Zator – Wadowice – Rabka-Zdrój – Limanowa – Nowy Sącz – Gorlice – Jasło – Krosno – Sanok – Kuźmina – Bircza – Przemyśl – Medyka – granica państwa 192 km –
44 Gliwice – Mikołów – Tychy – Oświęcim – Zator – Skawina – Kraków 56 km –
47 Rabka-Zdrój – Nowy Targ – Zakopane 40 km –
49 Nowy Targ – Czarna Góra – Jurgów – granica państwa 24 km –
52 Bielsko-Biała – Kęty – Andrychów – Wadowice – Kalwaria Zebrzydowska – Głogoczów 46 km –
73 Wiśniówka – Kielce – Morawica – Busko-Zdrój – Szczucin – Dąbrowa Tarnowska – Tarnów – Pilzno – Jasło 50 km –
75 Kraków (Branice) 79 – Niepołomice – 94 – Brzesko – Nowy Sącz – Krzyżówka – Tylicz – Muszynka – granica państwa 135 km –
79 Warszawa – Kozienice – Zwoleń – Sandomierz – Połaniec – Nowe Brzesko – Kraków – Trzebinia – Chrzanów – Jaworzno – Katowice – Chorzów – Bytom 104 km –
87 Nowy Sącz – Stary Sącz – Piwniczna-Zdrój – granica państwa 28 km –

Transport kolejowy

Wnętrze dworca Kraków Główny
Pesa Acatus II Kolei Małopolskich linii S1 na stacji Kraków Lotnisko
Międzynarodowy Port Lotniczy
im. Jana Pawła II Kraków-Balice

W województwie małopolskim znajduje się 1121 km eksploatowanych linii kolejowych (7. miejsce w kraju), z czego 653 km to linie jednotorowe, natomiast 468 km – dwu- i więcej torowe. 870 km linii kolejowych jest zelektryfikowanych (stan na dzień 31 grudnia 2013)[17].

W województwie znajduje się 26 czynnych dworców kolejowych[18], 4 z nich są wpisane do rejestru zabytków: Nowy Sącz, Rabka-Zdrój, Tarnów, Zakopane[19].

Tabor kolejowy

Województwo małopolskie jest właścicielem 40 pojazdów zakupionych przez Urząd Marszałkowski.

Seria Typ Numery Liczba Producent Użytkownik Źródło
EN63a Impuls 36WEa 001 ÷ 004, 017 ÷ 018 6 Newag Przewozy Regionalne [20]
EN64 Acatus Plus 40WEa 002 ÷ 004, 006 ÷ 008 6 Pesa Przewozy Regionalne [21][22][23]
EN77 Acatus II 32WE 001 ÷ 005 5 Pesa Koleje Małopolskie [24]
EN81 308B 001 ÷ 002 2 Pesa Przewozy Regionalne [25][26]
EN99 Acatus Plus 41WE 001 ÷ 004 4 Pesa Przewozy Regionalne [22][23]
EN78 Impuls 31WE 8 Newag Koleje Małopolskie [27]
EN79 Impuls 45WE 5 Newag Koleje Małopolskie [27]
SA109 212M 002, 009 2 Kolzam Przewozy Regionalne [25]
SA133 218Mc 004, 005 2 Pesa Przewozy Regionalne [25]

Transport lotniczy

Międzynarodowy Port Lotniczy Kraków-Balice posiada regularne połączenia z miastami Europy, Ameryki Północnej i Izraelem. Trwa rozbudowa terminala pasażerskiego, który po przebudowie będzie mógł obsługiwać ponad 8 mln osób rocznie.

Kultura

Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie

W województwie małopolskim odbywają się liczne festiwale o międzynarodowej renomie, m.in. Festiwal Kultury Żydowskiej na krakowskim Kazimierzu, czy Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem, a także Tydzień Kultury Beskidzkiej, Babiogórska Jesień, Łemkowska Watra oraz Święto Borówki w Zubrzycy Górnej.

