Przejdź do zawartości

Arkady Fiedler: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
#1lib1ref #1lib1refcee źródła
#1lib1ref #1lib1refcee źródła
Linia 84: Linia 84:
* Krzyż Oficerski [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]] (19 lipca 1955)<ref>{{Monitor Polski|1955|96|1298}} „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.</ref>,
* Krzyż Oficerski [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]] (19 lipca 1955)<ref>{{Monitor Polski|1955|96|1298}} „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.</ref>,
* Srebrny [[Wawrzyn Akademicki]] (7 listopada 1936)<ref>{{Monitor Polski|1936|261|461}} „za zasługi na polu literatury podróżniczej”.</ref>,
* Srebrny [[Wawrzyn Akademicki]] (7 listopada 1936)<ref>{{Monitor Polski|1936|261|461}} „za zasługi na polu literatury podróżniczej”.</ref>,
* [[Order Uśmiechu]] (1969)<ref>{{Cytuj |tytuł = Arkady Fiedler |data dostępu = 2022-01-20 |opublikowany = www.fiedler.pl |url = http://www.fiedler.pl/sub,pl,arkady-fiedler.html}}</ref>
* [[Order Uśmiechu]] (1969).


== Nagrody i wyróżnienia ==
== Nagrody i wyróżnienia ==

Wersja z 08:08, 20 sty 2022

Ten artykuł dotyczy polskiego podróżnika. Zobacz też: Arkady Radosław Fiedler – syn.
Arkady Fiedler
{{{alt grafiki}}}
Data i miejsce urodzenia

28 listopada 1894
Poznań

Data i miejsce śmierci

7 marca 1985
Puszczykowo

Zawód, zajęcie

literat, podróżnik

podpis
Odznaczenia
Order Budowniczych Polski Ludowej Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Wawrzyn Akademicki Order Uśmiechu
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Arkady Adam Fiedler[1] (ur. 28 listopada 1894 w Poznaniu, zm. 7 marca 1985 w Puszczykowie) – polski prozaik, reportażysta, przyrodnik i podróżnik, porucznik Wojska Polskiego.

Życiorys

Był synem Antoniego Fiedlera, poznańskiego poligrafa i wydawcy. On to właśnie rozbudził w Arkadym namiętne zainteresowanie przyrodą. „Uczył mnie kochać rzeczy takie, obok których inni ludzie przechodzili obojętnie” – wspominał później pisarz o swym ojcu. Ukończył Gimnazjum im. Gotthilfa Bergera w Poznaniu, a następnie studiował filozofię i nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz na uniwersytecie w Poznaniu. Studia te zostały przerwane wybuchem I wojny światowej.

W latach 1918–1919 brał udział w powstaniu wielkopolskim (został wybrany do Komitetu Jedenastu Polskiej Organizacji Wojskowej Zaboru Pruskiego i był kierownikiem Działu Organizacyjnego w Dowództwie Żandarmerii Krajowej). 8 stycznia 1921 został zatwierdzony w stopniu porucznika żandarmerii z dniem 1 kwietnia 1920[2].

W opublikowanej 24 września 1921 „Pierwszej liście oficerów rezerwowych WP” figurował jako porucznik rezerwy żandarmerii. W 1934 był porucznikiem rezerwy kadry 7. dywizjonu taborów w Poznaniu ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 28. lokatą na liście starszeństwa oficerów taborowych oraz pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań-Miasto.

Debiutował w 1917 cyklem wierszy „Czerwone światło ogniska” na łamach poznańskiego dwutygodnika „Zdrój”. W latach 1922–1923 studiował w Akademii Sztuk Graficznych w Lipsku i ukończył ją zdobywając tytuł mistrza chemigrafii. W 1926 wydał pierwszą książkę Przez wiry i porohy Dniestru. W 1928 wyjechał w pierwszą większą podróż do południowej Brazylii. Przywiózł z niej bogate zbiory zoologiczne i botaniczne, które bezinteresownie przekazał Muzeum Przyrodniczemu oraz innym naukowym placówkom w Poznaniu, i nie mniej bogate wrażenia, które opisał w książkach Bichos, moi brazylijscy przyjaciele i Wśród Indian Koroadów.

Żoną Arkadego Fiedlera była w tym czasie Janina z d. Ritter, którą poślubił w lipcu 1920 r.; mieli urodzoną w kwietniu 1924 r. córkę Barbarę. Po powrocie Fiedlera z podróży do Brazylii małżeństwo przeszło kryzys, m.in. na tle gospodarowania przez Janinę finansami podczas nieobecności męża, co doprowadziło pisarza do załamania nerwowego. W 1930 r. żona odeszła od niego, zabierając ze sobą córkę Basię, która zmarła w wieku 9 lat w 1933 r. W 1934 r. Fiedlerowie przeprowadzili rozwód[3].

W 1933 pisarz urzeczywistnił swe najgorętsze marzenie: wyruszył do Amazonii. Wyprawa zaowocowała książką Ryby śpiewają w Ukajali, która zdobyła wielkie uznanie czytelników. W 1936 wydał kolejny bestseller, Kanadę pachnącą żywicą.

W 1937 oceniał plan kolonializacji Madagaskaru, podróż opisał w książce Radosny ptak drongo, później przerobionej na Gorąca wieś Ambinanitelo, wznowionej jako Madagaskar. Gorąca wieś Ambinanitelo [4].

II wojna światowa zastała Fiedlera na Tahiti. Porzucił tę wyspę, aby podjąć służbę żołnierską. W lutym 1940 przez Francję dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie poznał polskich lotników uczestniczących w Bitwie o Anglię. Napisał o nich głośną książkę Dywizjon 303 – jej przedruki krążyły w okupowanej Polsce, podnosząc morale społeczeństwa. W latach 1942–1943 pływał na polskich statkach handlowych – wysiłek wojenny naszych marynarzy opisał w książce Dziękuję ci, kapitanie. W trakcie wojny i tuż po niej w Londynie przyszli na świat jego dwaj synowie – Marek i Arkady Radosław.

W 1946 powrócił razem z żoną Włoszką Marią Maccariello do Polski i zamieszkał w Puszczykowie pod Poznaniem. Nie mogąc podróżować (czasy stalinowskie), napisał powieści dla młodzieży: Mały Bizon, Wyspa Robinsona, Orinoko[5].

Od 1956 powrócił na podróżnicze szlaki – odwiedził Indochiny, Brazylię, Gujanę, Madagaskar, Kanadę, kilkukrotnie Afrykę Zachodnią[5].

W swoim życiu odbył 30 wypraw i podróży. Napisał 32 książki, które ukazały się w 23 językach w przeszło 10-milionowym nakładzie. Jego książki urzekają plastyką opisu, barwnie zbliżają czytelnikowi ludzi o różnych kolorach skóry, uczą szacunku dla innych kultur i obyczajów, opiewają piękno przyrody. Jest autorem dwóch książek autobiograficznych: „Mój ojciec i dęby” oraz „Wiek męski – zwycięski”[6].

W 1974 pisarz zachęcony namowami czytelników stworzył wraz z rodziną prywatne muzeum podróżniczych trofeów w swym domu w Puszczykowie[7].

W 1983 był członkiem Rady Krajowej PRON[8].

Zmarł 7 marca 1985 w Puszczykowie, gdzie został pochowany na miejscowym cmentarzu. Autorem rzeźby przedstawiającej głowę pisarza i umieszczonej na jego grobie jest Adam Haupt.

Podróże

Odznaczenia

Nagrody i wyróżnienia

Był laureatem wielu nagród, m.in. nagrody literackiej miasta Poznania[12] (1936), Nagrody Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za literaturę podróżniczą (1963), nagrody prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1974) oraz nagrody państwowej I stopnia za całokształt twórczości (1978).