Województwo małopolskie ma dość dużą liczbę instytucji kultury. Co czwarty zwiedzający polskie muzeum trafia do jednej z placówek na terenie województwa małopolskiego. W zbiorach państwowych, kościelnych i kolekcjach prywatnych znajduje się 20 proc. wszystkich polskich dzieł sztuki. Najważniejsze ekspozycje znajdują się: na Zamku Królewskiego na Wawelu, w oddziałach Muzeum Narodowego, w muzeach okręgowych w Tarnowie i Nowym Sączu, muzeach diecezjalnych w Tarnowie i Krakowie. W Tarnowie znajduje się jedyna w Europie stała wystawa poświęcona pamięci Romów.

Instytucje kulturalne w Małopolsce:

Instytucja kulturalna liczba budynków
Biblioteki i filie bibliotek 766
Domy i ośrodki kultury oraz kluby i świetlice 489
Galerie sztuki 66
Kina 47
Muzea wraz z oddziałami muzealnymi 103
Teatry zawodowe i instytucje muzyczne 19

Media

W województwie małopolskim działają dwie stacje telewizyjne: Ośrodek Regionalny Telewizji Polskiej S.A. oraz TVN Południe. Ponadto liczni operatorzy sieci kablowych, działający zwłaszcza w miastach i na dużych osiedlach, dostarczają pakiet programów telewizyjnych i radiowych; uruchomili także własne programy o charakterze lokalnym, głównie informacyjno-rozrywkowe. W województwie małopolskim nadają również radia ogólnopolskie takie jak RMF FM, Radio Zet, regionalne Radio Kraków, a także lokalne, np. Radio ESKA, Radio Złote Przeboje, Radio Alex, Radio RDN Małopolska (dawniej Radio Dobra Nowina) czy Radio Vox FM Kraków. W Krakowie znajdują się siedziby oraz serwerownie czołowych portali internetowych Onet.pl oraz Interia.pl. Działają również inne portale regionalne – Nowa Małopolska, Moje Miasto Kraków, Nasze Miasto.

Województwo małopolskie ma drugą pozycją w kraju pod względem liczby zarejestrowanych oficyn wydawniczych, z których większość stanowią wydawnictwa prywatne oraz kościelne i klasztorne.[potrzebny przypis]

Nauka i oświata

Uniwersytet Jagielloński
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Akademia Muzyczna w Krakowie

Województwo małopolskie jest trzecim w Polsce pod względem liczby studentów. Działa w nim najstarsza w Polsce uczelnia – Uniwersytet Jagielloński o ponad 600-letniej tradycji. Z kolei wśród prywatnych uczelni ekonomicznych w ogólnopolskich klasyfikacjach najwyżej oceniane są: Wyższa Szkoła Biznesu w Nowym Sączu i krakowska Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości. Wyższe uczelnie koncentrują się głównie w Krakowie. W 34 małopolskich uczelniach kształci się ponad 203 tysięcy studentów.

Ta sekcja od 2010-10 wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru.
Kryteria powinny być poparte źródłami, nie mogą naruszać zasady neutralnego punktu widzenia, należy też unikać pustosłowia. Zapoznaj się również z zasadami tworzenia list.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Ważniejsze z nich to:

Turystyka i wypoczynek

Brama obozowa w Auschwitz I
Sanktuarium Maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej
Sanktuarium Górskie na Groniu Jana Pawła II
Kościół św. Jakuba w Rozdzielu z 1563 roku znajdujący się na Szlaku Architektuty Drewnianej
Stary Dom Zdrojowy w Krynicy-Zdroju
Fontanna Siedmiu Słoni w Rabce-Zdroju

W 2007 r. województwo odwiedziło ponad 14,5 milionów turystów, w tym 3 miliony z zagranicy (najwięcej z Niemiec, USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch oraz Rosji i Ukrainy).

Główne atrakcje turystyczne Małopolski to: miasto Kraków, Kopalnia Soli w Wieliczce, Kopalnia Soli w Bochni, były niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, kompleks drewnianych kościołów na Szlaku Architektury Drewnianej, tradycyjny spływ Przełomem Dunajca przez Pieniny a także najwyższe polskie góry – Tatry oraz miasto Zakopane, nazywane zimową stolicą Polski.