Upamiętnienie

Jest patronem kilkudziesięciu szkół, m.in.: Szkoły Podstawowej w Czapurach[13], Szkoły Podstawowej nr 2 w Dębnie[14], Szkoły Podstawowej w Starej Przysiece Drugiej[15], Szkoły Podstawowej w Zbąszyniu[16], Szkoły Podstawowej nr 18 w Zielonej Górze[17], Zespołu Szkół Nr 12 w Szczecinie, Szkoły Podstawowej w Rychwale[18], Szkoły Podstawowej nr 114 w Krakowie[19], Szkoły Podstawowej w Przeźmierowie[20], Szkoły Podstawowej w Chomęcicach[21], Szkoły Podstawowej nr 13 w Gorzowie Wielkopolskim[22], Szkoły Podstawowej nr 5 w Gnieźnie[23] oraz Szkoły Podstawowej w Golinie Wielkiej[24]. Podróżnik jest również patronem ulic w Polsce i na świecie[25].

Od 6 lipca 2009 jest również patronem Wielkopolskiego Oddziału Żandarmerii Wojskowej w Poznaniu[26]. Od 1996 w Muzeum-Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera wręczana jest coroczna nagroda „Bursztynowego Motyla” im. A. Fiedlera dla polskiego autora książki podróżniczej. W 2020 Piotr Bojarski wydał jego biografię zatytułowaną Fiedler. Głód świata (Wydawnictwo Poznańskie)[27].

W Puszczykowie wyznakowano szlak pieszy zielony im. Arkadego Fiedlera[28].

Muzeum-Pracownia Literacka Arkadego Fiedlera w Puszczykowie – fragment Ogrodu Kultur i Tolerancji
Muzeum-Pracownia Literacka Arkadego Fiedlera w Puszczykowie – fragment Ogrodu Kultur i Tolerancji
Muzeum-Pracownia Literacka Arkadego Fiedlera w Puszczykowie – fragment Ogrodu Kultur i Tolerancji