Region to także cel turystyki pielgrzymkowej (sanktuaria w Kalwarii Zebrzydowskiej i Krakowie-Łagiewnikach, Limanowej, Pasierbcu, Dom Rodzinny Jana Pawła II w Wadowicach, Kaplica na Groniu Jana Pawła II) oraz leczniczej (9 miejscowości uzdrowiskowych w całym województwie).

Corocznie od 1999 r. organizowane są Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego, mające na celu promowanie zabytków Małopolski. 5 zespołów zabytkowych wpisanych zostało na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Są to:

Popularnymi obszarami turystyki pieszej i sportów zimowych są pasma górskie Beskidów (m.in.: Beskid Makowski, Beskid Mały, Beskid Niski, Beskid Wyspowy, Beskid Żywiecki oraz Gorce) a także Pieniny i Tatry.

Utworzono także Karpacki Szlak Rowerowy, który wraz ze szlakami łącznikowymi, prowadzi przez najbardziej znane i cenne historycznie miejscowości województwa małopolskiego.

Podział administracyjny

Podział województwa na powiaty
 Osobny artykuł: Podział administracyjny województwa małopolskiego.

W dniu 1 stycznia 1999 r. weszła w życie reforma administracyjna Polski, tworząc dwa nowe szczeble samorządu lokalnego i zmieniając liczbę województw. W ten sposób powstało samorządowe województwo małopolskie. W jego skład weszły obszary ówczesnego województwa krakowskiego i nowosądeckiego oraz części bielskiego, kieleckiego, katowickiego, krośnieńskiego i tarnowskiego. Województwo małopolskie tworzą 22 powiaty, 182 gminy, 1904 sołectwa. Na jego terenie znajduje się 61 miast i 2630 wsi.[potrzebny przypis]

Powiaty województwa małopolskiego
Dane z 31 grudnia 2010
lp. Herb Powiat stolica powierzchnia
(km²)		 ludność gęstość zaludnienia
(osób/km²)
1 bocheński Bochnia 649,28 102 592 158
2 brzeski Brzesko 590 91 643 155,3
3 chrzanowski Chrzanów 371,49 127 540 343,3
4 dąbrowski Dąbrowa Tarnowska 530 58 631 110,6
5 gorlicki Gorlice 967,36 107 148 110,8
6 krakowski Kraków 1229,62 256 260 208,4
7 limanowski Limanowa 951,96 125 108 131,4
8 miechowski Miechów 676,73 49 977 73,9
9 myślenicki Myślenice 673,3 120 903 178,8
10 nowosądecki Nowy Sącz 1550,24 204 092 131,7
11 nowotarski Nowy Targ 1474,66 185 917 126,1
12 olkuski Olkusz 622,19 113 814 182,9
13 oświęcimski Oświęcim 406,03 153 705 378,6
14 proszowicki Proszowice 414,57 43 406 104,7
15 suski Sucha Beskidzka 685,75 83 006 121
16 tarnowski Tarnów 1413,44 196 810 139,2
17 tatrzański Zakopane 471,62 65 542 139
18 wadowicki Wadowice 645,74 156 488 242,3
19 wielicki Wieliczka 429,2 112 161 261,3
20 Kraków – 327 756 183 2312,5
21 Nowy Sącz – 58 84 537 1457,5
22 Tarnów – 72,4 114 635 1583,4
Razem – 22 19 15 182,87 3 310 094 218