Publikacje

Wspólnie z Markiem Fiedlerem

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ W ewidencji wojskowej figuruje jako „Adam Arkady” lub „Adam Arkadiusz”.
  2. ↑ „Dziennik Personalny” (R.2, Nr 1), MSWojsk, 8 stycznia 1921, s. 15.
  3. ↑ Arkady Fiedler: śpiew ryb i zapach żywicy cz. 1 [online], histmag.org [dostęp 2021-08-02].
  4. ↑ Podróże z Arkadym Fiedlerem: Vazaha, któremu Madagaskar dał dwie żony | Głos Wielkopolski [online], gloswielkopolski.pl [dostęp 2020-12-01] (pol.).
  5. ↑ a b Jerzy Jernas, Arkady Fiedler – człowiek bez paszportu, 2013.
  6. ↑ Arkady Fiedler: Byłem wielkim marzycielem [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2015-11-24].
  7. ↑ Muzeum Arkadego Fiedlera w Puszczykowie: Od 40 lat to muzeum jest żywe [online], Gloswielkopolski.pl [dostęp 2015-11-24].
  8. ↑ Trybuna Robotnicza, nr 109 (12961), 10 maja 1983 roku, s. 6.
  9. ↑ M.P. z 1955 r. nr 96, poz. 1298 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  10. ↑ M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 461 „za zasługi na polu literatury podróżniczej”.
  11. ↑ Arkady Fiedler [online], www.fiedler.pl [dostęp 2022-01-20].
  12. ↑ Laureat nagrody literackiej m. Poznania. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 281 z 5 grudnia 1936. 
  13. ↑ Szkoła im. Arkadego Fiedlera w Czapurach. oficjalna strona.
  14. ↑ Szkoła Podstawowa nr 2 im. Arkadego Fiedlera w Dębnie. oficjalna strona [dostęp 2021-05-30].
  15. ↑ Historia wyboru. szkola-przysieka.pl. [dostęp 2018-01-29].
  16. ↑ Szkoła Podstawowa im. A. Fiedlera w Zbąszyniu. oficjalna strona.
  17. ↑ Szkoła Podstawowa nr 18 w Zielonej Górze. oficjalna strona.
  18. ↑ Szkoła Podstawowa w Rychwale. oficjalna strona. [dostęp 2016-03-13].
  19. ↑ Szkoła Podstawowa nr 114 w Krakowie. sp114.krakow.pl. [dostęp 2016-11-09].
  20. ↑ Szkoła Podstawowa im. Arkadego Fiedlera w Przeźmierowie. oficjalna strona. [dostęp 2017-12-18].
  21. ↑ Szkoła Podstawowa im. Arkadego Fiedlera w Chomięcicach. oficjalna strona. [dostęp 2019-03-18].
  22. ↑ Szkoła Podstawowa nr 13 w Gorzowie Wielkopolskim. oficjalna strona. [dostęp 2019-11-22].
  23. ↑ Szkoła Podstawowa nr 5 im. Arkadego Fiedlera w Gnieźnie.
  24. ↑ Szkoła Podstawowa im. Arkady Fiedler Golina Wielka [online], spgolina.pl [dostęp 2021-12-22].
  25. ↑ Rytualne żony Arkadego Fiedlera | Nasz Głos Poznański. naszglospoznanski.pl. [dostęp 2018-03-28].
  26. ↑ Decyzja Nr 182/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 czerwca 2009 r. w sprawie nadania imienia por. Arkadego Fiedlera Wielkopolskiemu Oddziałowi Żandarmerii Wojskowej oraz ustanowienia dorocznego Święta (Dziennik Urzędowy MON Nr 12, poz. 128). Decyzja weszła w życie z dniem ogłoszenia, czyli 6 lipca 2009 r.
  27. ↑ Głód świata, w: IKS. Poznański Informator Kulturalny, Sportowy i Turystyczny nr 2(340)/2020, s. 89, ISSN 1231-9139.
  28. ↑ Szlak zielony im. Arkadego Fiedlera :: Puszczykowo [online], puszczykowo.pl [dostęp 2022-01-20].
  29. ↑ Arkady Fiedler, Biały Jaguar, Wyd. 1, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1980, ISBN 83-210-0206-4, OCLC 7093829 [dostęp 2022-01-20].
  30. ↑ Arkady Fiedler, Motyle mego życia : O wielkiej miłości i wielu miłostkach, Poznań: Wydawn. Poznańskie, 1983, ISBN 83-210-0329-X, OCLC 17465025 [dostęp 2022-01-20].
  31. ↑ Arkady Fiedler, Zwierzęta mego życia : rzeczy wybrane, Wyd. 1, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1985, ISBN 83-210-0516-0, OCLC 12896532 [dostęp 2022-01-20].
  32. ↑ Arkady Fiedler, Kobiety mej młodości : rzeczy wybrane, Wyd. 1, Poznań: Wydawn. Poznańskie, 1989, ISBN 83-210-0863-1, OCLC 27229841 [dostęp 2022-01-20].
  33. ↑ Arkady Fiedler, Ród Indian Algonkinów, Poznan: Wydawnictwo Poznanskie, 1984, ISBN 83-210-0392-3, OCLC 12195374 [dostęp 2022-01-20].
  34. ↑ Arkady Fiedler, Ród Indian Algonkinów, Poznan: Wydawnictwo Poznanskie, 1984, ISBN 83-210-0392-3, OCLC 12195374 [dostęp 2022-01-20].

Bibliografia

  • Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 185, 717.
  • Pierwsza lista oficerów rezerwowych WP. Dodatek do Dziennika Personalnego M.S.Wojsk. nr 37 z 24.09.1921 r.
  • Marek Rezler: Sylwetki zasłużonych poznaniaków. Biogramy historyczne. W: Wielka Księga Miasta Poznania. Wyd. 1. Poznań: Dom Wydawniczy „Koziołki Poznańskie”, 1994, s. 734. ISBN 83-901625-0-4.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Arkady_Fiedler&oldid=66008693”