Zobacz też

  1. ↑ Gmina wiejska Szerzyny z woj. tarnowskiego znalazła się początkowo w powiecie jasielskim w woj. podkarpackim. 1 I 2003 została przeniesiona do powiatu tarnowskiego w woj. małopolskim.
  2. ↑ Gmina miejska Sławków znalazła się początkowo w powiecie olkuskim. 1 I 2002 została przeniesiona do powiatu będzińskiego w woj. śląskim.
  1. ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/malopolskie, w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ a b c d Tabele demograficzne, stan z 31 grudnia 2014 r.
  3. ↑ Powierzchnia według województw - stan z 31.12.2014 r.
  4. ↑ Województwo Małopolskie.
  5. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014-07-24. ISSN 1505-5507.
  6. ↑ geoportal.gov.pl. geoportal.gov.pl. [dostęp 2013-07-27].
  7. ↑ (Art. 3.) Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
  8. ↑ (§3. Statut MUW w Krakowie) Zarządzenie Nr 151/09 Wojewody Małopolskiego z dnia 27 maja 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego z 2009 r., Nr 357, poz. 2560).
  9. ↑ Raport o stanie lasów w Polsce 2012. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2013, s. 78. ISSN 1641-3229.
  10. ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2014. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2015-01-12, s. 625. ISSN 1230-5820.
  11. ↑ Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 28 listopada 2011 r. (M.P. z 2011 r. nr 108, poz. 1099).
  12. ↑ Bezrobotni oraz stopa bezrobocia według województw, podregionów i powiatów (Stan na koniec marca 2012 r.). Główny Urząd Statystyczny, 2012-04-26. [dostęp 2012-05-20].
  13. ↑ Ubóstwo w Polsce w 2011r. Główny Urząd Statystyczny, 2012-05-31. s. 15. [dostęp 2012-06-08].
  14. ↑ Wykaz NKA dla lokalizacji Ab. Służb Alarmowych 112. uke.gov.pl. [dostęp 2014-12-27]. (pol.).
  15. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów zmieniające rozporządzenie w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych (Dz.U. z 2009 r. nr 187, poz. 1446).
  16. ↑ Zarządzenie Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 10.12.2009.
  17. ↑ Transport. Wyniki działalności w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014, s. 94. ISSN 1506-7998.
  18. ↑ Czynne dworce kolejowe. 2016-10-31. [dostęp 2016-10-22].
  19. ↑ Zestawienia zabytków nieruchomych - woj. małopolskie
  20. ↑ Paweł Terczyński. Zespoły typu 36WEa Impuls dla Południowej Grupy Zakupowej. „Świat Kolei”. 7/2015, s. 12-18. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  21. ↑ Paweł Terczyński. Zespoły trakcyjne EN64 i EN99 dla kolei aglomeracyjnej w Krakowie. „Świat Kolei”. 4/2015, s. 12-15. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  22. ↑ a b Jest porozumienie Małopolski i PR. „Było ryzyko zawirowań”. rynek-kolejowy.pl, 2016-12-10. [dostęp 2016-12-11].
  23. ↑ a b Mamiński: Podstawiliśmy tabor zastępczy, KMŁ go nie mają. rynek-kolejowy.pl, 2016-12-16. [dostęp 2016-12-21]. (pol.).
  24. ↑ UCHWAŁA Nr 1498/15 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO z dnia 5 listopada 2015r. w sprawie zawarcia z „Koleje Małopolskie” Sp. z o.o. umowy użyczenia elektrycznych zespołów trakcyjnych [online], bip.malopolska.pl, 5 listopada 2015 [dostęp 2015-11-25].
  25. ↑ a b c Lada dzień przetarg na pociągi w ramach południowej grupy zakupowej. inforail.pl, 2013-02-28. [dostęp 2013-02-28].
  26. ↑ Małopolska rezygnuje z EN81. inforail.pl, 2016-08-30. [dostęp 2016-08-30].
  27. ↑ a b Impulsy już w komplecie służą pasażerom SKA. Do Małopolski trafił setny skład Newagu. rynek-kolejowy.pl, 2017-02-24. [dostęp 2017-02-24].

Linki zewnętrzne

Województwo małopolskie
Miasta na prawach powiatu
Powiaty
Inne zagadnienia

Miasta województwa małopolskiego
Miasta na prawach powiatu
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Herb województwa małopolskiego

Podział administracyjny Polski
Województwa
Siedziby wojewodów
i sejmików
Podziały administracyjne
województw
Herby województw
Flagi województw
Województwa proponowane
Inne jednostki podziału

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Województwo_małopolskie&oldid=50146066”